ویدئو

بی‌بی‌سی: توضیح ویدئو، تشییع رئیسی در دانشگاه تهران؛ آیت‌الله خامنه‌ای در حلقه محافظان

کشته شدن ابراهیم رئیسی در سقوط بالگرد و پس از آن مراسم تشییع و خاکسپاری او و همراهانش دوباره توجه ناظران و بخشی از افکار عمومی را به شکنندگی امنیتی ایران، موضوع «نفوذ» و نگرانی‌های مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی جلب کرده است.

نفس غافلگیرکنندگی خبر سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی، شیوه مدیریت خبررسانی، نقل قول‌های ضدونقیض، گزارش‌های قطره‌چکانی و حذف بعضی اخبار منتشر شده از خروجی خبرگزاری‌هایی از جمله فارس و ایسنا در جریان پوشش خبری این رویداد، تصاویر منتشرشده از مقام‌ها در حلقه محافظان و البته سابقه نفوذ،‌ خرابکاری و کشتن پیاپی فرماندهان نظامی ارشد در ایران، فضای مناسبی را برای شایعات، حدس‌وگمان‌ها و تئوری‌های توطئه فراهم کرده است.

تا چندین ساعت‌ پس از تائید خبر سانحه و درحالی که همه نیروهای نظامی و امدادی در ایران به دنبال هلی‌کوپتر ابراهیم رئیسی بودند، هنوز فهرست سرنشینان و همراهان رئیسی مشخص نبود.

ابهام درباره سرنشینان پرواز به حدی بود که تا ساعت‌ها به جز ابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه، مالک رحمتی، استاندار آذربایجان شرقی و محمدعلی آل هاشم، امام جمعه تبریز و مهدی موسوی، سرتیم حفاظت ریاست جمهوری، نامی از باقی سرنشینان پرواز در گزارش‌ها نبود. ناآگاهی و عدم شفافیت موجب شده بود تا در ابتدا بسیاری با خواندن عبارت «کرو چیف» به معنای سرپرست خدمه پرواز گمان کنند که خلبان بالگرد آمریکایی آشیانه ریاست جمهوری ایران، اهل روسیه بوده است.

بذرپاش و محافظ رئیسی؛ از ابهام و تناقض تا «شهیدی» که زنده شد

جواد مهرابی، از اعضای تیم حفاظت ابراهیم رئیسی بود که در پی تصاویر منتشر شده از او در پای بالگرد ابراهیم رئیسی و همراهانش در مراسم افتتاح سد «قیز قلعه»، نامش در ابتدا در فهرست ۹ نفره کشته‌شدگان سقوط بالگرد منتشر شد.

اما قاب‌های مراسم تشییع رسمی در ۲ خرداد در تهران، هشت تابوت را نشان می‌داد که این هم به گمانه‌زنی‌های مرتبط با خرابکاری دامن زد. شایعات تا جایی پیش رفت که خبرگزاری فارس در سوم خرداد تصویری از آقای مهرابی در حرم امام هشتم شیعیان منتشر کرد.

مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی دولت رئیسی که در مراسم افتتاح سد همراه او بود و اداره هواشناسی، زیرمجموعه وزارتخانه‌اش از شب حادثه و از سوی گروهی از حامیان رئیسی بر سر «قصور و اهمال» مورد اتهام قرار گرفت.

او از جمله شخصیت‌های رده بالایی است که با توجه به اینکه بنابر گزارش‌ها «بنا به درخواست وزیر خارجه در لحظات آخر جایش را در بالگرد رئیسی به حسین امیرعبداللهیان داد».

با توجه به آغاز غیررسمی فعالیت‌های انتخاباتی برای پست ریاست جمهوری هم برخی را به سوءظن درباره مهرداد بذرپاش سوق داده است.

فریبرز کلانتری، روزنامه‌نگار با انتشار تصویری از پوسترهای تسلیت جان باختن ابراهیم رئیسی از سوی «جبهه شریان» در روز تشییع او، آن را نشانی از «جلسات زود هنگام انتخاباتی بذرپاش» تفسیر کرده است. شریان یک گروه اصولگرا است که در ۱۴۰۲ اعلام موجودیت کرد و بعضی از طیف‌های داخل جریان اصولگرا آن را منتسب به مهرداد بذرپاش می‌دانند.

سخنان مهرداد بذرپاش در گفتگو با تلویزیون ایران در توصیف شرایط منتهی به سقوط هلی‌کوپتر رئیسی هم توجه گروهی از ناظران را برانگیخته است.

سخنان آقای بذرپاش با بخشی از سخنان غلامحسین اسماعیلی، رئیس دفتر رئیسی تناقض دارد. آقای اسماعیلی به تلویزیون ایران گفته بود که آنها سوار بر هلی‌کوپتر سوم بودند و بالگرد رئیسی جلوی آنها بود و آقای بذرپاش می‌گوید آنها سوار هلی‌کوپتر اول بودند و بالگرد سقوط‌کرده پشت آنها بود. هر دو آنها سوار بر یک هلی‌کوپتر بوده‌اند.

حلقه سنگین محافظان به دور خامنه‌ای، حاجی‌زاده و قاآنی

از قاب‌های مورد توجه در جریان مراسم تشییع سه‌روزه ابراهیم رئیسی و همراهانش، حضور پررنگ ماموران امنیتی و حفاظت شخصیت در اطراف بعضی از چهره‌های ارشد جمهوری اسلامی است؛ از صحنه پرتنش و حلقه تنگ محافظان آیت‌الله خامنه‌ای گرفته تا محافظان پرتعداد امیرعلی حاجی‌‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه پاسداران و تصویری از اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه که در خیابان و در هوای معتدل و نسبتا گرم خردادماه کاپشنی پوشیده که رد و حجم جلیقه ضدگلوله در زیر آن از دید ناظران و کاربران کنجکاو دور نمانده است.

سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی چنان از نظر زمانی به حمله موشکی-پهپادی بی‌سابقه ایران به اسرائیل نزدیک است که بعضی از رسانه‌‌ها از جمله روزنامه محافظه‌کار جمهوری اسلامی و چهره‌های حامی حکومت در ایران شائبه «دست‌ داشتن اسرائیل در سقوط هلی‌کوپتر» را مطرح کرده‌اند؛ موضوعی که از دید رسانه‌های خارجی که اخبار سقوط هلی‌کوپتر را پوشش می‌دهند هم دور نمانده است.

هر چند یک مقام اسرائیلی بدون ذکر نام به این خبرگزاری‌ها گفت که اسرائیل هیچ نقشی در سقوط بالگرد نداشته است، به نظر می‌رسد تمهیدات امنیتی برای فرماندهان ارشد سپاه ناشی از نگرانی‌های امنیتی ناشی از احتمال انتقام‌جویی هدفمند اسرائیل در داخل خاک ایران باشد.

سپاه پاسداران و سه یگان‌ حفاظت

وظیفه حفاظت از شخصیت‌ها، اماکن حساس و تامین امنیت پروازهای غیرنظامی بر عهده شاخه‌ای از سپاه پاسداران با عنوان «سپاه حفاظت» است که از تجمیع سه یگان حفاظتی زبده به وجود آمده: «سپاه حفاظت هواپیمایی» که مسئولیت مقابله با هواپیماربایی و اقدامات خرابکانه را در هواپیماها و فرودگاه‌ها عهده‌دار است، «سپاه انصارالمهدی»، مسئول حفاظت از مقام‌های ارشد حکومتی است و «سپاه ولی امر» که مسئول حفاظت از رهبر است.

«سپاه حفاظت ولی‌امر» نام یگان ‌ویژه‌ای از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که وظیفه حفاظت از جان آیت‌الله خامنه‌ای، خانواده او و «بیت رهبری» را برعهده دارد. گفته می‌شود که این یگان از ۱۲ هزار نیرو تشکیل شده است که فرماندهی آن را سرتیپ دوم حسن مشروعی‌فر برعهده دارد.

ایران می‌گوید که اسرائیل چندین چهره نظامی یا وابسته به برنامه هسته‌ای را در خاک این کشور ترور کرده است. علاوه بر سرهنگ حسن صیادخدایی، چندین چهره مرتبط با برنامه هسته‌ای و در صدر آنها محسن فخری‌زاده، از مدیران ارشد سپاه در برنامه هسته‌ای، در سال‌های اخیر ترور شده‌اند.

این به جز چندین فرمانده نظامی ارشدی است که در خاک سوریه کشته شده‌اند.

با چنین سوابقی، به نظر می‌رسد که مقام‌های جمهوری اسلامی واهمه‌ای نداشته باشند که حلقه تنگ و پررنگ محافظان یا جلیقه‌های ضدگلوله حجیم بر مراسم تشییع رئیس جمهورشان سایه بیندازد؛ آنها نگرانی‌های جدی‌تری دارند.