روز: آغاز فصل گرما در ایران همیشه بازار گشت‌های ارشاد را داغ می‌کند. امسال هم خبرگزاری‌های رسمی از آغاز “برخورد پلیس با بدپوششی” خبر داده‌اند: “پلیس تهران بزرگ با استقرار گشت‌های امنیت اخلاقی با بدپوششی و کشف حجاب سرنشینان خودروها در بزرگراه‌های سطح شهر تهران برخورد می‌کند.” هم‌زمان کاربران شبکه‌های اجتماعی نظیر توییتر و فیس‌بوک از مشاهدات عینی‌شان و حضور متعدد ماشین‌های گشت در بزرگراه‌ها نوشته‌اند. به نظر می‌رسد سومین تابستانی که در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی فرا می‌رسد نمایان‌گر وضعیت گشت‌های ارشاد در دولت او باشد و میزان وفاداری رئیس‌جمهور ی اسلامی به وعده‌های دوران انتخابات.

برخورد با “جولان خودروهای گران‌قیمت” یا سرنشینان؟

خبرگزاری فارس با انتشار عکس‌هایی از برخورد ماموران با سرنشینان خودروهایی که به زعم آن‌ها “بدپوشش” هستند نوشته که گشت‌های ارشاد بزرگراهی کار خود را آغاز کرده و با “کشف حجاب” و “بدحجابی” برخورد می‌کند. سمیرا یکی از دخترانی است که روز گذشته در بزرگراه مدرس، مجبور شده خودروی خود را متوقف کند تا به وضعیت حجاب او رسیدگی شود: “من و یکی از دوستانم داشتیم از سینما به سمت خانه می‌رفتیم، تا گشت ارشاد را دیدیم روسری‌مان را جلو کشیدیم، اما جلوی ما را گرفتند و تذکر دادند، نیم ساعت کنار خیابان معطل بودیم. منتها چون مانتوی من بلند بود گفتند روسری‌ات رو بکش جلو و دکمه‌های مانتو را ببند، یکی از ماموران زن هم به من گفت رژ لب قرمزت را پاک کن و دیگر نزن. اما از چند نفر از دوستان شنیدم که گویا می‌توانند جریمه هم بکنند و یا ماشین را ببرند.”

سمیرا می‌گوید طبق مشاهداتش به ماشین‌هایی که مدل بالاتری داشته‌ وگران‌قیمت‌تر بوده‌اند بیشتر حساسیت نشان داده شده است.

گشت‌های ارشاد، امسال با تمرکز بر وضعیت حجاب سرنشینان خودروها به خیابان‌ها آمده‌اند. این تمرکز را می‌توان به سخنرانی اخیر علی خامنه‌ای مرتبط دانست. رهبر جمهوری اسلامی چندی پیش “جولان دادن برخی جوان‌های سرمست غرور ثروت با خودروهای گران‌قیمت در خیابان‌ها” را از مظاهر ایجاد ناامنی روانی در جامعه خوانده بود.

او در دیدار با فرماندهان نیروی انتظامی، تأمین امنیت روانی جامعه را از مقابله با ناامنی‌های فیزیکی مهم‌تر دانسته و “نگرانی خانواده‌ها از حضور فرزندانشان در خیابان‌ها و بوستان‌ها به دلیل احتمال کشیده شدن آنها به سمت مواد مخدر و فحشا و منکرات” را مخل امنیت روانی جامعه توصیف کرده بود.

حضور دوباره گشت‌های ارشاد در خیابان‌های پایتخت در حالی صورت می‌گیرد که حسن روحانی اخیرا، در جمع فرماندهان ارشد پلیس گفته است: “پلیس موظف به اجرای اسلام نیست بلکه وظیفه پلیس اجرای قانون است و اگر غیر از این باشد، در مخمصه فکری قرار گرفته و مردم را نیز گرفتار خواهیم ساخت.”

رئیس‌جمهوری اسلامی اولین عامل ناامنی را “فقر و بیکاری” دانسته و گفته: “منکر اصلی در جامعه فقر، بیکاری و فساد است و اینها را باید از بین ببریم. ما در حال حاضر به چند تا فرع اسلام چسبیده‌ایم و فکر می‌کنیم که همه منکر و معروف آنهاست”.

او پیش از این هم با توجه به مطالبات بخش عظیمی از رای‌دهندگان که خسته از بگیر و ببندها هستند، گفته بود نمی شود مردم را به زور به بهشت برد.

معاون سیاسی و اجتماعی استاندار تهران نیز به تازگی در این زمینه عنوان کرده است: “امروز گرفتار نگاه مردانه‌ای هستیم که علت همه مفاسد در جامعه را زنان می‌داند.” به گفته چاووشی “بدحجابی زنان در حال تبدیل شدن به یک معضل است و این وضعیت قابل دفاع نیست اما زنان به عنوان تنها عامل آن شناخته شوند. گویا معتقد نیستند که چشم چرانی گناه کبیره‌ای است.”

۲۲۰ هزار نفر به نیروی انتظامی برده‌ شده‌اند

حسن روحانی پیش از این و در زمان کاندیداتوری گفته بود نمی‌شود با نيروی پليس مشکلات فرهنگی را حل کرد و وعده داده بود “کاری می کنم دختران احساس امنیت کنند”. او همچنین تاکید کرده بود: “نخواهم گذاشت ماموری بی نام و نشان از کسی سئوال کند. دختران جامعه خود حافظ حجاب و عفاف هستند.” اما برخلاف انتظارها پس از روی کار آمدن دولت یازدهم برخوردهای انتظامی با آنچه نیروی انتظامی “بدپوششی” می‌داند شدت گرفت.

بسیاری معتقدند اجرای “طرح امنیت اخلاقی” و به تبع آن حضور “گشت‌های ارشاد” تنها به دولت و رئیس جمهوری اسلامی مربوط نمی‌شود و چهره‌ها و نیروهای تندرو با جدیت از حضور گشت‌های ارشاد حمایت می‌کنند. چنانچه پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری، رسانه‌های اصولگرا و وابسته به جریانات تندرو به جوسازی رسانه‌ای مبنی بر بازگشت “بدحجابی” به شهرهای ایران پرداختند و مدعی شدند پلیس و گشت‌های ارشاد کوتاهی می‌کنند. پس از آن نوبت به انتشار اخبار مربوط به ضرب و شتم آمران به معروف و ناهیان منکر توسط مردم و همراه کردن بخش گسترده‌تری از اصولگرایان با خود بود.

نمایندگان مجلس، چهره‌های سیاسی و مقامات مذهبی نیز منتقد وضعیت موجود هستند و دولت را بابت کوتاهی سرزنش می‌کنند و سال گذشته در همین زمینه به وزیر کشور اخطار دادند. وزیر کشور هنگام حضور در مجلس سعی کرد توضیح بدهد که “اگرچه بدحجابی افزایش پیدا کرده اما ربطی به دولت فعلی ندارد و اتفاقا در همین مدت اخیر هم برخوردهای انتظامی با زنانی که از نگاه نیروی انتظامی، بدحجاب شمرده می‌شوند، ادامه داشته است”.

عبدالرحمان رحمانی فضلی تابستان سال گذشته گفته بود: “تاکنون ۲۲۰ هزار نفر به نیروی انتظامی برده شده و از آنها تعهد گرفته شده است. این اقدام باعث باز شدن پای ۹۰۰ هزار نفر به کلانتری‌ها و دادسراها شده است. تأثیر این حضور در آینده این خواهد بود که حسن سابقه برای اشتغال و تحصیل این افراد صادر نخواهد شد.”

به گفته او تنها در سه ماهه اول پارسال ۱۸ هزار و ۷۸۵ مورد تذکر به زنان بدحجاب، بازداشت هشت هزار و ۶۲۹ زن، ۱۵۷ مورد توجیه، تعویض لباس و اخذ تعهد، معرفی ۴۵ نفر به دادسرا، تذکر به سه هزار و ۷۷۰ مالک ماشین و برخورد با پنج هزار و ۶۷۲ خودروی ناهی عفاف و حجاب در کارنامه گشت ارشاد ثبت شده است.