امید شمس: سرانجام مجله ی “نیویورک”(1) به ما “اجازه” داد تا به کل ماجرا شک کنیم. پیش از این انتشار اسنادی مبنی بر اطلاع نهادهای امنیتی اسرائیل از مرگ سه نوجوان و پنهان کردن آن از افکار عمومی تردیدهای عمیقی را برانگیخته بود. این اسناد اما همچنان ناکافی به نظر میرسید. اما گزارش مجله ی “نیویورک” مبنی بر اذعان مقامات اسرائیلی به دست نداشتن “حماس” در ربودن نوجوانان اسرائیلی تعریف و توجیه جنگ کنونی را به کلی تغییر خواهد داد. به خصوص اینکه این گزارش به طرز معناداری همزمان با پیشنهاد آتش بس یک هفته ای آمریکا و رد آن از سوی اسرائیل منتشر شد. در هر حال انتشار این گزارش و بازتاب آن در رسانه های جهان می تواند پرسشی اساسی را برانگیزاند. پرسشی که در اذهان بسیاری باقی بود اما بیان کردن اش به سرعت پرسشگر را در صف طرفداران “تئوری توطئه” قرار میداد: انگیزه ی اصلی جنگ غزه چیست؟

حتی پیش از انتشار این گزارش، تحلیل های بسیاری این پرسش را به میان کشیده و پاسخ هایی را پیشنهاد داده بودند. برخی سرپوش گذاشتن به اختلافات سیاسی و نارضایتی عمومی در اسرائیل را انگیزه ی اصلی برشمرده اند. برخی دیگر آن را اقدامی برای جلوگیری از ائتلاف حماس و فتح دانسته اند. اما تمامی این تحلیل ها با اتهام “ضدیت با اسرائیل” یا “دفاع از حماس” به سادگی کنار گذاشته شدند. اکنون و با تکیه بر شواهد موجود، شاید بتوان انگیزه های جنگ غزه را به ویژه با توجه به زمان وقوع آن به گونه ای دقیق تر ترسیم نمود.

حقیقت این است که جنگ غزه، جز از منظر برانگیختن افکار عمومی بر علیه اسرائیل، از هر منظر دیگری تامین کننده ی منافع اسرائیل خواهد بود. آرام کردن نارضایتی های داخلی، برانگیختن احساسات افراطی که پیامد طبیعی وضعیت جنگی است و به طور خودکار در جهت حمایت از احزاب راستگرای اسرائیل کانالیزه خواهد شد، نابود کردن تجهیزات نظامی حماس، به خطر انداختن ائتلاف احزاب فلسطینی، معلق کردن طولانی مدت مذاکرات صلح، تحریک ایران به تهدید هرچه بیشتر اسرائیل و حمایت تسلیحاتی هر چه بیشتر از مقاومت فلسطین و در نتیجه صف آرایی ناگزیر در مقابل آمریکا (تهدید امروز فرمانده ی کل سپاه به نابودی اسرائیل ظرف 24 ساعت به خوبی نشانگر موفق بودن این تمهید است)، اینها همه جزو اهداف این جنگ خواهند بود. اما هنوز بخشی از نقشه ی راه از چشم ها پنهان مانده است.

هدف اصلی این جنگ و به ویژه وقوع آن در این برهه ی زمانی را باید در عراق و سوریه جستجو کرد. در پیشروی سریع داعش در این دو کشور و شمارش معکوس تجزیه ی عراق و سوریه است که میتوان معنای حقیقی عملیات “لبه ی محافظ” را درک کرد.

در زمانی که پیشروی داعش در عراق و سوریه در مرکز اخبار جهان بود، یکباره آتش جنگ در غزه شعله ور شد. با گذشت تنها دو روز از آغاز درگیری ها در غزه، مساله ی داعش نه تنها به قعر فهرست اخبار سقوط کرد، بلکه توجه فعالان حقوق بشری و ضد جنگ در جهان را نیز ناگزیر به خود معطوف داشت. در میان اجساد کودکان فلسطینی، بمب ساعتی سهمگینی که در خاورمیانه کارگذاشته شده است، و نیز هشدارهای پیاپی عده ای از فعالان، از جمله نامه ی تایید نشده ای از ادوارد اسنودن درباره ی داعش به عنوان محصول مشترک موساد، سیا و ام آی 6 طی عملیاتی با نام “لانه ی زنبور سرخ”، به فراموشی سپرده شد(2).

برای کشف ارتباط میان جنگ غزه و نبرد داعش، حتی به تئوری های توطئه یا کمک گرفتن از اسناد ادوارد اسنودن هم نیازی نداریم. برای روشن شدن ماجرا کافی است به اظهارات چند مقام رسمی اسرائیل، و آمریکا و مقایسه ی واکنش های این مقامات با وضعیت های مشابهی در گذشته نگاهی بیاندازیم.

به گزارش اورشلیم پست به تاریخ 22 ژوئن امسال، بنیامین نتانیاهو در اولین اظهارنظر رسمی خود درباره ی پیشروی داعش در عراق و سوریه از ایالات متحده خواست تا در این قائله دخالت نکند و اجازه دهد تا هر دو طرف یکدیگر را تضعیف کنند. وی به طور مشخص از ایالات متحده خواست تا از حمله به مواضع داعش خودداری کند.

به گزارش الجزیره به تاریخ 29 ژوئن نتانیاهو در سخنرانی در دانشگاه تل آویو حمایت دولت اسرائیل از استقلال کردستان و آمادگی اسرائیل برای خرید نفت بیشتر از کردستان با همکاری ترکیه را اعلام میکند.

به گزارش کپیتول هیل به تاریخ 23 جولای درخواست های پیاپی از سوی مقامات عراق برای حمله ی هوایی به مواضع داعش نه از چند ماه پیش بلکه از سال 2013 آغاز شده بود. این گزارش یکی از موثق ترین اسناد مبنی بر بی میلی ایالات متحده برای ضربه زدن به داعش است:

گزارش هیل:

طی جلسه ی استماع گزارش درباره ی خلافت اسلامی عراق و شام، رئیس کمیسیون روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، اد رویس اذعان کرد “وزارت خارجه از شش ماه پیش از برپایی کمپ های نظامی داعش در صحراهای عراق و آموزش نظامی نیروهایش مطلع بوده است.

با این حال آنچه دولت به ما نگفته بود این است که مقامات عراقی از ماه آگوست سال قبل تا کنون درخواست مکرر برای حملات هواپیماهای بدون سرنشین علیه مواضع داعش را به آمریکا اعلام کرده بودند. متاسفانه این درخواست های مکرر از سوی دولت رد شده است”. (3)

با آغاز درگیری ها در غزه مساله ی داعش به کلی به فراموشی سپرده شد درست همانطور که حضور داعش در عراق و تسخیر فلوجه در 4 ژانویه مساله ی سوریه را تحت الشعاع قرار داد. تا کنون هیچ پیشرفتی در عقب راندن نیروهای داعش صورت نپذیرفته است. پیشروی این نیرو به طور قطع ایران را با مشکلات عدیده در مرزهای غربی خود مواجه خواهد کرد. این درحالیست که ایران بنا به ملاحظات عدیده درگیر شدن به تنهایی و به طور مستقیم با نیروهای داعش را به صلاح نمی بیند.

تهدید داعش برای عراق، سوریه و ایران، مهمترین کشورهای حامی فلسطین و تهدیدکننده ی امنیت اسرائیل را به لحاظ سیاسی، امنیتی، اقتصادی و نظامی به شدت درگیر میکند. و اگر هدف نهایی پروژه ی “لانه ی زنبور سرخ”، یعنی جنگ داخلی، نزاع قومی و فرقه ای و در نهایت تجزیه ی بخشهایی از این سه کشور محقق شود، اسرائیل مهمترین دشمنان خود را از صحنه به در کرده است.

در این میان ماهیت و عملکرد داعش به عنوان نیرویی که خود را بخشی از حرکت جهاد اسلامی تعریف میکند بسیار جالب توجه است. از آغاز شکلگیری داعش تا کنون هیچ تهدید لفظی و عملی علیه اسرائیل از سوی این سازمان منتشر نشده است. بلکه به عکس برخی از چهره های شاخص داعش رسماً اعلام کرده اند که به اسرائیل حمله نخواهند کرد.

به گزارش بسیاری از منابع خبری از جمله کانال دو اسرائیل و سایت خبری اسرائیل نشنال نیوز به تاریخ 8 جولای ابومحمد العدنانی اعلام کرد که “مبارزه با مسلمانان کافرشده به مبارزه با اسرائیل اولویت دارد”.(4) اگر از منظر ایدئولوژی جهاد اسلامی به این سخنان نگاه کنیم خواهیم دید که داعش با نظام ارزشی جهاد اسلامی کوچکترین همخوانی ندارد. در طول تاریخ حرکت جهاد اسلامی مساله ی “فلسطین” مهمترین هدف اسلامگرایان بوده است. پیکارجویان اسلامگراحتی اگر به طور مستقیم وارد این مبارزه نشده باشند، لااقل به طور لفظی جنگ با اسرائیل را مهمترین هدف خود اعلام کرده اند.

درست دو روز بعد از این اعلامیه، اسرائیل عملیات “لبه محافظ” را به اجرا گذاشت و در آن سو داعش کوبانی را به محاصره درآورد. ایالات متحده که با قدرت گرفتن داعش در سوریه و در سایه ی تصویر رعب انگیز اسلامگرایان افراطی به راحتی از تهدیدهای نظامی خود در گذشته و حتی از ادامه ی فشار برحکومت سوریه شانه خالی کرد، با آغاز جنگ غزه و گردش توجهات به فلسطین به همان شیوه از مقابله با داعش در عراق نیز شانه خالی میکند.

این درحالی ست که در موارد مشابهی از خطر نفوذ اسلامگرایان در کشورهایی به مراتب کم اهمیت تر از عراق، آمریکا و جامعه ی بین المللی بی درنگ وارد عمل شدند. در اکتبر سال 2012 دولت مالی برای مبارزه با اسلامگرایان از جامعه ی بین المللی تقاضای کمک کرد. در ظرف کمتر از یک هفته شورای امنیت قطعنامه 2071 را مبنی بر کمک تسلیحاتی بین المللی به دولت مالی صادر کرد و در عرض دو ماه و با صدور قطعنامه ی 2085 نیروهای بین المللی متشکل از کماندوهای فرانسه و کمی بعد آمریکا وارد مالی شدند.

بی عملی معنادار آمریکا در مقابل پیشروی داعش، می تواند دلالیل بسیاری داشته باشد. مهمترین آنها می تواند در حاشیه قرار گرفتن القاعده و آمار روزافزون پیوستن نیروهای جهادی به داعش باشد. این موضوع از یک سو القاعده را به عنوان یک سازمان تروریستی حرفه ای با توان عملیاتی بالا در سطح بین المللی و متمرکز بر اهداف خارجی به شدت تضعیف خواهد کرد، و از سوی دیگر نیروهای جهادی را به سوی داعش سرازیر خواهد کرد که نیرویی “مستقر” در منطقه ی عراق و شام، توانا در نبردهای چریکی، متمرکز بر جنگ فرقه ای و فاقد توانایی بالا در تروریسم بین المللی است. از سوی دیگر حضور داعش در منطقه هم پیمانان آمریکا را بیش از پیش به کمک های تسلیحاتی و نظامی وابسته می کند و می تواند پای ایران را که تا کنون از حملات القاعده و دیگر نیروهای جهادی مصون مانده بود به جنگی فرقه ای باز کند و به این شیوه ایران را گرفتار بلایی کند که خود از پدیدآورندگان اصلی اش بوده است. و در نهایت چهره ی ترسناک یک سازمان اسلامگرای خون آشام کالبد رو به احتضار “جنگ علیه ترور” به رهبری آمریکا را جانی دوباره خواهد داد.

در این میان هیچ چیز به اندازه ی جنگ غزه به ادامه ی حضور داعش کمک نکرده است و از سوی دیگر هیچ هم پیمان استراتژیکی نمی توانست کاری را که داعش برای اسرائیل می کند، به این سرعت و با این قدرت انجام دهد.

یادداشت ها:
1- http://nymag.com/daily/intelligencer/2014/07/hamas-didnt-kidnap-the-israeli-teens-after-all.html
2- http://topconservativenews.com/2014/07/operation-hornets-nest-alleged-snowden-document-says-usukisrael-are-behind-isis/
3- http://thehill.com/policy/defense/213091-royce-us-ignored-calls-to-strike-isis-for-months
4- http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/182632#.U9aGlfmSw9A