بی‌بی‌سی: فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت ایران، گفت که تهران پیشنهاد «مذاکره مستقیم» با آمریکا را داد اما طرف مقابل پاسخ مثبت نداد. به گفته خانم مهاجرانی، دولت ایران در آستانه فعال شدن بند موسوم به ماشه توافق برجام و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، اعلام آمادگی کرد که جلسه‌ای با حضور نمایندگان سه قدرت اروپایی، آمریکا و آژانس برگزار شود.

سخنگوی دولت ایران از قول عباس عراقچی، وزیر خارجه، گفت که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، پیشنهاد مذاکره مستقیم با آمریکا و در نیویورک از طرف ایران مطرح شد تا اجرای مکانیسم ماشه لغو شود یا به تعویق بیفتد، اما «به هر حال از طرف آنها مورد پذیرش قرار نگرفت و یا اینکه در جلسات حضور پیدا نکردند.»

او تاکید کرد ایران پیشنهاد مذاکره مستقیم با استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ، را داده بود اما او «سر قرار نیامد.»

خانم مهاجرانی گفت درخواست ایران این بود که در ازای تعیین تکلیف ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی، مکانیسم ماشه، آن طور که طرف‌های اروپایی می‌خواستند اجرایی نشود.

او گفت خواست ایران «حذف کامل» مکانیسم ماشه بود اما پیشنهاد طرف مقابل تعویق شش ماهه آن بود که این شرایط مناسبی برای مذاکره فراهم نمی‌کرد.

با این وجود، به گفته خانم مهاجرانی «باتوجه به منافع ملی که برای کشور مطرح بود حتی در آخرین شب پیشنهاد ۴۵ روز تعویق نیز از طرف ایران مطرح شد»، اما طرف مقابل آن را نپذیرفت. سخنگوی دولت ایران لابی اسرائیل را دلیل رد پیشنهاد تعویق ۴۵ روزه دانسته است.

پیشنهاد تعویق شش ماهه و ۴۵ روزه مکانیسم ماشه در حالی از طرف ایران مطرح شده است که وزارت خارجه ایران پیشتر پیشنهاد مشابه طرف‌های اروپایی را رد کرده بود.

با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، اتحادیه اروپا هم تحریم‌های خود علیه ایران را بازگردانده است.

ژاپن هم اعلام کرده است که مطابق قطعنامه سازمان ملل، تحریم‌هایی را علیه ایران به اجرا می‌گذارد و از جمله دارایی‌‎هایی ۷۸ نهاد و ۴۳ فرد را بلوکه می‌کند.

با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، نگرانی‌ها درباره احتمال تنش نظامی و درگیری دوباره ایران در جنگ با آمریکا یا اسرائیل بالا گرفته است.

فاطمه مهاجرانی امروز در جمع خبرنگاران درباره این نگرانی‌ها گفت: «امیدوار هستیم که هیچ تحرکی صورت نگیرد و هیچ تجاوزی به خاک ایران صورت نگیرد، البته ما آمادگی آن را داریم.»

خانم مهاجرانی همچنین گفته است که شورای عالی امنیت ملی درباره چگونگی ادامه همکاری با آژانس تصمیم خواهد گرفت.

ماشه چیست و چه طور فعال شد؟

سازوکار ماشه، یا مکانیسم اسنپ‌بک، به یک تدبیر حقوقی اشاره دارد که در متن توافق برجام از آن به عنوان «سازوکار حل اختلاف» یاد شده بود.

مطابق بندهای ۳۶ و ۳۷ قطعنامه ۲۲۳۱، اگر یکی از طرف‌های توافق، به نقض تعهدات از سوی ایران اعتراض داشت، می‌توانست آن را به کمیسیون مشترکی ارجاع دهد و روندی برای حل اختلاف را آغاز کند.

در نهایت، اگر تدابیر حل اختلاف به نتیجه نرسید، ادامه تعلیق تحریم‌ها در شورای امنیت سازمان ملل به رای گذاشته می‌شد. متن برجام به ترتیبی تعیین شده بود که که اگر حتی یک عضو دائم شورای امنیت (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه یا بریتانیا) این قطعنامه را وتو می‌کرد، تحریم‌های سازمان ملل به‌طور خودکار و بدون نیاز به رای‌گیری جدید بازمی‌گشت.

بعضی از بندهای کلیدی توافق برجام، از جمله امکان فعال کردن مکانیسم ماشه، در اکتبر ۲۰۲۵ (مهر ۱۴۰۴) منقضی می‌شد و طرف‌های اروپایی که نمی‌خواستند اهرم مکانیسم ماشه را از دست بدهند، پیشنهاد تمدید آن را داده بودند.

آلمان، بریتانیا و فرانسه، سه کشور اروپایی عضو برجام، ضرب‌الاجلی تعیین کرده و گفته بودند اگر پیشرفتی در مذاکرات ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و آمریکا به دست نیاید، آنها مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک را پیش از انقضایش فعال می‌کنند.

شرط اروپایی‌ها برای تمدید ماشه و به تعویق انداختن تصمیمشان برای بازگشت تحریم‌ها آن بود که ایران وارد مذاکره مستقیم با آمریکا شود، به اجرای تعهدات پادمانی و همکاری با آژانس برگردد و همین طور تکلیف ذخایر اورانیوم با غنای بالا را روشن کند.

با رد پیشنهاد اروپا از سوی ایران، آنها سازوکار بازگرداندن تحریم‌ها را فعال کردند. پس از آن، روسیه و چین تعویق اجرای مکانیسم ماشه را در شورای امنیت سازمان ملل مطرح کردند اما پیشنهادشان رای کافی نداشت و تحریم‌ها بازگشت.