دویچه‌وله: بیش از یک دهه است که خطر فرونشست زمین در نقاط مختلف ایران از سوی کارشناسان گوشزد می‌شود. با این حال اخبار منتشرشده نشانی از تلاش برای توقف این پدیده خطرناک ندارد، برعکس هرروز خبر تازه‌ای از گسترش فرونشست زمین در نقاطی جدید منتشر می‌شود.

مریم دهقانی، عضو هیئت علمی بخش مهندسی راه و ساختمان و محیط زیست مهندسی دانشگاه شیراز روز یکشنبه دوم مهرماه در گفت‌وگو با خبرگزاری کار ایران، ایلنا، خطر فرونشست زمین در مرکز شهر مرودشت را حدود ۲ تا ۳ سانتیمتر و در اطراف این شهر را تا ۱۲ سانتیمتر برآورد می‌کند و با اشاره به اینکه این پدیده معمولا در شهرها اتفاق نمی‌افتد، می‌گوید “مرودشت تنها شهرى است که تمام شهر دچار فرو نشست شده است”.

به گفته این استاد دانشگاه لبه این فرونشست در منطقه تاریخی نقش رستم واقع شده و پهنای شکاف در این منطقه به حدود نیم متر تا ۷۰ سانتیمتر رسیده است.

او می‌گوید: «این شکاف‌ها به فاصله ۱۰ تا ۱۵ متری منطقه باستانی نقش رستم ایجاد شده که هر ساله با اینکه این شکاف‌ها با شن و ماسه پر می‌شوند اما دوباره سر باز می‌کنند.»

دهقانی گفته تخت جمشید تحت تاثیر فرونشست قرار ندارد اما “در فاصله ۳۰۰ متری آن به دلیل قرار گرفتن در سینه کوه، فرونشست حدودا ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری رخ داده است”.

خوشبختانه شهر شیراز به گفته این استاد دانشگاه دچار فرونشست نشده و تنها در باغات قصرالدشت و باغ‌شهرهای گویم این پدیده مشاهده شده است. 

البته “سیگنال‌های ضعیفی” از فرونشست زمین در محدوده فرودگاه شیراز نیز ثبت شده است. مریم دهقانی می‌گوید: «این سیگنال‌ها، یک سانتی متر یا کمتر از آن است که به فاصله ۲ تا ۳ کیلومتری فرودگاه شیراز ثبت شده و سیگنال‌های قوی‌تر در حد ۴ تا ۶ سانتیمتر ثبت شده است.»

خطر در شهر مرودشت؛ “فاجعه‌ای عظیم”

مریم دهقانی از گسترش فرونشست زمین در منطقه مرودشت خبر داده و گفته ظرف ۱۵ سال اخیر همه دشت مرودشت درگیر فرونشست شده در حالی که تا ۱۰ سال پیش تنها محدوده کوچکی از مرودشت درگیر این پدیده بود.

به گفته او وسعت و سرعت فرونشست زمین در این منطقه “پیشرفت قابل توجهی” داشته است.

این استاد دانشگاه گفته است: «شکاف‌های بسیارعظیمی در سطح زمین دشت مرودشت به پهنای نیم متر تا ۷۰ سانتی متر ایجاد شده است و در دشت شیراز هم شامل محدوده دریاچه مهارلو تا شمال غرب شهر در نقاطی فرونشست رخ داده است.»

دهقانی این وضعیت را “فاجعه‌بار” توصیف کرده و می‌گوید: «شهرک صنعتی فتح آباد، کناره، فیروزی، پتروشیمی مرودشت، خط انتقال گاز که از دشت مرودشت عبور کرده‌اند، خطوط ریلی و زیرساخت‌ها همه تحت تاثیر فرونشست زمین قرار دارند.»

این استاد دانشگاه همچنین به وضعیت خطرناک خانه‌های مسکن مهر در مرودشت اشاره می‌کند و می‌گوید: «ساختمان این منطقه ترک برداشته و به میزان ۱۶ تا ۱۸ سانتیمتر دچار فرونشست شده است؛ زمین زیر دیوارهای اطراف مسکن مهر دچار فرونشست شده است به نحوی که اگر در خط انتقال گاز مسکن مهر مرودشت شکستگی ایجاد شود، فاجعه‌ای عظیم رخ خواهد داد که غیر قابل جبران است.»

مریم دهقانی تصریح کرده: «علیرغم آنکه حدود ۱۰ سال است که در تمام رسانه‌ها مشکلات فرونشست زمین را فریاده زده‌ایم اما نتیجه‌ای حاصل نشده است.»

او با اشاره به اینکه ۱۶ سال است درباره موضوع فرونشست زمین تحقیق می‌کند و از میزان گستردگی این پدیده در تمام نقاط ایران اطلاع دارد، افزود: «اما تاکنون هشدارهایم در مورد فرونشست زمین هیچ تاثیری نداشته و اراده‌ای برای حل آن وجود نداشته است».

تا کنون بسیاری از کارشناسان و متخصصان درباره فرونشست زمین در مناطق مختلف ایران هشدار داده‌اند.

از جمله آنها، اسفندماه سال گذشته علی بیت‌اللهی، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی با استناد به آخرین ارزیابی‌های صورت گرفته درباره پدیده فرونشست زمین در ایران گفت ۱۸ و نیم میلیون هکتار از مساحت ایران که معادل ۱۱ درصد مساحت سرزمینی است، در حال فرونشست است.

او خاطرنشان کرد که جمعیت ساکن در این مناطق حدود ۳۹ میلیون نفر است که نزدیک به ۴۹ درصد جمعیت کل ایران می‌شود.

همچنین به گفته او استان اصفهان بیشترین تعداد شهرهای در معرض خطر را دارد و اصفهان بزرگ‌ترین کلان‌شهری است که بخش عمده‌ای از آن در معرض فرونشست است. این شهر در مقایسه با سایر شهرها بالاترین ریسک فرونشست زمین را دارد.

از جمله دلایلی که به فرونشست می‌انجامد افت سطح آب‌های زیرزمینی بر اثر برداشت بی‌رویه آب، حفر چاه‌های غیرمجاز، کاهش نزولات جوی و عدم مدیریت در آبیاری است.