دلال‌های«لایک» می‌خواستند «مملکته داریم؟» را بخرند
ایران وایر: «مملکته داریم؟»، صفحه‌ای در فیس‌بوک با این نام در میان پرمخاطب‌ترین 20 صفحه عمومی فارسی زبان با 585 هزار لایک رتبه 17 را دارد. صفحه‌های دیگر یا مربوط به هنرمندان سرشناس ایرانی‌اند یا رسانه‌های پربیننده‌ای مانند کانال تلویزیونی «من و تو1» و «بی بی سی فارسی» و وب سایت‌هایی که آثار خوانندگان فارسی زبان را پخش می‌کنند.
تفاوت صفحه «مملکته داریم؟»با همه آن مورد دیگردراین است که آن‌ها همگی مربوط به اشخاص یا رسانه‌هایی هستند که در بیرون از فضای فیس‌بوک هم شخصیت شناخته شده‌ای دارند. «مملکته داریم؟»اما هر چه هست درهمین صفحه فیس‌بوکی تعریف می‌شود و همه 585 هزار مخاطبش را از تولید محتوایی که در این شبکه اجتماعی ایجاد کرده به دست آورده است.
این صفحه البته ادامه فیس‌بوکی «وبلاگی» به همین نام است که در سال 2009 ساخته شد و در زیر عنوان آن، این عبارت دیده می‌شد: «درجست‌وجوی مملکتِ از دست رفته». شیوه کارهم به این شکل بود که نویسندگان آن مینیمال‌هایی را می‌نوشتند و آن‌ها را با «مملکته داریم؟»ختم می‌کردند؛ مانند این چند مورد که از معروف‌ترین پست‌های آن‌ها در وبلاگ‌شان بود: «تو تهران، کل جدول مندلیف را با یک نفس می‌کشی تو بدن… «مملکته داریم؟» یا « دانشجوی موسیقی‌ام، شش ترم باید معارف بخونم که توش نوشته موسیقی حرامه… «مملکته داریم؟»
وبلاگ «مملکته داریم؟»به لطف شبکه اجتماعی «گوگل‌ریدر»(گودر) به سرعت محبوب و مشهور شد و در سال ۲۰۱۰ عنوان بهترین وبلاگ فارسی‌زبان در ششمین دور مسابقه بین‌المللی دویچه‌وله را به دست آورد. پس از آن، «ممکلته داریم؟» به فیس‌بوک آمد و مطالب وبلاگ را هم‌زمان در صفحه فیس‌بوکی هم منتشر کرد. حالا 6 ماهی می‌شود که در وبلاگ‌شان پست جدیدی منتشر نمی‌شود. اما صفحه «مملکته داریم؟»درفیس‌بوک هم‌چنان محبوب، فعال و پر رونق است. هر مطلبی که منتشر می‌کند بی‌درنگ صدها لایک می‌گیرد و از سوی کاربران ده‌ها باربه اشتراک گذاشته می‌شود. از این جهت می‌توان گفت این صفحه یکی از تاثیرگذارترین صفحات فارسی زبان در شبکه‌های اجتماعی است.
با «امیر» مدیر 29 ساله صفحه «مملکته داریم؟»، دانشجوی دانشگاه «ای تی اچ» زوریخ در سوییس در مقطع دکترا و از اعضای اولیه و موسسان وبلاگ، درباره این صفحه گفت وگو کرده‌ایم:
صفحه «مملکته داریم؟» در فیس‌بوک 580 هزار لایک گرفته، در حالی که صفحه‌هایی که در فیس‌بوک در این حد و اندازه هوادار دارند، یا هنرمندان سرشناس هستند یا رسانه‌های قدرتمند. به نظر خودت این همه مخاطب چگونه جذب این صفحه شده‌اند، یعنی رمز آن چیست؟
- اجازه بدهید اول بگویم «مملکته داریم؟» از کجا آمد که حالا به این‌جا رسید. به نظرم در این سیر رشد می‌توان جواب سوال را پیدا کرد. تکیه کلام «مملکته داریم؟» از توییت‌های موسس وبلاگ شروع شد که وقتی مورد استقبال قرار گرفت، یک وبلاگ گروهی با همین اسم راه انداخت و چند نویسنده دیگرهم اضافه کرد وبه لطف «گودر» مورد توجه جامعه وبلاگ‌خوان قرار گرفت . پس از مدتی ایمیل‌های زیادی با نوشته‌های فوق‌العاده خوب از مخاطبان وبلاگ دریافت می‌کردیم که تصمیم گروهی گرفتیم درستون «الو، مملکته داریم؟» آن‌ها را به اسم خودشان منتشر کنیم که موفق بود و برخی از این نوشته‌ها حتی از نوشته‌های اعضای وبلاگ هم بهتر بود. سال 2010 وقتی وبلاگ به‌عنوان بهترین وبلاگ فارسی از سوی دویچه‌وله انتخاب شد چند نفر از طرفداران وبلاگ؛ فن پیج فیس‌بوک برای آن ساختند که دو سه هزار لایکی هم گرفته بود . پس از این‌که وبلاگ جایزه را گرفت، فرمان فن پیج دست من بود و هم‌زمان در وبلاگ و در فیس‌بوک آپدیت می‌کردیم که این آپدیت‌های هم‌زمان سبب شد مخاطبان وبلاگ، صفحه فیس‌بوک را هم لایک و شر کنند. ولی مهم‌تر از آن، چون من مطالب فیس‌بوکی که بچه‌ها روی دیوار فیس‌بوک می‌نوشتند را می‌خواندم و بهترین آن‌ها را به اسم خودشان در وبلاگ منتشر می‌کردم و با لینک به مطلب، برای آن‌ها استتوس می‌کردم. این کار سبب شد صفحه فیس‌بوک به شدت مورد استقبال قرار بگیرد. البته نحوه انجام این کار خیلی بازدهی پایینی داشت و احتیاج به مراقبت مداوم یک نفر از صفحه داشت. در واقع من داشتم کاری که کدهای کامپیوتری را که مثلا در سایت‌های مشابه خارجی مثل «ناین‌گگ» انجام میدهند، انجام می‌دادم. کاری که من در فیس‌بوک شروع کردم کم کم جا افتاد و الان همه صفحه‌های فیس‌بوک مطالب خوانندگان و فن‌های خودشان را با نام و ذکرمنبع (امیدوارم) به اشتراک می‌گذارند.
غیر از شما تعدادی پیج فیس‌بوکی هم بود مانند « په نه په»، « اصن یه وضی» و «سوتی‌های ایرانی». در دوره‌هایی تعداد لایک‌های «مملکته داریم؟» و این صفحه‌ها به اندازه هم بود، بعد آن‌ها یک‌باره از بین رفتند. چه اتفاقی برای آن‌ها افتاد و چرا شما حذف نشدید؟
جواب مطالعه شده‌ای برای این سوال ندارم اما اطلاع دارم که یک سری از این صفحه‌ها اپلیکیشن‌هایی برای بالا بردن لایک استفاده می‌کردند که باعث می‌شد فیس‌بوک صفحه آن‌ها ببندد. یا این‌که اقدام به خرید و فروش لایک می‌کردند و بین ادمین‌های آن‌ها اختلاف مالی ایجاد می‌شد و مثلا یک ادمین صفحه را پاک می‌کرد.
درباره این اپلیکیشن ها و خرید و فروش بیش‌تر توضیح می دهی؟
شیوه کارشان این اپلیکیشن‌ها و طراحان آن به این شکل بود که یک صفحه «خوش‌آمد»(لندینگ پیج) درست می‌کردند و بعد برای مخاطبان می‌نوشتند برای دریافت «وی پی ان» رایگان روی دکمه زیر کلیک کنید که این دکمه‌ها چیزی نبود جز لایک یک سری صفحه. به این ترتیب لایک پیج‌هایی که مخفیانه جاسازی شده بود، بالا می‌رفت. الان «تجارت لایک» هم مثل هرویروس دیگری مقاوم شده است. فروم‌ها و گروه‌های منسجمی وجود دارند که لایک‌های یک پیج را در مراحل اولیه تشکیل صفحه تا ده هزارتا هم می‌رسانند و پول‌های خوبی هم در می‌آوردند.
قیمت ها به چه شکل است؟برای نمونه، برای این که یک پیج را به ده‌هزار لایک برسانند چقدر پول می‌گیرند؟
نیما اکبرپور درهمین باره یک مطلب در وبلاگش نوشته که البته که اعداد و ارقام آن مربوط به سال گذشته است؛زمانی که قیمت دلار یک‌سوم الان بوده.
غیر از خرید و فروش لایک، گفته می‌شود خرید و فروش صفحه هم مرسوم است. تا حالا برای خرید «مملکته داریم؟» با 585 هزار لایکی که خورده است پیشنهادی داشته‌اید؟
بله، چندین‌بار به شوخی بوده ولی یک‌بار یکی از همین تجارت‌کنندگان لایک به ما پیشنهاد خرید «مملکته داریم؟» را داد. اگر اشتباه نکنم خودش را یک ایرونی ال ای معرفی کرد.
قیمت پیشنهادی چقدربود؟ مبلغی نگفت که وسوسه‌ات کند؟
- نه، قیمت که نمی‌گویند. گفته بود چقدرمی‌فروشید، من هم گفتم 3هزار میلیارد تومان! حتی از مجموعه‌های معتبرهم به طور متوسط درماه چند ایمیل داریم که از ما درخواست می‌کنند برای آن‌ها تبلیغ کنیم و پول بگیریم که مطالب‌شان لایک بخورد. یک بار تلاش کردم آزمایش کنم و تبلیغ مخفی کنم که به نظرم منصفانه و خوب از آب در نیامد. اما تا کنون هیچ تبلیغ رسمی‌ای نکرده‌ام. بحث فروش صفحه هم بحث پرتی است. مخاطبان «مملکته داریم؟» کار صفحه را دوست دارند، اما فکر کن یکی آن وسط تبلیغ خرید و فروش آهن قراضه، افزایش ناتوانی جنسی یا شامپوی درمان کچلی بکند. نمی‌دانم چرا اصلا چنین پیشنهاداتی برای خرید صفحه داریم! از سوی دیگر،به نظرم مخاطبان هم دیده‌اند که«مملکته داریم؟» به یک سری استانداردها پایبند بوده و این را حس می‌کنند.
فیس‌بوک از کجا می‌فهمد که لایک‌های صفحه‌ای جعلی است یا واقعی؟ باید کسی گزارش کند یا خودشان متوجه می‌شوند؟
- فیس‌بوک دفعات دستشویی رفتن کاربرانش را هم رکورد می‌کند(خنده). یعنی شیوه کار فیس‌بوک این‌گونه است که مشخص می‌کند از کجا لایک‌ها آمده‌اند. حتی این اطلاعات را به ادمین‌های صفحه‌هاهم می‌دهد. حالا فکر کن تعداد نامشخصی لایک از یک اپلیکیشن خارج از فیس‌بوک به جایی اضافه شده و ارگانیک و از درون خود فیس‌بوک نباشد؛ چون سرورهای این نوع «اپ‌ها» خارج از فیس‌بوک هستند. این به سادگی قابل بررسی است. این‌که فیس‌بوک این را از کجا می‌فهمد (براساس حدس من که البته دقیق و مطالعه شده نیست)، بعید می‌دانم خودشان بررسی کنند. البته شاید هم بررسی شود؛ برای نمونه، برای مطالعه یا آزمایش یک کد، برحسب اتفاق به این موارد بر می‌خورند و متوجه الگوی آن می‌شوند. این موضوع البته محدود به ایران نیست و لایک گرفتن بیش‌تر در فیس‌بوک یک رقابت جهانی بین شرکت‌های بزرگ و کوچک است. فکرمی‌کنم برنامه‌نویسان وب‌سایت فیس‌بوک این موضوع را می‌دانند.
هم‌اکنون ادمین های فعال صفحه چند نفرهستند؟
– برای حدود دو سال خودم وقت می‌گذاشتم روی صفحه و حداکثر یک ادمین دیگرهنگام نوشتن تز دانشگاه به من کمک می‌کرد. پس از آن تعدادی از بچه‌های شاخ «مملکته داریم؟» که از بیرون مطلب می‌فرستاند و به تعبیری رسما در صفحه کمپ زده بودند را هم ادمین کردم. الان روی هم رفته 4 نفرهستیم. ادمین افتخاری هم زیاد داریم که برای من پیام می‌فرستند و من مطالب‌شان را با نام خودشان منتشر می‌کنم. البته اگر کسی فکر می‌کند می‌تواند برای «مملکته داریم؟» ادمین باشد با من تماس بگیرد و ما اضافه‌اش می‌کنیم به صفحه. من این صفحه را متعلق به شخص خاصی، حتی خودم نمی‌دانم. به نظرم متعلق به همه آن‌هایی است که می‌خواهند از این تریبون حرف و نقطه نظر‌شان شنیده شود.
اگر کسی با گرایش‌های خاص مثل سلطنت‌طلبی یا هر چیز دیگر که صدا و حرف‌شان شنیده نمی‌شود بخواهد به ادمین ها اضافه شود، قلم و قریحه خوبی هم داشته باشد، اضافه‌اش می‌کنید؟
اگر من را پادشاه کند اضافه‌اش می‌کنیم (خنده).
از ادمین‌های صفحه بگو. داخل ایران هستند یا بیرون؟ چه سن و سالی دارند و چند نفر زن چند نفرمرد هستید؟
ادمین افتخاری هزارتا داریم، هم داخل ایران و هم بیرون از ایران. ولی الان سه مرد و یک زن که ادمین پشت پرده است داریم. میانگین سنی همه هم بین 20 تا 30 سال است.
دولت ایران روی شبکه‌های اجتماعی و وبلاگ‌ها همیشه حساسیت داشته و گاهی هم برخورد کرده، تا حالا کسی از نویسنده‌های وبلاگ یا صفحه برای فعالیت‌هایش در«مملکته داریم؟» دستگیر یا دچارمشکلی شده است؟ از آن طرف سکه، کسی ازبچه‌ها بوده که به سبب همکاری با صفحه به جایی رسیده باشد، مثلا در رسانه‌ای استخدام شود یا به خارج از ایران برود؟
- برخی از نویسنده‌های وبلاگ چندبار به‌دلایلی دستگیرشدند. البته به‌طورمشخص نه به خاطر«مملکته داریم؟». ولی این‌که کسی به وسیله این وبلاگ به جایی رسیده باشد، نه چنین چیزی هم نداشته‌ایم. ولی صفحه فیس‌بوک در مواقعی به عده‌ای کمک کرده که یا یادشان رفته یا نمک‌خوردند و نمک‌دان را انداخته‌اند داخل سطل آشغال. مطالب وبلاگ البته به‌گونه‌ای بوده که هم شبکه‌های تلویزیونی خارجی، هم شبکه‌های داخلی و هم روزنامه‌های ایران از آن نقل قول کرده‌اند. من فکر نمی‌کنم مجموعه صفحه‌های فیس‌بوک خطری برای کسی ایجاد کند. به نظر من وقتی احزاب و تشکل‌های مردمی سازمان‌دهی شده وجود نداشته باشند، شبکه‌های اجتماعی هم با وجود قدرت تاثیرگذاری بالای آن‌ها، درعمل بدون استفاده خواهند بود؛ مثل داشتن یک خودروی «فراری» است در حالی‌که رانندگی بلد نیستید و قصد فرار ندارید. تنها دلیل من برای زنده نگهداشتن صفحه این بوده که روزی به درد حرکت‌های اجتماعی بخورد، به‌عنوان رسانه مستقلی در خدمت آن‌ها باشد و به اهداف آن‌ها کمک کند.
گروه‌ها و تفکرهای رایج سیاسی در فضای سیاسی- اجتماعی ایران را در نظر بگیر، مارکسیست‌ها و چپ‌ها، لیبرال‌ها و جمهوری‌خواهان، اصلاح‌طلبان، جنبش سبز، سلطنت‌طلب، محافظه‌کار… به نظر خودت «مملکته داریم؟» در مجموع به کدام تفکر نزدیک‌تر است؟
- به هیچ‌کدام. به گروه یکی به نعل، یکی به مخ اسب! نمی‌شود این‌گونه در مورد «مملکته داریم؟» قضاوت کرد. ما سیاسی نیستیم چون سوادش را نداریم، ولی رسانه هستیم چون مخاطبش را داریم .
پیام برای این مطلب مسدود شده.