دویچه‌وله: پرویز تناولی، مجسمه‌ساز و نقاش ایرانی، روز شنبه که قصد سفر به لندن را داشت در فرودگاه از ممنوع‌الخروج بودن خود آگاه شد و از سفر بازماند. قرار بود که او روز یکشنبه در مراسم رونمایی از کتاب جدیدش در موزه بریتانیا شرکت کند.

خبر ضبط گذرنامه پرویز تناولی، مجسمه‌ساز و نقاش معروف ایرانی، توسط ماموران حراست فرودگاه امام خمینی تهران روز یکشنبه (۱۳ تیر / ۳ ژوئيه) منتشر شد. او بامداد شنبه در فرودگاه حاضر شده بود تا با هواپیمای لوفت‌هانزا به لندن سفر و در مراسم رونمایی از کتاب جدیدش در موزه بریتانیا شرکت کند، اما گذرنامه او را ضبط کردند و بدین ترتیب مانع سفر او شدند.

پرویز تناولی گفته است که دلیل جلوگیری از خروجش از ایران را نمی‌داند. او گفته است: «شاکی خصوصی، مدعی و بدهی ندارم که مانع خروج از کشور برایم باشد حتی نامه‌ای نیز در این زمینه دریافت نکرده‌ام.»

ماموران حراست فرودگاه به او پاسخ مشخصی نداده‌اند، حکم یا نامه‌ای هم ارائه نکرده‌اند و تنها گفته‌اند که باید به اداره گذرنامه مراجعه کند.

مراجعه او به اداره گذرنامه نیز بی‌نتیجه بوده، چند ساعت در این اداره انتظار کشیده اما در آنجا به او گفته‌اند که اطلاعی از این موضوع ندارند و در سیستم‌های آنها چیزی در این باره ثبت نشده است. به گفته این هنرمند، او پیگیر این قضیه از طریق وزارت ارشاد و موزه هنرهای معاصر هم شده، اما هنوز جواب مشخصی به او داده نشده است.

مراسم در موزه بریتانیا

پرویز تناولی از مشهورترین هنرمندان ایرانی در عرصه هنرهای تجسمی در خارج از ایران است. قرار بود که روز یکشنبه مراسمی در موزه بریتانیا به افتخار پرویز تناولی برگزار شود. چند اثر از تناولی در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود.

همچنین قرار بود که کتاب جدید او به نام “زنان اروپایی در خانه‌های ایرانی” معرفی شود که به تازگی به زبان انگلیسی توسط انتشارات “آی بی توریس” منتشر شده است.

پیش‌بینی شده بود که تناولی در این مراسم سخنرانی و کتابهایی را که حضار خریداری می‌کردند برایشان امضا کند. ۲۵۰ نفر از نقاط گوناگون جهان برای شرکت در این مراسم دعوت شده بودند.

هنرمندی موفق در سطح جهان

پرویز تناولی (متولد ۱۳۱۶) به عنوان یکی از موفق‌ترین شخصیت‌های جریان هنری “سقاخانه” شناخته شده، اگرچه او آزمون‌های هنری بسیار فراوان و متنوعی را پشت سر گذاشته و تجارب او محدود به جریان هنری یاد شده نبوده است.

بیشتر بخوانید: امکانات و محدودیت‌های جریان هنری “سقاخانه”

آثار او جزو گران‌بهاترین آثار در میان هنرمندان خاورمیانه هستند که در حراجی‌های هنری بین‌المللی عرضه می‌شوند. اثر “دیوار” او در سال ۲۰۰۸ در حراج خانه “کریستی” نیویورک به قیمت ۲،۸ میلیون دلار خریداری شد.

شهرت او در سطح جهانی بیش از همه به دلیل مجسمه‌های برنزی اوست، از جمله مجسمه “هیچ” او که باعث شد به عنوان هنرمندی ایرانی شهرت یابد که “چیز از هیچ آفریده است”.

نمایش آثار پرویز تناولی در موزه دیویس ماساچوست آمریکا

تناولی که دارای تابعیت ایرانی –کانادایی است، سال گذشته نخستین نمایشگاه تکی آثارش را در موزه دیویس ماساچوست آمریکا برگزار کرد. بتازگی نیز برخی از آثار او در نمایشگاهی به نمایش گذاشته شدند که هدفش نمایش تاثیر “پاپ آرت” (هنر مردمی) بر مناطق خارج از دنیای غرب بود. هم موزه بریتانیا، هم نگارخانه هنرهای مدرن در لندن برخی از آثار او را در مجموعه خود نگهداری می‌کنند.

تناولی همچنین یکی از مهمترین کلکسیونرهای صنایع دستی قبایل ایران است.

فشار تنها بر فعالان سیاسی؟

پرویز تناولی در گفتگو با برخی رسانه‌ها تاکید کرده است که فعالیت سیاسی ندارد و تنها یک هنرمند است. اما بنا بر تاریخ و تجربه، تنها فعالان سیاسی در ایران نیستند که زیر فشار قرار می‌گیرند، گاه بدون آنکه منشأ فشار روشن باشد، و آزادی‌های اجتماعی‌شان محدود می‌شود.

خود تناولی در اسفند ماه سال ۱۳۹۲ با شکستن قفل در خانه‌اش توسط ماموران شهرداری روبرو شد. ماموران سپس وارد خانه او شدند و ۹ اثر برنزی‌اش را با خود بردند، بدون آنکه موارد ایمنی را رعایت کنند. تناولی در مصاحبه‌ای در این باره به دویچه وله گفته بود: «آثار مرا خیلی عجولانه و خیلی ناشیانه با خود بردند. بدون این‌که این آثار را لحاف‌پیچ یا بسته‌بندی کنند، آثار را روی زمین می‌کشیدند، به در و دیوار می‌کوبیدند و با خود می‌بردند و سوار کامیون و جرثقیل می‌کردند. یکی از آثار را که بسیار ناشیانه به جرثقیل بسته بودند، در حین انتقال از ارتفاع چند متری افتاد. خوشبختانه کسی زیر جرثقیل نبود وگرنه له شده بود.»

این ماجرا به اختلاف میان شهرداری و پرویز تناولی بر سر تبدیل خانه او به موزه تناولی برمی‌گشته که قرارداد آن در زمان شهرداری ملک‌مدنی امضا و در زمان شهردار بعدی احمدی‌نژاد فسخ می‌شود.

بیشتر بخوانید: جزئیات ضبط آثار پرویز تناولی توسط شهرداری • گفت‌وگو

او در نامه‌ای به حسن روحانی در خرداد ماه سال ۱۹۹۳ از ورود “وحشیانه” ماموران شهرداری به خانه‌اش شکایت کرد و خواستار رسیدگی رئیس جمهور ایران به ضبط چندین اثر خود توسط شهرداری تهران شد. به گفته تناولی شهرداری تهران در مجموع ۵۷ اثر او را از خانه‌اش برده است.

ابراز تاسف موزه بریتانیا

مقامات مسئول موزه بریتانیا اعلام کردند که از شنیدن خبر جلوگیری از سفر پرویز تناولی به لندن متاسف هستند و امید دارند که این قضیه هر چه زودتر حل شود. آنها گفتند که برنامه رونمایی از کتاب تناولی به هم نخواهد خورد.

ونشیا پورتر، مسئول بخش هنرهای مدرن و معاصر خاورمیانه در موزه خاورمیانه گفت: «تناولی تنها یک هنرمند نیست، او یک تاریخدان واقعی است که به طور منظم در طول سالیان دراز درباره فرش‌ها و دیگر هنرهای دستی ایران تحقیق کرده و کتاب نوشته است. آنچه در مورد او فوق‌العاده است این است که او عشقی عمیق به فرهنگ ایران دارد و این عشق سرچشمه آثاری است که او می‌آفریند.»

مسئول بخش هنرهای مدرن و معاصر خاورمیانه در موزه بریتانیا درباره کتاب “زنان اروپایی در خانه‌های ایرانی” گفت: «این کتاب بسیار جالب است چون تناولی خانه‌های فوق‌العاده‌ای در ایران را معرفی می‌کند، خانه‌هایی که بیشترشان در اصفهان هستند. وجه مشترک این خانه‌ها این است که نقاشی‌هایی از زنان اروپایی را می‌توان در میان آینه‌کاری‌های این خانه‌ها یافت. این نقاشی‌ها در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم پدید آمده‌اند.»

به گفته مسئول بخش هنرهای مدرن و معاصر خاورمیانه در موزه بریتانیا، این موزه روز یکشنبه از تلاش‌های پرویز تناولی برای تحقیق درباره بخش‌هایی از فرهنگ ایران و شناساندن آن به جهانیان تمجید خواهد کرد.