دویچه‌وله: در حالی که فرمانده بسیج حادثه منا را “تعمدی” خوانده و فرمانده سپاه عربستان را به “انتقام سخت” تهدید کرده، وزارت اطلاعات از سوی دولت مامور بررسی عمدی یا غیرعمدی بودن این حادثه شده است.
سربازان ایرانی در حال حمل تابوت یکی از زائران ایرانی کشته شده در حادثه منا، در روز یازدهم مهر ماه در فرودگاه مهرآباد در برابر رئیس جمهور، حسن روحانی

محمود علوی، وزیر اطلاعات، روز دوشنبه (۱۳ مهر/ ۵ اکتبر) در جریان تشییع جنازه نخستین گروه از قربانیان حادثه منا در شیراز به تشریح ماموریت چند وزارت‌خانه و معاون حقوقی رئیس جمهور در ارتباط با این حادثه پرداخت.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، وزیر اطلاعات در این مراسم گفت: «معاون حقوقی ریاست جمهوری مسئول است تا از جانب خانواده‌های داغدار و آسیب دیده موارد حقوقی را در جامعه بین‌الملل پیگیری کند و وزارت کشور نیز مسئول بازگرداندن حادثه‌دیدگان منا و پیکرهای آنان شده است.»

بیشتر بخوانید: پیکر زائران کشته‌شده در منا در ایران تشییع شد

نقش دستگاه‌های دولتی

به گفته‌ی علوی، وزارت اطلاعات از سوی دولت مسئول “جمع‌آوری مستندات حادثه منا” شده و ماموریت دارد عمدی یا غیرعمد بودن این حادثه را بررسی و اعلام کند.

روز اول مهرماه، در جریان برگزاری بخشی از مراسم حج در شهر منا در نزدیکی مکه بر اثر حادثه‌ای که جزئیات آن همچنان روشن نشده، تعداد زیادی از زائران، از جمله صدها ایرانی، کشته و مجروح شدند.

پس از این حادثه وزیر بهداشت، حسن قاضی‌زاده هاشمی، برای پیگیری وضعیت قربانیان و مجروحان و این حادثه و انتقال پیکر ایرانیان کشته شده به کشور، از سوی دولت به عربستان اعزام شد.

رایزنی‌های قاضی‌زاده هاشمی با همتای عربستانی‌اش و شماری دیگر از مقام‌های ارشد این کشور به تسریع روند شناسایی و انتقال پیکر قربانیان به ایران منجر شد.

خبرگزاری دولتی ایرنا روز دوشنبه به نقل از سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت، اعلام کرد که کار انتقال پیکر قربانیان فاجعه منا “با سرعت منطقی و خوبی” از عربستان به ایران در حال انجام است.

بنا به گزارش‌ها، وزارت‌خانه‌های امور خارجه و ارشاد نیز در روزهای گذشته با نامه‌نگاری و رایزنی با مسئولان عربستان وضعیت مجروحان و کشته‌شدگان را دنبال کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: تغییر رفتار عربستان و احتمال انتقال نخستین گروه قربانیان

مذاکره وزیران بهداشت، تهدید خامنه‌ای

رئیس سازمان حج و زیارت شمار قربانیان ایرانی شناسایی شده را ۴۶۴ نفر اعلام کرد و گفت که تا کنون پیکر ۲۱۸ نفر از آنها به ایران منتقل شده است.

روز گذشته مراسم تشییع پیکر نخستین گروه از زائران کشته‌شده ایرانی در منا، با حضور شماری از مقام‌های ارشد، از جمله رئیس جمهور حسن روحانی، در تهران برگزار شد.

اغلب مسئولان ایرانی “بی‌کفایتی و سوءمدیریت” مقام‌های عربستان سعودی را عامل وقوع حادثه منا و تعلل در شناسایی و انتقال قربانیان عنوان می‌کنند.

با این همه لحن برخی از مقام‌های ایرانی، از جمله رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، و فرماندهان سپاه پاسداران و بسیج علیه حکومت عربستان سعودی تندتر و ستیزه‌جویانه‌تر به نظر می‌رسد.

خامنه‌ای چند روز پیش و پس از مذاکره میان وزیران بهداشت دو کشور هشدار داده بود که اگر عربستان به وظایف خود برای انتقال اجساد کشته‌شدگان ایرانی عمل نکند ایران واکنشی “سخت و خشن” نشان خواهد داد.

بیشتر بخوانید: پیکر ۱۰۴ جانباخته فاجعه منا به ایران منتقل شد

«حادثه منا تعمدی و کار آمریکاست»

پس از سخنان خامنه‌ای، محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران، عربستان را به “انتقام سخت” تهدید کرد و گفت که سپاه از همه “ظرفیت‌های ممکن برای واکنش سریع و خشن” به حادثه منا استفاده خواهد کرد.

محمدرضا نقدی، رئیس سازمان بسیج، نیز روز دوشنبه (۱۳ مهر) حادثه منا را “تعمدی” خواند و مدعی شد عربستان در این حادثه “عامل عمل‌کننده” بوده اما عامل اصلی آمریکاست.

به گزارش ایسنا، نقدی گفت: «وقتی صحبت‌های زائران خانه خدا را می‌شنویم مطمئن می‌شویم که حادثه منا تعمدی بوده و راه را بر زائران خانه خدا بسته‌اند که ریشه و عامل اصلی این جنایت نیز امریکاست.»

چند روز پیش حمیدرضا مقدم‌فر، مشاور فرمانده کل سپاه، در یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی عربستان سعودی را “شیطان کوچک” خواند و با اشاره به مشکلاتی که در شناسایی و انتقال قربانیان رخ داده بود گفت: «اگر همین وضعیت ادامه یابد و آل‌سعود به پیکر شهدا اهانت کند، به معنای آن است که بر لزوم برخورد جدی و سخت با خود تاکید کرده است.»

بیشتر بخوانید: فرمانده سپاه: انتقام سخت جنایت منا را از آل سعود می‌گیریم

انتقاد حامی احمدی‌نژاد از دولت

صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه، مسئولان عربستان را در مدیریت حج ناتوان و بی‌لیاقت دانست و ابراز امیدواری کرد که کشورهای اسلامی و نهادها و سازمان‌های مرتبط با این کشورها “بتوانند طرحی را دنبال و تعقیب کنند که مسئله اداره و مدیریت حج این‌چنین با فجایع غیرقابل بخشش توام نباشد”.

لاریجانی در نشست روز دوشنبه مسئولان عالی قضایی ضمن انتقاد از “رفتار خصمانه و توام با تکبر و بی‌مسئولیتی سعودی‌ها” تاکید کرد که “فاجعه منا باید از منظرهای مختلف دنبال و تعقیب شود”.

حادثه منا در جریان سفر رئیس جمهور و هیئت همراهش به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل رخ داد. روحانی به دلیل این حادثه برخی از برنامه‌های خود در نیویورک را لغو کرد و زودتر از موعد برنامه‌ریزی شده به تهران بازگشت.

به رغم این و نقشی که اعضای دولت در مدیریت حادثه منا و شناسایی و بازگرداندن قربانیان به ایران بر عهده گرفته‌اند، رئیس سازمان بسیج از نحوه پیگیری این حادثه از سوی مسئولان به شدت انتقاد کرد.

نقدی ادعا کرد که هنگام حادثه منا “مسئولین با دیدارهای بی‌فایده در حال اتلاف وقت در نیویورک بودند” و شیوه برخوردشان با این حادثه باعث شد که “آل‌ سعود حتی آمار کشته‌ها و مجروحین را هم به ما ندهد”.

در شهریور ماه سال ۹۱، محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور مورد حمایت خامنه‌ای و نظامیان، که قرار بود در اجلاسی در عربستان شرکت کند، پس از وقوع زلزله در آذربایجان شرقی نه تنها سفر خود را لغو نکرد که دو روز پیش از اجلاس برای برگزاری مراسم حج تمتع به این کشور رفت، بدون اینکه برای قربانیان زلزله پیامی فرستاده باشد.