بی‌بی‌سی: جلسه دادگاه تهیه‌کنندگان فیلم‌های “۵۰ کیلو آلبالو”، “ابد و یک روز” و “کوچه بی‌نام” دوشنبه، دهم خرداد با در دادسرای فرهنگ و رسانهبرگزار شد، تا درگیری بر سر پخش تیزر تبلیغاتی فیلم‌ها از شبکه‌های ماهواره‌ای وارد مرحله جدیدی شود.

این در حالی است که اکران نوروزی امسال با استقبال گسترده‌ مردم مواجه شده و ناظران بخش قابل توجهی از رونق تازه گیشه را وامدار تبلیغ فیلم‌ها در شبکه‌های ماهواره‌ای می‌دانند.

از میان این فیلم‌ها ۵۰ کیلو آلبالو، کمدی پرحاشیه مانی حقیقی حدود ۱۳ میلیارد تومان، ابد و یک روز، ساخته سعید روستایی -علیرغم سوژه اجتماعی آن- ۹.۵ میلیارد تومان و کوچه بی‌نام، به کارگردانی هاتف علیمردانی ۳.۵ میلیارد تومان فروش داشته‌اند.

به نوشته یک رسانه‌ اصولگرا در این دادگاه به تهیه‌کنندگان مورد اشاره اخطار داده شده که در صورت “تکرار تخلف” به مدت یک‌ سال از دریافت پروانه ساخت محروم خواهند شد.

منصور لشگری قوچانی، تهیه‌کننده فیلم “کوچه بی‌نام” در مورد این جلسه دادرسی به خبرگزاری مهر گفت: “در دیدار با رییس قوه قضائیه … گفتم سینمای ایران ورشکسته است و نیاز دارد تا نهادهای مختلف از جمله صدا و سیما، مخابرات و شهرداری در زمینه اطلاع رسانی از آن حمایت کنند. این سه نهاد به وظایف خود در زمینه حمایت از سینما عمل نکرده اند و همین مساله سبب شده است تا تهیه کنندگان برای جلوگیری از ورشکستی به راه های مختلف تبلیغات تن دهند”.

بیشتر صاحب‌نظران سازمان صدا و سیما و سیاست‌های سلیقه‌ای مدیران آن در مورد سینما را بابت وضعیت فعلی سرزنش می‌کنند. سینماگران می‌گویند صدا و سیما نه تنها مبالغی گزاف بابت پخش تیزرها طلب می‌کند، تنها پخش تیزر بعضی از فیلم‌ها را که نزدیک‌تر به استاندارد‌های محدود خود می‌بیند می‌پذیرد و حتی همان تیزرها را هم سانسور می‌کند.

به عنوان نمونه در پاییز گذشته تصویر و نام دو بازیگر اصلی فیلم “جامه‌دران”، پگاه آهنگرانی و باران کوثری از تیزر تلویزیونی آن حذف شد و تیزر فیلم “یحیی سکوت نکرد” نیز بدون نام، تصویر و صدای کلیدی‌ترین بازیگر آن، فاطمه معتمدآریا روی آنتن رفت.

سازمان صدا و سیما در دی‌ماه ۹۴ به امید منصرف کردن تهیه‌کنندگان فیلم‌های در آستانه اکران از تبلیغ در شبکه‌های فارسی زبان خارج از کشور و در راس آنها “جِم تی‌وی”، وعده‌هایی در خصوص تبلیغات برای فیلم‌ها داده بود اما اندکی بعد متن تعهد‌نامه‌ای به رسانه‌ها راه پیدا کرد که این سازمان در ازای پخش تیزرها از تهیه‌کنندگان اخذ می‌کند.

Image copyright Image caption ابد و یک روز را سعید روستایی ساخته است

به موجب این تعهدنامه صاحب فیلم باید نه تنها از طرف خود، بلکه به جای سایر عوامل و خریداران احتمالی خارجی فیلم نیز متعهد شود که هیچ نوع تبلیغی برای این فیلم در “شبکه‌های ماهواره‌ای معاند” صورت نخواهد گرفت. در صورت تخطی نه تنها تهیه‌کننده فیلم باید مبلغ جریمه مورد نظر این سازمان را بدون هیچ نوع حق اعتراض بپردازد، بلکه همه فیلم‌های بعدی‌اش نیز از حمایت این سازمان محروم خواهند شد.

علیرضا رئیسیان، کارگردان سینما هفته گذشته در گفتگو با خبرگزاری ایسنا به نگاه سودمحورِ تلویزیون به سینما اشاره کرد و گفت: “مشکل اصلی به توجیه نبودن بدنه اداری صدا‌ و سیما نسبت به تعاملات فرهنگی بر می‌گردد. البته در این میان عده‌ای از سینماگران می‌توانند کانال‌های ارتباطی خاص خود را داشته باشند و بدون محدودیت و طبق شرایط ویژه تیزرهای رایگان بگیرند، اما در حالت کلی، پخش تیزر فیلم‌ها در مقایسه با کالاهای تجاری انجام می‌شود”.

به گفته آقای لشگری قوچانی، رئیس قوه قضاییه در بخشی از سخنانش در حاشیه جلسه دادرسی به مدیریت جدید این سازمان اشاره کرد و افزود: “با حضور آقای علی‌عسگری در مقام ریاست سازمان صدا و سیما می توان امیدوار بود که مشکلات این بخش حل شود”.

این درحالی است که به گفته آقای رئیسیان همزمان با با انتصاب محمد سرافراز در آبان ۱۳۹۳ نیز جلساتی در این مورد برگزار شد اما نتیجه‌ای نداشت: “در دیداری که اوایل دوره فعالیت آقای سرافراز داشتیم، ایشان در همان جلسه دستور داد تخفیف ویژه‌ای برای تیزرهای تلویزیونی فیلم‌ها در نظر گرفته شود، اما متاسفانه بدنه اجرایی سازمان خیلی همراهی نکردند و محاسبات مالی آن را وارد سیستم پیچیده خود کردند. به طوریکه حتی تخفیف ۹۰ درصدی هم هزینه سنگینی را به فیلمها تحمیل می کرد”.

آقای رئیسیان به ایسنا گفت که فکر نمی‌کند این تغییر در مدیریت کمک‌ چندانی به حل مشکل بکند: “حتی اگر مدیر جدید صدا‌وسیما حسن‌نیت هم داشته باشد، تصور می‌کنم باز هم سرنوشت ما همچون دوره پیش خواهد بود، چرا که باید در سیستم کلان به‌طور جدی فکری برای تبلیغ کالاهای فرهنگی داشته باشیم و در این زمینه نیازمند یک دگرگونی کامل هستیم”.

Image copyright 1 Image caption فرهاد اصلانی و باران کوثری در نمایی از کوچه بی‌نام

پیش از این در دی‌ماه ۹۴ ده تهیه‌کننده به دادسرای فرهنگ و رسانه احضار شده، بابت پخش تبلیغ فیلم‌هایشان از شبکه‌های ماهواره‌ای تذکر گرفته بودند. بعضی از تهیه‌کنندگانی که بابت این موضوع مورد توبیخ مقامات قرار گرفته‌اند می‌گویند پخش‌کنندگان خارجی فیلم‌‌ها تیزرهای تبلیغاتی مربوطه را با هدف اطلاع‌رسانی به مخاطبان مقیم خارج از کشور به شبکه‌های ماهواره‌ای سپرده‌اند.

به علاوه غلامرضا موسوی، دبیر هیئت رئیسه شورای عالی تهیه کنندگان، در همان زمان گفته بود شبکه ماهواره‌ای “جم تی‌وی” “رسما اعلام کرده است که تیزر فیلم های سینمایی ایرانی را به صورت رایگان پخش می کند و با توجه به اینکه اکثر آنونس های تبلیغاتی فیلم های سینمایی به صورت گسترده در فضای اینترنتی در دسترس عموم قرار دارد، تیزر بسیاری از این فیلم ها بدون اطلاع تهیه کنندگان در این شبکه پخش می شود.”

وزارت ارشاد تاکنون چندین بار سینماگران را از پخش تبلیغات فیلم‌ها در شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان منع کرده است. سخنگوی این وزارتخانه، حسین نوش‌آبادی اوایل خرداد در نشست خبری خود از برخورد با “متخلفان” خبرداده و افزود: “البته کنترل این مسئله تنها با توبیخ و تهدید میسر نمی‌شود و باید آسیب‌شناسی‌های لازم را انجام دهیم. افزایش تمایل به تبلیغ در شبکه‌های خارجی هشداری از نارسایی در فضای تبلیغی رسانه‌های داخلی است. اگر فضایی عادلانه و سالم فراهم شود تا هر آن کس که اثری هنری و قابل عرضه کرده بتواند به تبلیغ اثر خود بپردازد طبعا نیاز به تبلیغ در رسانه‌های خارجی از بین می‌رود”.

رسانه‌های اصولگرا می‌گویند وزارت ارشاد چنان که باید و شاید در این مورد به سینماگران فشار نیاورده و در نتیجه ورود قوه قضاییه به موضوع را به فال نیک می‌گیرند.

خبرگزاری فارس هفته گذشته با اشاره به فراخوانده شدن تهیه‌کنندگان سه فیلم مورد اشاره به دادگاه نوشته بود: “وزارت ارشاد … حداقل کاری که در این میان می تواند انجام دهد این است که با تقاضاهای ساخت این تهیه کنندگان (که بعضا دو یا سه فیلمنامه است)، موافقت نکند. این حداقل انتظاری است که از وزارت ارشاد در شرایط فعلی -خلاء قانونی در برخورد با این متخلفین- می رود. علاوه بر دستگاه های مربوطه باید وزارت ارشاد هم جلو عده ای سودجو که از این خلاء قانونی بهره می برند، برخورد کند”.