روز: “من در این یک سال گذشته در برابر منتقدین باحوصله بوده‌ام، اما نشان داده‌ام که در برابر جریان تخریب قاطع خواهم بود. اگر کسی در لباس منتقد بخواهد دست به تخریب بزند، لباس زیبای نقد را از تن او درمی‌آوریم و به مردم می‌گوییم که این لباس واقعی نیست”.

این بخشی از سخنان حسن روحانی است رئیس جمهور ایران که دیروز در کنفرانسی مطبوعاتی و در پاسخ به سوالات خبرنگاران، تخریب دولت را به معنای گام برداشتن علیه ملت توصیف کرده و گفته که در برابر اقدامات تخریبی علیه دولت خود به هیچ وجه کوتاه نخواهد آمد.

حسن روحانی که از زمان آغاز دولت اش یک سال بیشتر نمی گذرد آماج حملات محافظه کاران تندرو به خصوص وابستگان به جبهه پایداری است. جبهه ای که مصباح یزدی را پدر معنوی خود می داند و در آخرین حرکت موفق شد رضا فرجی دانا، وزیر علوم دولت حسن روحانی را به استیضاح کشانده و در اتحادی هرچند شکننده با جناح محافظه کار سنتی، اما با رای عدم اعتماد به فرجی دانا او را از مسند وزارت برکنار کند. اکنون نیز صحبت از استیضاح دیگر وزرای موثر دولت در عرصه فرهنگی و آموزشی است. علی جنتی، وزیر ارشاد و فرهنگ اسلامی و علی اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش دو وزیری هستند که بارها بحث استیضاح آنها از سوی نمایندگان مطرح شده و یکبار نیز از مجلس کارت زرد دریافت کرده اند. در این میان ادبیات تهاجمی اخیر حسن روحانی خطاب به منتقدان و مخالفان دولت اش از بی سواد و بزدل سیاسی خواندن آنها گرفته تا توصیه به رفتن شان به جهنم و هشدارهای روز گذشته اش از سر عصبانیت به خاطر افزایش فشارهای سیاسی داخلی بر روی دولت است یا آگاهانه صورت می گیرد؟ سعید لیلاز، روزنامه نگار و فعال سیاسی اصلاح طلب که از حامیان حسن روحانی است معتقد است که ادبیات تهاجمی اخیر رئیس جمهور آگاهانه است و او با تجربه ای که از دولت های هاشمی و خاتمی داشته به هیچ عنوان نمی خواهد عرصه را بر مخالفان داخلی خود ببازد.

حسن روحانی دیروز در پاسخ به سوال خبرنگار کیهان که درباره اظهارات رهبری برای عدم به کار گیری جریان “فتنه” سوال کرده بود هم به صراحت عنوان کرده که “معیار قانون است اگر قوه قضاییه کسی را محکوم دانسته و حکم آن فرد نیز محرومیت از حقوق اجتماعی باشد، دولت به این حکم عمل می‌کند، اما اگر بر اساس توهمات و تخیلات، اتهاماتی به کسی نسبت داده شود، آن را نمی‌پذیریم”.

سعید لیلاز در مصاحبه با “روز” می گوید: من فکر می کنم مساله ای فراتر از عصبانیت صرف بوده رفتار اقای رئیس جمهور. ایشان متوجه شده که اگر بخواهد در حوزه های اقتصادی موفق شود احتیاج به به حمایت گسترده مردمی دارد و طیف های گسترده مردمی به خصوص طبقه متوسط شهری، خواسته های اجتماعی و سیاسی دیگری هم دارند. و این چیزی نیست که از ذهن ایشان دور مانده باشد. من فکر می کنم آقای دکتر روحانی دارد شاکله اصلی خودش را و چیزی که تحت عنوان گفتمان اعتدال مطرح کرده، پیدا می کند. من لحن ایشان را که مقداری تهاجمی تر شده فکر می کنم آگاهانه دارد اتفاق می افتد که البته واکنشی هم است. یعنی در برابر افزایش فشارهای سیاسی مخالفان ولی فراتر از عصبانیت و برمبنای یک سمت گیری و استراتژی روشن حرکت می کند. من ممکن است با برخی الفاظ مخالف باشم که مخالف منش آقای روحانی هم است ولی فکر می کنم این گفتمان در شرایط سیاسی ایران لازم است. ما از موضع منطق و از موضع اصلاح طلبی خیرخواهانه هرگز ایستادگی نشان نداده بودیم در گذشته و این اولین بار است که اقای روحانی از چنین پایگاهی سعی می کند که فشار محافظه کارها به خصوص رادیکال های خواهان سرنگونی دولت را به خودشان برگرداند.

او در پاسخ به این سوال که جبهه پایداری و وابستگان آنها خواستار سرنگونی دولت هستند؟ می گوید: بله آنها دنبال سرنگونی دولت هستند. من فکر می کنم هم ساختار سیاسی ایران هم ساختار مجلس فعلی و هم ساختار مجلس آینده سه قطبی دارد می شود و دیگر دو قطبی نیست. یک قطب اصلاح طلبان هستند. یک قطب محافظه کاران سنتی و یک قطب هم رادیکال ها. محافظه کاران سنتی به دلیل وخامت اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران که به لبه پرتگاه فاصله چندانی نداشت و هنوز هم در شرایط بسیار بحرانی قرار دارد خود را ناگزیر می بینند در حمایت از دولت. آنها همچنین در دوران آقای احمدی نژاد به شدت از سوی رادیکال ها تحت فشار بودند و تهدید شده بودند که به بیرون کل ساختار سیاسی و حاکمیتی پرتاب شوند بنابراین به عنوان واکنش طبیعی بود که حول و محور آقای روحانی جمع شوند. هنوز هم این فشار روی آنها است و این علاقه مندی هم در آنها است. می ماند رادیکال هایی که منافع شان را در زمین گیر کردن دولت و یا سرنگونی دولت می بینند. برای آقای روحانی هر دو معادل سرنگون شدن است یعنی آقای روحانی اگر نتواند برنامه های خودش را اجرا کند چه سرنگون شود چه زمین گیر شود خیلی فرق نمی کند. به همین دلیل تجربه ای که از گذشته در دولت های آقای هاشمی و آقای خاتمی دارد بنا ندارد که اجازه دهد مخالفان بتوانند زمین گیرش کنند.

آقای لیلاز می افزاید: در عرصه عمل هم تا همین الان دولت اقای روحانی فراتر از انتظار ظاهر شده در حوزه هایی که غیر اقتصادی است. البته من شهادت می دهم که دولت آقای روحانی در حوزه غیراقتصادی مثل حوزه های فرهنگی، اجتماعی و سیاست داخلی بسیار بسیار محتاطانه تر برخورد کرد در زمان انتخابات ولی الان در مجموع دولت تهاجمی تر از آن چیزی که ما فکر می کردیم عمل می کند. سر مساله اینترنت، مساله حجاب، مساله تفکیک جنسیتی، مساله دانشگاهها که اصلا انتصاب آقای فرجی دانا حرکت بسیار بسیار مهمی بود. بعد انتصاب دکتر نجفی به جای ایشان، یک حرکت معنادار و جهت دار سیاسی بود. در حوزه های دیگر هم همین طور، آقای روحانی مواضعی که گرفته فراتر از انتظار بوده و نشان داده برخلاف انتظار ما که فکر می کردیم دولت اقای روحانی، دولتی عمل گرا در حوزه سیاست خارجی و در حوزه اقتصاد، دولتی عمل گرا خواهد بود نشان داده که در حوزه های فرهنگی و سیاسی داخلی هم این دولت نظریه های بسیار روشنی دارد و دارد جلو می برد. امروز در کنفرانس مطبوعاتی آقای روحانی دیدید که بسیار روشن و محکم موضع گرفتند. اگر درباره تفکیک جنسیتی، اقای روحانی گفتند که خلاف شرع، خلاف قانون و خلاف عقل است، می بینیم که ما در گذشته از هیچ اصلاح طلبی به این صراحت موضع گیری این شکلی نشنیده بودیم.

حسن روحانی همزمان با استیضاح و برکناری وزیر علوم کابینه اش اعلام کرده است که اجرای قانون اساسی را شروع خواهد کرد. براساس اصل ۱۱۳ قانون اساسی “پس‏ از مقام‏ رهبری‏ رئیس‏ جمهور عالیترین‏ مقام‏ رسمی‏ کشوراست‏ و مسئولیت‏ اجرای‏ قانون‏ اساسی‏ و ریاست‏ قوه‏ مجریه‏ را جز در اموری‏ که‏ مستقیماً به‏ رهبری‏ مربوط می‏ شود، بر عهده‏ دارد”.

سعید لیلاز در پاسخ به این سوال که خود اقای روحانی هم عنوان کرده که این مسولیت را با تاخیر آغاز می کند و دلیل این تاخیر در یکسال گذشته چه بوده می گوید: آقای روحانی بسیار خوب و به موقع شروع کرده در مقایسه با دو رئیس جمهور قبلی که هر دو این کار را کردند اما در سالهای هفتم یا هشتم دولت شان بود که اجرای قانون اساسی را شروع کردند ایشان در پایان سال اول دولت اینکار را کرده وخیلی سرعت عمل بالایی است. نکته مهم اینکه شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران چنان وخیم است که بیرون کشیدن کل ساختار ایران از لبه این پرتگاه، ماموریت مهم تاریخی است که مافوق طاقت هر دولتی است.

او با اشاره به فشارهای وابستگان جبهه پایداری در مجلس به دولت روحانی و تهدید به استیضاح چند وزیر دیگر می گوید: من هنوز فکر نمی کنم اتفاقی که سر آقای فرجی دانا افتاد تبدیل به یک روند شود. برای اینکه مساله دانشگاهها و مساله سیاسی داخلی، مساله مهمی است و جبهه پایداری و گروه مخالفان قسم خورده دولت ممکن است توانسته باشند متحدانی در میان جناح راست سر این موضوع پیدا کنند اما من اطمینان ندارم اجماعی که سر آقای فرجی دانا بود و البته بسیار هم شکننده بود، در موارد بعدی حتی در این سطح بتواند به وجود بیاید. حداقل اینکه به این زودی نخواهد شد. اما واقعیت این است که جمهوری اسلامی و محافظه کاران اگر قرار باشد سر مسائل هسته ای با غرب کنار بیاید در داخل محکم می گیرد. یعنی اگر قرار باشد هم در داخل عقب نشینی کند و هم در صحنه بین المللی به مصالحه دست پیدا کند امکان ندارد. همیشه در تاریخ ایران، سفت گرفتن داخل در پی شل گرفتن در خارج از کشور اتفاق افتاده و بالعکس. هر موقع نظام موفق شده چه قبل و چه بعد از انقلاب، پایه های خودش را تحکیم کند و نفوذش را در بین مردم گسترش دهد، در نظام بین المللی به چالش های سخت تری روی آورده. به همین دلیل من فکر می کنم انتظار اینکه شرایط از نظر سیاسی چه برای دولت چه برای اصلاح طلبان سخت تر شود شاید دور از ذهن نباشد.