روز: شهرداری تهران با امضای قراردادی به مبلغ ۲۰ هزار میلیارد تومان، بخش قابل توجهی از پروژه‌های عمرانی پایتخت را به سپاه پاسداران واگذار کرده است. قراردادی با این مبلغ و گستردگی، عملا شرکت‌ها و پیمانکاران دیگر را از دور خارج خواهد کرد. یک منبع آگاه در شهرداری تهران ضمن در اختیار گذاشتن اسناد این قرارداد، آن را بی‌سابقه توصیف کرده و گفته شهرداری برای عقد آن موظف به دریافت تایید شورای شهر بوده اما این موافقت و نظارت از سوی شورا وجود نداشته است.

۱۰ هزار میلیارد تومان نقد!

عیسی شریفی، قائم مقام شهردار و سید دادوش هاشمی، معاون مالی و اقتصاد شهری، از سوی شهرداری تهران و سرتیپ پاسدار جمال‌الدین آبرومند، معاون فرمانده کل سپاه و رئیس هیات مدیره بنیاد تعاون سپاه به همراه سید پرویز فتاح، مدیر عامل این بنیاد، قراردادی را در تاریخ سوم خرداد ماه ۱۳۹۳ امضا کرده‌اند که ۲۰ هزار میلیارد تومان ارزش دارد. این مبلغ برای واگذاری پروژه‌های عمرانی پایتخت به سپاه به مدت چهار سال درنظر گرفته شده که ۱۰ هزار میلیارد تومان آن باید به صورت نقدی از سوی شهرداری تهران پرداخت شود. این قرارداد به امضای شهردار تهران و فرمانده کل سپاه هم رسیده است.

مبلغی که شهرداری ملزم به پرداخت نقدی آن شده، از بودجه نقدی شهرداری تهران در سال جاری که حدود ۷ هزار میلیارد تومان تعیین شده هم بیشتر است. مجموع مبلغ توافق شده نیز به طور میانگین سالیانه ۵ هزار میلیارد تومان است و تقریبا تمامی بودجه عمرانی شهرداری را از آن خود خواهد کرد. به عنوان مثال مصوب شده تا در سال جاری، ۵ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از بودجه شهرداری تهران به توسعه عمران وحمل‌و‌نقل عمومی در پایتخت اختصاص پیدا کند.

در توافقنامه منعقد شده بین شهرداری و سپاه آمده است: “سپاه پاسداران با دارا بودن ظرفیت‌های عظیم اجرایی و مالی در قالب قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) و بنیاد تعاون سپاه طی سنوات گذشته در جهت ایفای نقش مسئولیت اجتماعی خود در این زمینه‌ها همکاری و مساعدت‌های فراوانی با شهرداری تهران داشته که آثار و نتایج آن در معرض نگاه و بهره‌برداری همه شهروندان عزیز تهرانی می‌باشد. ”

همچنین تاکید شده که سپاه پاسداران “آمادگی کامل خود را در جهت به خدمت گرفتن کلیه ظرفیت‌های پیمانکاری و عمرانی و مالی در اجرای طرح‌های مصوب شهر تهران” اعلام می‌کند. در شرح مفاد قرارداد هم اشاره به پروژه خاصی نشده و عنوان شده که پیوست اجرایی این قرارداد، تهیه و بین طرفین مبادله می‌شود. همچنین بانک انصار، متعلق به بنیادتعاون سپاه به عنوان “بانک عامل” تعیین شده است. بانک انصار با مشارکت در چنین پروژه‌هایی توانسته خود را به عنوان چهارمین شرکت بزرگ ایران معرفی کند.

تاثیر سپاه بر انتخاب مجدد قالیباف

پیش از این و در جریان تصمیم‌گیری شورای شهر تهران برای انتخاب شهردار پایتخت، روز از تلاش و فشار سپاه پاسداران در جهت ابقای محمد باقر قالیباف خبر داده بود.

۸ سال گذشته فرصت بی‌نظیری برای این ارگان نظامی بود تا قدرت خود را در زمینه‌های مختلف به بالاترین سطح ممکن گسترش دهد. سرداران پروژه‌های اقتصادی بزرگ را در دست گرفتند و با حضور محمود احمدی‌نژاد در راس دولت و محمد باقر قالیباف در شهرداری تهران، نه تنها سدی در مقابل آنها وجود نداشت بلکه در اولویت هم قرار گرفتند. قالیباف که خود سابقه فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا را در کارنامه دارد، پس از سال ۸۸ و زاویه گرفتن احمدی‌نژاد با رهبری، بیش از پیش به سپاهیان نزدیک شد و سعی کرد تا دل آنها را به دست بیاورد. حضور پررنگ قرارگاه خاتم، به عنوان بازوی اقتصادی سپاه در پروژه‌های شهرداری، این رابطه و همکاری را تقویت می‌کرد.

سپاه و قرارگاه خاتم با روی کار آمدن دولت روحانی، امید زیادی به تداوم و یا گسترش حضور خود در پروژه‌های بزرگ اقتصادی کشور ندارند و به نظر می‌رسد حضور آنان بخصوص در حوزه وزارت نفت و وزارت نیرو، کاهش پیدا کند. پس باید به دنبال جایگزین‌هایی باشند که کلانشهر تهران انتخاب مناسبی به نظر می‌رسد. به همین دلیل ابتدا سعی کردند تا در رایزنی با اصولگرایان شورا که تمایل به انتخاب مجدد قالیباف نداشتند، رستم قاسمی، فرمانده پیشین قرارگاه و پرویز فتاح جانشین فرماندهی قرارگاه را به شهرداری برسانند. اما وقتی گزینه‌های سپاه شانس شان را از دست دادند و محسن هاشمی و محمدباقر قالیباف به عنوان گزینه‌های نهایی معرفی شدند، سپاه با تمام قوا برای حمایت از قالیباف به میدان آمد.

در آن هنگام پیش‌بینی می‌شد که مبلغ قراردادهای مابین شهرداری و قرارگاه خاتم بیش از چند هزار میلیارد تومان باشد. از جمله پروژه‌های شناخته شده و گران‌قیمت که به دست این قرارگاه سپرده شده می‌توان به اینها اشاره کرد: خط ۷ متروی تهران (در دست اجرا)، احداث تقاطع بزرگراه بسیج مستضعفین با خیابان پیروزی(اجرا شده) و طراحی واجرای پروژه افزایش ظرفیت بزرگراه صدر، احداث تقاطع‌های ادامه بزرگراه رسالت با جاده قدیم کرج، اجرای تقاطع غیر همسطح رسالت با آزادراه کمربندی غرب تهران، اجرای تقاطع غیر همسطح بزرگراه همت با بزرگراه آزادگان(همگی در دست اجرا).

به یک روایت تایید نشده حجم حضور اقتصادی قرارگاه خاتم بیش از ۷۰۰ پروژه در شهر تهران بوده که هیچ کدام زیر چند ده میلیارد تومان نیستند. اکنون هم بنا به اسنادی که در اختیار روز قرار گرفته، مشخص شده که پروژه‌های عمرانی تهران در چهار سال آینده، با مبلغ ۲۰ هزار میلیارد تومان در اختیار سپاه قرار گرفته است.

شهریور ماه گذشته، حسن روحانی در مجمع سراسری فرماندهان و مسئولان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت که ” سپاه رقیب مردم و بخش خصوصی نیست و پیمانکاری مثل پیمانکاران معمولی نیست و نبوده است. سپاه امروز باید پروژه‌های مهمی که بخش خصوصی توان آن را ندارد برعهده بگیرد.” رییس‌جمهوری تاکید کرد: “شایعاتی را که راجع به سپاه مطرح می‌شود اصلا قبول ندارم. می‌خواهند سپاه را رقیب مردم قرار دهند.”

اما در همان روزها سپاه سخت به دنبال محکم کردن جای پای خود در تهران بود. قرارگاه خاتم می دانست که دلیل حضورش در پروژه‌های شهرداری تهران صرفا کارشناسی نیست و اگر شهرداری به غیر از قالیباف انتخاب شود که تمایلی به همکاری ویژه با پیمانکار سپاهی نداشته باشد، میلیاردها تومان را از دست خواهد داد. حتی ممکن است در مورد قراردادها و پروژه‌های انجام شده و در دست انجام کنکاش صورت بگیرد و برای شایعه تخلفات گسترده قرارگاه در انجام پروژه، مستنداتی پیدا شود. پس به سراغ اعضای شورا رفتند و در این بین به برخی از آنها وعده مشارکت اقتصادی در پروژه‌ها را دادند. منبع آگاه “روز” در همان روزها از پیشنهاد ۵ میلیاردی به یکی از اعضای شورا خبر داد و اینکه برخی دیگر هم تهدید به افشای پرونده‌های امنیتی و اطلاعاتی شده‌اند. حالا آیا شورای شهر در دومین آزمون خود، مقابل حضور اقتصادی گسترده سپاه باز هم کوتاه میاید و یا این که جلوی قرارداد ۲۰ هزار میلیاردی را خواهد گرفت؟

*شرح عکس‌ها: بخش‌هایی از قرارداد امضا شده مابین شهرداری و سپاه