پایگاه خبری آذربایجان : نویسنده : مهرداد بصیرت
با تشکیل دولت صفوی تا سال ۹۶۲ق. تبریز پایتخت دولت ملی ایران گردید و سرآمد هنر و بازرگانی ایران شد.

در سال ۹۲۶ ق. به دعوت شاه اسماعیل اول، کمال الدین بهزاد از هرات به تبریز آمد و شاه او را رییس کتابخانه بزرگ تبریز نمود. تبریز به مرکز هنر نقاشی و مینیاتور تبدیل شد و مکتب نقاشی تبریز به عنوان ادامه سبک هرات ادامه و توسعه یافت.

در سالهای ۹۳۶ تا ۹۵۷ ق. تهاجمات ارتش عثمانی به ایران آغاز شد. بسیاری از مردم تبریز کشته شدند و در حمله سال ۹۴۱ق. عثمانی، شهر تبریز آسیب بسیار دید.

بین سالهای ۹۹۳ تا ۱۰۱۱ ق. تبریز به مدت ۱۷ سال در اشغال عثمانی بود. در دوران هفده ساله اشغال تبریز توسط ارتش عثمانی، شهر به ویرانه ای تبدیل شد.

در سال ۹۹۳ ق. به دستور عثمان پاشا و فرمانده نیروهای عثمانی، در میدان صاحب آباد تبریز دژی ساخته شد و اطراف آنرا حصاری کشیدند.

در اوایل ۹۹۴ ق. به دستور عثمان پاشا، بیست هزار نفر از مردم تبریز به قتل رسیدند. بسیاری از مردم ثروتمند به اصفهان و قزوین و قره باغ کوچ کردند و مردم متوسط به اطراف شهر فرار کردند.

در اشغال هفده ساله، مردم تبریز بی امان علیه اشغالگران جنگیدند و شعر و ادبیات قدرت معنوی مردم را انعکاس میداد. فروغی تبریزی اندوه خود را اینگونه ذکر کرده است: (وقوع کربلا تسکین دردم میدهد ور نه – دلم در حسرت تبریز ویرانه ز تبریز است) . جمع بزرگی از مشاهیر علم و ادب و صنعت و هنر به دست قشون عثمانی کشته شدند یا به گیلان و اصفهان و قزوین و هند و غیره فرار کردند. عثمانیان جمعی از صنعتگران و هنرمندان را به زور به عثمانی بردند.

در سال ۱۰۱۱ ق. ارتش شاه عباس اول تبریز را از اشغال عثمانیان آزاد کرد و دژ نظامی آنها را ویران نمود.
دوسیلوا اسپانیایی که در ۱۰۲۶ ق. تبریز را دید، نوشته “تبریز زمانی آباد و زیبا بود ولی اکنون به ویرانه ای تبدیل شده.” توماس هربرت نیز اشاره میکند که “دلیل اصلی ویرانی تبریز اشغال آن توسط عثمانی بود.”. در سال ۱۰۴۵ق. شهری که تماما ویران شده بود پس از یک دوره ۳۰ ساله کمی آباد شد و بسیاری از مردم به آنجا بازگشتند.

در ۱۰۵۸ق. الکساندر درود فرانسوی تبریز را دیده و آن را با شکوهترین شهری توصیف کرده که در ایران دیده است. شاردن هم در ۱۰۸۳ق. تبریز را دیده و از جمعیت بسیار آن سخن گفته است (۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر).
در سال ۱۱۳۴ ق. هنگامی که محمود افغان اصفهان را تسخیر کرده بود، عثمانی ها به ایران حمله کرده و تبریز را محاصره کردند
در سال ۱۱۳۶ ق. دولت متجاوز عثمانی که به نام احیای اسلام تجاوز به خاک همسایه مسلمان و قتل عام مردم ایران و غارت اموال را حلال شرعی قلمداد میکرد، بعد از تسخیر خوی، با دولت مسیحی روس هم پیاله شد و برای تقسیم شهرهای آذربایجان و اران در استامبول معاهده امضا کرد.

در سال ۱۱۳۶ ق. حومه تبریز سقوط کرد اما نبرد جانانه ۲۹ روزه ی مردم، ارتش عثمانی را با تحمل ضربات سنگین وادار به عقب نشینی کرد.

در سال ۱۱۳۷ ق. پس از یک پیکار خونین و دفاع دلاورانه توسط قزلباشان و مردم، عثمانیان شهر تبریز را تسخیر و مردم را قتل عام کردند. زنده ماندگان به بیرون شهر فرار کردند. پس از آن ارتش عثمانی نواحی غربی ایران تا حومه ی شهر همدان را اشغال کرد.
در سال ۱۱۴۳ ق. نادر شاه، تبریز و دیگر نقاط ایران را از اشغال ارتش عثمانی آزاد کرد.

منابع: تاریخ پانصد ساله تبریز (سیدآقا عون اللهی)- تاریخ و زبان و فرهنگ آذربایجان (فیروز منصوری) – تاریخ ایران زمین (دکتر مشکور)

نفل از فیسبوک آذربایجان تاج سر است