دکتر مهبد ابراهیمی بی‌بی‌سی: در فیلم گزارش، ساخته بلند عباس کیارستمی (۱۳۵۶) سکانسی در بیمارستان اتفاق می‌افتد که شاید بتوان آن را ظریف‌ترین هجو نظام درمانی در سینمای ایران دانست.

قهرمان داستان همسرش را که با قرص خودکشی کرده بدون اطلاع به اورژانس روی کول خود انداخته و با ماشین شخصی به بیمارستان می‌رساند. البته آنچه در فیلم می‌بینیم ترکیبی بین درمانگاه و بیمارستان است.

در قسمت پذیرش بیمارستان به او می‌گویند که دکتر شاید رفته باشد، اما بعد چون ماشین دکتر جلوی بیمارستان است می‌فهمند که دکتر هنوز نرفته است. مسئول پذیرش “آقای دکتر” را به درمانگاه فرا می‌خواند (پیج می‌کند).

برای انتقال بیمار به محل درمان، بیمار را دو نفر با برانکار بشکلی مضحک از پله‌هایی پیچ‌در‌پیچ بالا می‌برند و همسر بیمار در راه‌پله با پزشک بیمارستان روبرو می‌شود که بجای رفتن به درمانگاه در حال ترک بیمارستان است.

همسر بیمار توضیح می‌دهد که همسرش قرص خورده و بسته قرص را به پزشک نشان می‌دهد.
Image copyright .
Image caption صحنه‌ای از فیلم گزارش

پزشک پس از دیدن بسته قرص به همسر بیمار می‌گوید که “چیز مهمی” نیست و حتی “اگر بیمار را صبح هم می‌آوردید ایرادی نداشت.”

“این قرص‌ها کسی را نمی‌کشد، فقط خودش را اذیت کرده.”

همسر بیمار سوال می‌کند که چرا پزشک در حال ترک بیمارستان است. پزشک جواب می‌دهد: “به وجود من احتیاجی نیست و دوم اینکه خودشون [منظور بیمار است] هم اوستا شده اند.”

پزشک پیش از ترک بیمارستان به پرستار می‌گوید که “طبق معمول رفتار شود” و به همسر بیمار می‌گوید که نگران نباشد و بیمارستان را ترک می‌کند.
Image copyright .
Image caption صحنه‌ای از فیلم گزارش

بعد می‌بینیم که بیمار را با همان برانکار و باز از راه پله از “اتاق عمل” به بخش منتقل می‌کنند. در این حال فردی را می‌بینیم که با لباس اتاق عمل اما با هیبتی هجو آمیز کنار در اتاق بیمار نشسته، از همسر بیمار سیگار می‌گیرد و هر دو مشغول سیگار کشیدن می‌شوند.

در کل در تمام بیمارستان حتی بالای سر بیمار سیگار کشیدن آزاد است و حتی در اتاق بیمار زیرسیگاری هم وجود دارد.

فیلم لحظاتی بعد به پایان می‌رسد. بیمار به هوش می‌آید و چشمانش را باز می‌کند، همسر بیمار اتاق را ترک می‌کند و در حالی که در ایستگاه پرستاری، پرستاری سر بر میز گذاشته و خوابیده بوضوح صدای عق زدن کسی را می‌شنویم بی‌آنکه او را ببینیم.
گزارش کیارستمی

درگذشت کارگردان برجسته سینمای ایران به جز اینکه ضایعه‌ای فرهنگی برای ایران بود، ضربه سنگین دیگری بر اعتماد عمومی نسبت به نظام درمان و پزشکی ایران هم بود.

اما ظاهرا بر خلاف آنچه در فیلم گزارش به تصویر کشیده شده، آقای کیارستمی به نظام درمان ایران اطمینان کرده است.
Image copyright Thinkstock

بار دیگر مسئله تعهد و مسئولیت‌پذیری پزشکان و خطای پزشکی مطرح شده و “گروهی از سینماگران و علاقمندان کمپین پیگیری پرونده پزشکی عباس کیارستمی را راه‌اندازی کرده‌اند.”

از زمانی که خبر بستری شدن عباس کیارستمی در بیمارستان منتشر شد تاکنون بیماری و نحوه درمان او معمایی بزرگ بوده است.

خانواده آقای کیارستمی می‌گویند که تشخیص پولیپ روده از قبل برای آقای کیارستمی داده شده بود و او خود تصمیم گرفت که در چه زمانی برای جراحی انتخابی (غیر اورژانس) اقدام کنند.

اما دکتر رضا پایدار، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی ایران که از طرف وزیر بهداشت ایران مسئول رسیدگی به درمان آقای کیارستمی شده بود، معتقد است که جراحی برای “پیشگیری از پیشروی سرطان” انجام شده بود.

خانواده آقای کیارستمی این مسئله را رد می‌کنند و می‌گویند که مدارک پزشکی در اختیار دارند که نشان می‌دهد آقای کیارستمی مبتلا به سرطان نبوده است.

صرف‌نظر از اینکه بررسی پزشکی آقای کیارستمی حاکی از چه باشد، بیماری کارگردان نامدار سینما یکی از عمیق‌ترین مسائل درمان را در ایران پیش رو می‌گذارد. بی علاقگی پزشکان برای اینکه بیماری و نحوه درمان را برای بیمار و نزدیکانش به اندازه کافی توضیح دهند و در واقع آنها را در روند تصمیم‌گیری مشارکت دهند، در این مورد کاملا مشهود است.

ممکن است استدلال شود که تصمیم تخصصی را نمی‌توان بعهده غیرمتخصص گذاشت، اما این استدلال در هیچ کشوری با نظام درمان قابل اعتنا پذیرفته نیست چون ناقض اساسی‌ترین حق انسانی است.
Image copyright Getty

این نقیصه شامل حال آقای کیارستمی هم شد، او هم درباره آنچه بر سرش می‌رفت اطلاع کافی نداشت و در تصمیم‌گیری‌های طبی شرکت داده نشد.

پس از جراحی چهارم که به گفته خانواده آقای کیارستمی زمانی انجام شد که پزشکان فقط “ده درصد” امید به زنده ماندن او داشتند، وزارت بهداشت وارد عمل شد و از آن به بعد روند اطلاع‌رسانی به آقای کیارستمی و خانواده او بهتر شد.

علاوه بر این، تعطیلات نوروز هم پایان گرفت. دکتر ایرج حریرچی، قائم مقام وزیر در اولین نشست خبری خود در ۱۶ فروردین از تعطیل بودن درمانگاه‌ها و بیمارستان‌های خصوصی در ایام نوروز گلایه کرد و در همان زمان درباره وضعیت عباس کیارستمی گفت که برای او “عوارض متعددی” ایجاد شده بود.

اعتماد جامعه به پزشکان در ایران در پایین‌ترین سطح است و به نظر می رسد که راه بازگرداندن آن اهمیت دادن به حقوق بیمار و اهمیت دادن به آموزش پزشکان برای رعایت حقوق بیمار است.

اما تا وقتی بین پزشک و بیمار رابطه مالی مستقیم وجود دارد چنین امری میسر نخواهد شد.

دکتر حسن قاضی‌زاده، وفادارترین وزیر بهداشت بعد از انقلاب به حرفه پزشکی، که حداقل شش بار شخصا به عیادت آقای کیارستمی رفت، برای برگرداندن این اعتماد باید کمیته حقیقت‌یاب تشکیل دهد و بدون پرده پوشی روشن کند که آیا این چهره جهانی قربانی قصور پزشکی شده است یا نه.

خانواده آقای کیارستمی هم “خواستار شفاف‌سازی” در باره روند درمان آقای کیارستمی هستند.
سیر درمان عباس کیارستمی

بستری در نیمه دوم اسفند سال گذشته برای جراحی انتخابی پولیپ روده به گفته خانواده آقای کیارستمی. دکتر رضا پایدار، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی ایران که از طرف دکتر قاضی‌زاده مسئول رسیدگی به درمان آقای کیارستمی شده بود، معتقد است که جراحی برای “پیشگیری از پیشروی سرطان” انجام شده بود.
جراحی دوم پس از مطرح شدن احتمال خونریزی داخلی قبل از عید
جراحی سوم پس از عفونت و اتساع شکم که منجر به برداشتن کیسه صفرا شد
جراحی چهارم بعلت سپسیس (عفونت خون) که در جریان آن روشن شد که میزنای (مجرای انتقال ادرار از کلیه به مثانه) پاره شده. در این جراحی ترمیم پارگی میزنای، نفروستومی (باز کردن راه خروج ادرار از کلیه به بیرون بدن) و سوند دبل جی انجام می‌شود
در این مدت آقای کیارستمی مدتی در آی سی یو به دستگاه ونتیلاتور (تنفس) متصل بود
انتقال به خانه به دلیل وضعیت روحی نامناسب آقای کیارستمی پس از بستری طولانی و مراقبت درمانگاهی از او در منزل
کشیدن نفروستومی، تخلیه آبسه میزنای و برداشتن سوند دبل جی در بیمارستانی دیگر
سپسیس مجدد و تصمیم به ادامه معالجات در فرانسه (بر خلاف توصیه دکتر هاشمی وزیر بهداشت) و انتقال به پاریس با آمبولانس هوایی که فرانسه فراهم کرد
آمبولی (بسته شدن راه رگهای مغز به علت لخته) و ناممکن بودن جراحی بعلت استفاده از داروهای رقیق کننده خون