دویچه‌وله: روزنامه خراسان گزارشی از “پشت پرده” پدیده ریزگردها در خوزستان منتشر کرده است. در این گزارش آمده که میدان نفتی آزادگان همان تالاب هورا‌لعظیم است که برای استخراج نفت خشک شده و باعث بروز پدیده ریزگردها شده است.
میدان نفتی آزادگان در تالاب هورالعظیم

میدان نفتی آزادگان در تالاب هورالعظیم

میدان نفتی آزادگان که پس از میدان نفتی غوار در عربستان و میدان نفتی بورقان در کویت سومین میدان نفتی بزرگ جهان است، اینک به بلای جان محیط زیست خوزستان بدل شده است.

این میدان نفتی قرار بود قاتق نان سفره‌های مردم خوزستان شود، اما حالا بلای جانشان شده است. به گزارش روزنامه خراسان، اکتشافات در این میدان نفتی از سال ۷۶ آغاز شده و از سال ۸۹ با سپردن کار به شرکت ملی نفت چین، شکل جدی‌تری به خود گرفته است.

اما خشک کردن تالاب هورالعظیم برای رسیدن به نفت در زیر آن از خیلی سال قبل‌تر آغاز شده بود. در حقیقت میدان نفتی آزادگان چیزی نیست جز همان تالاب هورالعظیم که خشک می‌شود تا طلای سیاه از زیر خاک آن بیرون کشیده شود.

خشک کردن این تالاب، مرز آبی میان ایران و عراق را به خشکی تبدیل کرده و به جای زیست‌بوم آبزیان و پوشش گیاهی در این منطقه، تنها دکل‌های حفر چاه نفت است که به چشم می‌خورد.

بیشتر بخوانید: صفحه ویژه معضل آلودگی هوا در ایران

گزارش روزنامه خراسان، علت اصلی پدیده ریزگردها در استان خوزستان را همین مسئله عنوان کرده و از قول یکی از بومیان منطقه نوشته است: «آنچه ما در طول این هشت سال دیده‌ایم، مؤید این موضوع است که شرکت نفت جلوی وارد شدن آب به هور را می‌گیرد و از سوی دیگر آب را از سمت عراق از هور خارج می‌کند تا کار برای خشک کردن هور و استخراج نفت هموار شود. با این کار تالاب خشک می‌شود و آنچه باقی می‌ماند، خاکی است که با گرم شدن هوا و وزش باد در هوای منطقه پخش می‌شود. به حدی که در تابستان‌ها به زحمت می‌توان یک متر جلوتر را دید.»

حورالعظیم با نظارت سازمان محیط زیست خشک شد؟

بر اساس این گزارش، اوج کار شرکت نفت در شمال دشت آزادگان است؛ جایی که شرکت ملی نفت چین مسئولیت حفر و استخراج نفت از آن را در قالب قرارداد بیع متقابل بر عهده دارد. در این منطقه در حال حاضر ۵۹ حلقه چاه حفر شده است.

روزنامه خراسان از قول یکی از کارشناسان شرکت ملی نفت ایران که نخواسته نامش فاش شود نوشته است: «از آنجا که میدان نفتی کاملاً داخل هور واقع شده و عمق آب تالاب در عمیق‌ترین نقاط به چهار متر هم نمی‌رسد، از لحاظ مالی مقرون به صرفه نیست که بخواهیم برای استخراج نفت دکل نصب کنیم. اقتصادی‌ترین کار همین خشک کردن است که البته می‌توانیم در صورت اعلام نیاز سازمان حفاظت محیط زیست پس از خشک کردن آب تالاب اقدام به مالچ‌پاشی زمین‌های اطراف آن کنیم؛ آن هم با هزینه خودمان».

گرد و غبار مرگ‌آور در قاب تصاویر تار

آلودگی شدید هوای خوزستان از سال‌ها پیش به یکی از معضلات اصلی این استان تبدیل شده و هر سال بحرانی‌تر می‌شود. موج جدید گرد و غبار جریان عادی زندگی را در بسیاری از شهرهای خوزستان مختل کرده است.

این کارشناس تصریح کرده که خشک کردن تالاب هورالعظیم با نظارت و موافقت سازمان محیط زیست انجام شده است.

معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست در کنفرانس خبری خود در شهر اهواز در روز سه‌شنبه ۲۸ بهمن (۱۷ فوریه) تاکید کرد که خشک کردن تالاب هورالعظیم در دولت قبلی انجام گرفته است. به گزارش روزنامه شرق، وی گفته است: «اتفاق هورالعظیم برخلاف ارزیابی زیست‌محیطی بود و در دولت قبل انجام شد که در دولت یازدهم مساله رسیدگی شد و به وزارت نفت تکلیف شد که آب به همه قسمت‌های تالاب برسد و براساس آخرین اخباری که من دارم آب در‌حال ‌رسیدن است».

با این حال گزارشگر روزنامه خراسان که منطقه را از نزدیک دیده می‌نویسد: «با این شرایط، گویا وعده رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر آبگیری ۱۴۰ هزار هکتار از اراضی هورالعظیم ظرف یک سال آینده نیز وعده‌ای بیش نباشد و برای هرکس که این فاجعه ملی را از نزدیک دیده باشد به خوبی قابل درک است که دیگر هورالعظیم به زندگی باز نخواهد گشت».

سدسازی در ترکیه، علت دیگری برای پدیده ریزگردها

بخش دیگری از گزارش روزنامه خراسان به پروژه‌ای اشاره کرده با نام پروژه آناتولی در ترکیه که براساس آن بیش از ۲۲ سد و ۱۹ طرح برق‌آبی در حوزه آبریز دجله و فرات ایجاد خواهد شد.

بر اساس این گزارش تا کنون ۲۱ درصد از طرح‌های مربوط به آبیاری و ۷۴ درصد از طرح‌های برق‌آبی پروژه آناتولی به بهره‌برداری رسیده است وهمین امر باعث شده تا تالاب‌های منطقه یکی پس از دیگری خشک شوند.

برای جلوگیری از خشک شدن این تالاب‌ها ترکیه باید حق‌آبه تالاب‌های پایین‌دستی دجله و فرات را پرداخت کند و از سوی دیگر کشورهای عراق، سوریه، عربستان و اردن اقدام به مالچ‌پاشی کانون‌های تولید ریزگرد در کشورهایشان کنند.

معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست ایران در گفت‌وگو با شبکه استانی صدا و سیمای خوزستان گفته از تمام کشورهای همسایه خواسته شده تا یک طرح مشترک برای مقابله با پدیده گرد و غبار تنظیم کنند.

وی افزوده است: «از مدت‌ها پیش مقدمات ایجاد صندوق منطقه‌ای برای مقابله با گرد و غبار را با سازمان ملل داشته‌ایم و این سازمان در این زمینه خیلی کمک کرد، ولی متاسفانه بعضی از کشورهای همسایه همراهی لازم را با این صندوق نداشته‌اند».
خاستگاه و دلیل خیزش ریزگردهای خوزستان چیست؟

مخالفت مجلس با بودجه مقابله با ریزگردها

در تب وتاب جست‌وجوی راه‌های مقابله با پدیده ریزگردها در استان خوزستان، مجلس شورای اسلامی با اختصاص ۶۰ میلیارد تومان از درآمد وصولی ناشی از عوارض آلایندگی به سازمان محیط زیست مخالفت کرده است.

به گزارش ایرنا، این طرح که پیشنهاد محمدرضا تابش بوده، با مخالفت گروهی از نمایندگان از جمله الیاس نادران روبرو شده است.

نادران اظهار کرده که بیم آن می‌رود تا سازمان محیط زیست از این بودجه برای سیاسی‌ کاری استفاده کند و نه برای مقابله با ریزگردها.

این نماینده تهران، معصومه ابتکار را به سیاسی‌کاری متهم کرده و گفته وی اگر معاون سیاسی رئیس‌جمهور بود اثرگذاری‌اش بیشتر از حالا بود که رئیس سازمان محیط زیست است.

معصومه ابتکار چندی پیش اعلام کرد: «جالب است بدانید تعدادی از همین نمایندگان که در این روزها سرسختانه درحال انتقاد از سازمان محیط‌زیست هستند، دقیقا سه‌روز قبل از وقوع اولین موج گرد و غبار در کمیسیون تلفیق مجلس در یک نوبت همه اعتبارات پیش‌بینی‌شده برای مقابله با پدیده گردوغبار را، که از سوی سازمان محیط زیست در بودجه سال ٩۴ گنجانده شده بود، به‌صورت کامل حذف و آن را به یکی از مصارفی که مد‌نظر خودشان است منتقل کردند.»

این سخنان وی بلافاصله با اعتراض نمایندگان روبرو شد و آن را خلاف واقع دانستند. الیاس نادران اما گفته اگر هم این بودجه حذف شده باشد، مربوط به سال ۹۴ است و ربطی به پدیده گرد و غبار در سال جاری ندارد.