صدای آمریکا: حکومت شیعه ایران و نظام وهابی عربستان سعودی اگرچه در عرصه سیاست خارجی رقیبان یکدیگر به شمار می‌روند، اما به گزارش مؤسسه استراتفور هر دو حکومت در عرصه داخلی با مشکل مشابهی روبرو هستند و آن کنترل اپوزیسیون داخلی و اینترنت است و این برای حاکمان دو کشور که سعی دارند در قدرت باقی بمانند، هم تهدید و هم فرصت است.

اما به نوشته این اندیشکده، کار عربستان سعودی در کنترل اینترنت که زیرساخت‌های بهتری دارد، به نسبت روحانیون حاکم بر ایران که روابط خود را با غرب تیره کرده و از فناوری نوین محروم بوده‌اند، راحت‌تر است.

استراتفور می‌گوید همچنین کار مردم عربستان برای دسترسی بهتر و بیشتر به اینترنت از مردم تحت حاکمیت جمهوری اسلامی آسانتر است. این در حالی است که لغو تحریم‌ها باید در عمل به بهبود زیرساخت های فناوری اینترنت در ایران کمک کند؛ اما مشکل آنجایی است که محافظه کاران ایران با بهبود وضعیت اینترنت و دسترسی بیشتر مردم به اطلاعات در ایران مخالفند، حاکمانی که از سال ۱۳۵۷ “برای حفظ ارزش های انقلاب” تلاش کرده‌اند.

فناوری‌های جدید اینترنتی و تلفن‌های همراه هوشمند، به کاربرانشان آزادی عمل بیشتری می‌دهد و برای آنها حریم خصوصی محکم‌تری را برای آنها فراهم می‌کند. در همین حال، فناوری جدیدتر اینترنتی هم به دولت‌ها امکان می‌دهد که برای کنترل و نظارت بیشتر اقدام کنند. اما در ایران که نگران “نفوذ” غرب است، زیرساخت‌های اینترنت توسعه نیافته و همین امر دست حاکمیت را نیز برای کنترل اینترنت به نسبت عربستان محدودتر کرده است.

به نوشته استراتفور، سیستم اینترنت تحت نفوذ سپاه پاسداران است، اما محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران تلاش کرده است اینترنت را توسعه دهد.

با آنکه پهنای باند اینترنت در ایران در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی افزایش یافته است، اما این کشور ۸۰ میلیون نفری، که می‌خواهد اقتصاد خود را با لغو تحریم‌ها شکوفا کند، به گفته “آکامی تلکنولوژیز” (Akamai Technologies) پایین ترین سرعت اینترنت در جهان را دارد.

گزارش شده است حاکمان ایران برای نظارت بر شهروندان از شرکت های چینی درخواست کمک کرده‌اند. با این حال برخی از تلاش‌های آنها برای فیلترینگ “تلگرام” ناکام ماند. همچنین آمریکا شرکت چینی ارتباطاتی ZTE را به خاطر روابطش با دولت ایران تحریم کرد.

وبسایت استراتفور در ادامه می‌نویسد، آل سعود بیش از ایران، تهدید علیه خود را از ناحیه داخل کشور به ویژه مناطق شرق کشور می‌بیند، جایی که جوامع شیعه زندگی می‌کنند و فعالان شیعه عربستانی نیز از اینترنت به شدت استفاده می‌کنند و به همین دلیل ریاض نظارت اینترنتی بر آنها را بخشی از اولویت های اصلی خود قرار داده است.

ریاض نیز مثل تهران از شرکت‌‌های خارجی برای کنترل و نظارت بر فعالیت‌های اینترنتی کمک گرفته است. اما عربستان برخلاف ایران، که از نظر اینترنتی عقب مانده است، توانسته ساختار پیشرفته‌ای در کشور فراهم کند.

همچنین از بُعد حفظ نظام اجتماعی مورد نظر حکومت، ایران وعربستان شبیه هم عمل می‌کنند. روحانیون سنتی و محافظه کار ایران و نهادهای مذهبی وهابی در عربستان که قرار است با هم اختلافات مذهبی داشته باشند، هر دو نگران تاثیرات اینترنت بر جامعه هستند.

در ایران هزاران وبسایت با این استدلال که “ضداسلامی” هستند فیلتر می‌شوند و بسیاری از برنامه‌ها یا شبکه‌های ارتباطی به بهانه این که از نظر فرهنگی مخرب هستند، ممنوع می‌شوند و در عربستان هم بسیاری از سایت‌ها به خاطر نگاه محافظه کارانه اجتماعی فیلتر می‌شوند.

با این حال به نوشته استراتفور مردم دو کشور از طریق دور زدن اینترنت سعی می‌کنند که در شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک و توییتر حضور داشته باشند.

تلگرام در ایران را مقامات دولتی نیز از آن استفاده می‌کنند، گفته می‌شود ۲۰ میلیون کاربر دارد، یعنی تقریبا یک پنجم تعداد کل کاربران تلگرام در جهان ایرانی هستند در حالی که عربستانی‌ها، ۴۰ درصد کاربران عرب توییتر را تشکیل می‌دهند. در عربستان، مقامات سعودی به طور ناشناس از برنامه “واتس اپ” استفاده می‌کنند.

استرتفور می‌نویسد، در مقایسه با محافظه کاران حکومتی در ایران که اینترنت را تهدیدی برای مشروعیت حاکمیت می بینند، حاکمان عربستان اینترنت را به عنوان ابزاری برای آرام کردن مردم و حفظ آل سعود می‌بینند.

بنابر این گزارش، در حالی که سعودی‌ها به فناوری‌های اطلاعات در آینده دسترسی بیشتری خواهند داشت، مردم ایران باید منتظر لطف مقام‌های با دیدگاه‌های متناقضشان باشند، مخصوصا از آنجایی که هر بار ممکن است یک دیدگاه سیاسی متفاوت از قبلی قدرت را به دست بگیرد و سیاست‌های اینترنتی در ایران را زیر و رو کند.

* برگردان فارسی این مقاله تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.