دویچه‌وله: تاجیکستان فارسی زبان و سنی مذهب به لحاظ زبانی به ایران و از جهت دینی به عربستان نزدیک​ است. سفر رئیس جمهور تاجیکستان به ریاض، در زمان اوج‌گیری تنش میان عربستان و ایران پرسش‌‌برانگیز شده است.

امام​علی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان روز سه​شنبه (۵ ژانویه/ ۱۵ دی) به سفر سه روزه خود به عربستان سعودی پایان داد. در این سفر ۵ سند و توافقنامه بین دو کشور امضا شد. رحمان در ملاقات با ملک سلمان، پادشاه عربستان گفت که “دوشنبه، عربستان سعودی را در میان کشورهای عرب و خاورمیانه شریک مهم خود می​داند و طرفدار رشد همکاری​هاست”.

بیشتر بخوانید: عربستان با ۳۴ کشور مسلمان “ائتلاف ضد تروریسم” تشکیل داد

برخی از کارشناسان سیاسی تاجیک می​گویند، عربستان درخواست کرده بود که تاجیکستان به “ائتلاف کشورهای مسلمان ضد تروریسم” بپیوندد، اما تاجیکستان به این درخواست پاسخی نداده و اعلام کرده است که این موضوع را ارزیابی خواهد کرد.

چرا امام​علی رحمان به عربستان سفر کرد؟

رهبر تاجیکستان پیش از این نیز به عربستان دعوت شده، اما به این دعوت بی‌اعتنایی کرده بود. اکنون در چنین شرایطی چرا رحمان با سفر به عربستان سعودی، رقیب منطقه​ای جمهوری اسلامی ایران موافقت کرده است؟

کارشناسان تاجیک در این رابطه به اعتراض تاجیکستان به حضور رهبر اپوزسیون تاجیک در تهران اشاره می​کنند. ایران برای شرکت در بیست و نهمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی (۲۷ دسامبر/ ۶ دی) از محی​الدین کبیری رهبر حزب نهصت اسلامی، حزب مخالف دولت تاجیکستان به تهران دعوت کرده بود. در سایت علی خامنه​ای، رهبر ایران تصاویری از دیدار او با کبیری نیز منتشر شد که باعث نارضایتی و خشم مقام​های تاجیک شد.

خبرگزاری فارس از کبیری به عنوان “مهمان ویژه بیست و نهمین کنفرانس وحدت اسلامی در تهران” یاد کرد. این در حالی است که حزب نهضت اسلامی تاجیکستان اخیر در این کشور ممنوع اعلام شد.

وزارت خارجه تاجیکستان روز (۲۹ دسامبر/ ۸ دی) با احضار حجت‌الله فغانی سفیر ایران در این کشور، به شرکت محی‌الدین کبیری در کنفرانس تهران رسما اعتراض کرد. در یادداشت رسمی وزارت خارجه تاجیکستان این اقدام “غیرقابل‌قبول” توصیف‌ و هشدار داده‌ شد که این‌ گونه اقدامات به “روابط حسنه ایران و تاجیکستان” صدمه می‌زند.

بیشتر بخوانید: “آغاز دوران جدید سرکوب در تاجیکستان”

وزارت خارجه تاجیکستان حزب نهضت اسلامی را حزبی “افراط‌ گرا و تروریستی” توصیف می​کند. محی​الدین کبیری پیش‌تر در یک گفت و گوی اختصاصی با بخش فارسی دویچه وله گفته بود، “در کشورهای دیکتاتوری رقیب دشمن تلقی می​شود”. کبیری همچنین تاکید کرده بود: «(حزب) نهضت همچون یک جریان معتدل مانع رشد افراط گرایی بود. مبارزه با افراط گرایی اکنون پوششی برای سرکوب‌ در کشور است که خود یک عامل رشد افراط گری است.»

تاثیر سفر رحمان به عربستان در مناسبات دوشنبه و تهران

برخی از کارشناسان تاجیک تاکید می​کنند که سفر رحمان به ریاض بر روابط ایران و تاجیکستان تاثیری ندارد. به گفته آنها تاجیکستان به ایران و عربستان از زاویه منافع ملی خود می​نگرد. در همین راستا تاکید می​شود که تاجیکستان باید با ایران و عربستان مناسبات دوستانه​ خود را حفظ کند.

ذوالفقار اسماعیلیان، کارشناس و روزنامه‌نگار مستقل تاجیک بر این باور است که سفر رحمان به ریاض قبلا و از مدتها پیش طرح ریزی شده بود و هدف از رفتن به مکه به جای آوردن حج عمره بوده است. این کارشناس به دویچه وله می​گوید: «تبادل تجاری تاجیکستان و عربستان شاید تا پانصد هزار دلار هم نرسد. اما ما با ایران حدود ۳۰۰ میلیون دلار تبادل کالا داریم. بنابراین من فکر نمی​کنم که هدف سفر رئیس‌جمهور تاجیکستان پشتیبانی از عربستان یا حمایت از ایران باشد. دولت تاجیکستان در چنین موقعیتی با احتیاط برخورد می​کند.»

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند شریک اصلی تاجیکستان در جهان اسلام عربستان سعودی خواهد بود. تاجیکستان انتظار دارد که عربستان در ساختار اقتصادی این کشور بویژه در عرصه تامین انرژی سرمایه​گذاری کند. به نظر ذوالفقار اسماعیلیان تاجیکستان سیاست بی​طرفانه​ای در قبال ایران و عربستان اتخاذ خواهد کرد.