بی‌بی‌سی: ظریف: اگر قرار باشد یک طرف بتواند به همه خواسته‌های خود برسد دیگر نیازی به مذاکره نیست

وزیر امور خارجه ایران ارزیابی خود از مذاکرات و توافقنامه ژنو را تشریح کرده و تاکید ورزیده که این توافقنامه در صورت عدم رضایت طرفین قابل بازگشت است. رئیس مجلس نیز از توافق ژنو استقبال کرده است.

محمد جواد ظریف با حضور در برنامه “دو نیم ساعت” شبکه خبر تلویزیون جمهوری اسلامی، با تشریح نحوه دستیابی به توافق اخیر با گروه ۱+۵، از ناظران داخلی خواسته است تا در گزارش نتیجه این مذاکرات، تحت تاثیر ارزیابی طرف مقابل قرار نگیرند.

آقای ظریف گفت در هر مذاکره‌ای، دو طرف به بخشی از خواسته‌های خود دست می‌یابند و با اظهار این نظر که در مذاکرات ژنو، طرف مقابل، به منظور کسب حمایت افکار عمومی، ناگزیر بوده نتیجه مذاکرات را موفقیتی برای خود قلمداد کند، گفت: “برخی اوقات دوستان ما آنچه را که به عنوان پیچش خبری یا تلاش برای مهندسی خبر از سوی بازیگران و کنشگران مختلف انجام می‌شود، با واقعیات قاطی و تصور دیگری ایجاد می‌کنند.”

آقای ظریف افزود که سند مورد توافق در مذاکرات ژنو که “برنامه اقدام مشترک” نام گرفته، شامل اعلام موضع آمریکا و شامل تمامی نظرات آن کشور نیست و در نتیجه، آمریکاییان می‌بایست آن را توجیه و تفسیر کنند و افزود “به همین اندازه هم این سند، موضع ما نیست زیرا اگر قرار بود موضع ما باشد، ما بیانیه‌ای می دادیم و بنابراین مذاکره‌ای صورت نمی‌گرفت.”

پس از اعلام توافقنامه ژنو، برخی منتقدان داخلی با استناد به سخنان مقامات آمریکایی در مورد دستیابی به اهداف آن کشور در مذاکره ژنو، گفتند که اظهارات هیات مذاکره کننده ایرانی در مورد موفقیت در این مذاکرات با ارزیابی آمریکاییان تعارض دارد و در نتیجه، اظهارات طرف ایرانی در مورد دستیابی به موفقیت را مورد تردید قرار دادند.
شرکت کنندگان در ژنو

شرکت کنندگان در ژنو بر سر اقداماتی برای پیشرفت به سوی حل نهایی پرونده هسته‌ای ایران توافق کردند

وزیر امور خارجه گفت که توافق به دست آمده شامل اقدامات دو طرف طی شش ماه آینده از جمله لغو برخی از تحریم‌های وضع شده توسط اتحادیه اروپا و توقف برخی از اقدامات آمریکا برای جلوگیری از صادرات نفت و معاملات بانکی ایران است و به جریان انداختن این اقدامات مستلزم زمان است و احتمالا مقدمات اجرای این بخش از توافقنامه تا اواخر سال میلادی جاری – اوایل دیماه – فراهم خواهد آمد. ایران نیز برای اجرایی کردن مواردی که قبول کرده است به زمان نیاز دارد.

وی گفت که مبنای سندی که مورد توافق قرار گرفته پیشنهادهایی است که او در حاشیه اجلاس مجمع عمومی و در نخستین جلسه مذاکرات ژنو ارائه داده بود و انتظار دارد طی شش ماه آینده، توافق نهایی به دست آید و مذاکرات برای دستیابی به این منظور، از اواسط سال جاری میلادی آغاز شود. آقای ظریف یادآور شد که “اقدامات مرحله نهایی همان طوری که در سند وجود دارد، رفع همه تحریم‌هاست، چه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل و تحریم‌های یکجانبه آمریکا و چه تحریم‌های اتحادیه اروپا و دیگر تحریم‌هایی که کشورهای مختلف علیه ایران به اجرا گذاشته‌اند.

وزیر خارجه در این مورد تاکید ورزید که مذاکره برای لغو تحریم‌ها به این معنی نبوده که جمهوری اسلامی، این تحریم‌ها را قانونی دانسته است.
توافق نه تعهد

وزیر خارجه ایران در تشریح “واژه‌های گام به گام و دو سویه” که در متن توافقنامه آمده است گفت که باید اقدامات دو طرف متوازن باشد و هر اقدامی که یک طرف انجام می‌دهد، با اقدامی از طرف مقابل متوازن شود و روند حل این مساله، در مراحل پی در پی صورت گیرد به نحوی که “همه احساس کنند که منافع و دیدگاه‌های مشروع آنها تامین می‌شود.”

آقای ظریف بار دیگر تاکید کرد که سند مذاکرات ژنو “تعهد حقوقی” برای طرفین ایجاد نمی‌کند بلکه شامل اقدامات داوطلبانه دو طرف است “و پس از شش ماه یا حتی در میان شش ماه، اگر هر یک از طرف‌ها احساس کند که طرف مقابل پایبند نیست، قابل بازگشت است.”
وزیران خارجه ایران و فرانسه

به گفته ظریف، در اجلاس دوم ژنو وزیر خارجه فرانسه موضعی منفی اتخاذ کرده بود

وزیر خارجه ایران به خصوص تاکید کرد که اگر مشاهده شود که کنگره آمریکا، تحت فشار داخلی، تحریم‌های جدیدی را علیه ایران تصویب کرده، معلوم می‌شود که در اجرای توافقنامه، موفق نبوده‌اند و در نتیجه، “ضرورتی نخواهد داشت که ما این اقدامات را انجام دهیم.” وی یادآور شد که طبق قوانین ایالات متحده، رئیس جمهوری آن کشور می‌تواند مانع از تصویب نحریم‌های جدید از سوی کنگره شود و اگر چنین نکند، “رئیس جمهوری آمریکا را پاسخگو و مسئول می‌دانیم.”

در مورد اقداماتی که براساس توافقنامه ژنو از ایران انتظار می‌رود، وزیر امور خارجه تاکید کرد که غنی‌سازی اورانیوم ادامه می‌یابد و در مورد توقف غنی سازی اورانیوم ۲۰ درصدی هم گفت که فعالیت در این زمینه به دلیل خودداری کشورهای خارجی از تحویل سوخت به رآکتور اتمی ایران آغاز شده بود و طی سال‌های گذشته، مقدار کافی سوخت برای این منظور تهیه شده است.

اشاره آقای ظریف به سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران است که در دهه ۱۹۶۰ توسط ایالات متحده ایجاد شد. سوخت این رآکتور به صورت میله‌های سوخت غیر قابل استفاده در موارد دیگر طی سال‌های بعد همواره تحویل ایران می‌شد اما در سال ۱۳۸۸، محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری وقت، کشورهای خارجی را به کارشکنی متهم کرد و اعلام داشت که دستور تولید اورانیوم ۲۰ درصدی را داده و هدف از آن را، خودکفایی در سوخت رآکتورهای هسته ای ایران عنوان کرد.

مخالفان برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ابراز نگرانی کرده بودند که هدف از این اقدام، ادامه غنی سازی تا دستیابی به اورانیوم با خلوص لازم برای ساخت بمب اتمی است هر چند مقامات جمهوری اسلامی همواره وجود برنامه‌ای برای تولید جنگ افزارهای هسته‌ای را تکذیب کرده‌اند.

آقای ظریف گفته است که براساس توافق صورت گرفته، غنی سازی اورانیوم با خلوص پائین ادامه خواهد داشت و تاکید ورزید که خود او هم هرگز نگفته است که فعالیت در این زمینه کاهش می‌یابد هرچند ابراز آمادگی کرده است که در مورد ابعاد آن مذاکره کند.

وزیر خارجه ایران در این برنامه تلویزیونی گفت که ورود به مذاکره، نشانه “خودباوری” است و اعلام موضع به جای مذاکره، مساله‌ای را حل نمی کند. وی در عین حال گفت که سخنان رهبر جمهوری اسلامی، “مبنی براینکه به این گروه اعتماد نداریم، همیشه آویزه گوش ماست و این را به آنها نیز می‌گوییم هر چند این بی اعتمادی موجب نمی شود مذاکره و تفاهم نکنیم.”
موضع مجلس

در خبری دیگر در همین زمینه، به گزارش خبرگزاری فارس، قرار است وزیر امور خارجه در جلسه روز چهارشنبه مجلس حضور یابد و در مورد توافق ژنو توضیح دهد.
لاریجانی و روحانی

رئیس مجلس هم از نتیجه اقدامات هسته‌ای دولت روحانی حمایت کرده است

همچنین، علی لاریجانی در جلسه علنی مجلس در روز سه شنبه، ۵ آذر (۲۶ نوامبر) در مورد توافقنامه ژنو گفت این روزها مردم ایران و جهان شاهد مذاکراتی بودند که در طول ۱۰ سال گذشته یکی از مهمترین موضوعات منطقه و جهان بود و در چند ماه اخیر، دولت جدید وقت و انرژی زیادی را صرف حل و فصل مسئله هسته‌ای کرد.

آقای لاریجانی افزود “پس از مذاکرات اخیر برخی مقامات غربی با عجله مواضعی را اتخاذ کردند که حق غنی‌سازی ایران را نپذیرفته‌ایم؛ اضطراب مقامات آمریکایی قابل درک است چراکه اصولا حق غنی‌سازی نیازمند تائید چنین موجوداتی نیست و تمام کشورهایی عضو NPT دارای این حق هستند ولو آنرا اعمال نکنند.”

علی لاریجانی در آغاز دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد برای مدتی سرپرستی مذاکرات هسته ای را برعهده داشت اما سپس جای خود را به سعید جلیلی دارد. وی هنگام مذاکرات هسته ای در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، که به سرپرستی حسن روحانی، رئیس جمهوری کنونی، انجام می شد، رویکرد مذاکره کنندگان ایرانی را مورد انتقاد قرار داده و گفته بود که “در غلطان دادیم و آب‌نبات گرفتیم.”

در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، گفته شد که کشورهای غربی طرحی را برای حل بحران هسته‌ای مطرح کرده اند تا ایران در برابر تعلیق بخشی از برنامه‌های هسته‌ای خود امتیازهایی دریافت کند که از جمله شامل کمک به توسعه فن آوری صلح آمیز هسته‌ای، توسعه همکاری‌های اقتصادی و لغو تحریم‌های قدیمی ایالات متحده و تسهیلات تجاری دیگر برای ایران بود. با تغییر دولت، جمهوری اسلامی مواضع سختگیرانه‌تری را در زمینه ادامه برنامه هسته‌ای اتخاذ کرد.