بی‌بی‌سی: گزارشها از ایران حاکی است که فرو نشست زمین در نزدیکی “تخت جمشید” در طی روزهای اخیر با “۵ کامیون بزرگ خاک” پر شده است. گفته شده است که این فرو نشست خطراتی را برای این بنا و همچنین بازدیدکنندگان ایجاد کرده بود.

رسانه‌های ایران طی دو روز گذشته خبر فرو نشست زمین در “تخت جمشید” و “تخت رستم” را در صدر اخبار میراث فرهنگی خود قرار دادند. این خبر واکنش‌های بسیاری هم به دنبال داشت.

شهرام رهبر، مدیر داخلی مجموعه جهانی تخت جمشید با تاکید بر نشست زمین در این محدوده به خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) گفت: “نقش رستم در کوه و تخت جمشید در دامنه کوه قرار داد و به همین دلیل هیچ کدام از این دو بنا دچار مشکل و آسیب ناشی از ترک نمی‌شوند.”

آقای رهبر اعلام کرد که این نشست زمین بیش از آنکه برای آثار تاریخی در این منطقه “خطرناک” باشد، برای مردم “خطرناک” است.

به گفته کارشناسان زمین‌شناسی، برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی، و حفر چاه باعث فرونشست زمین در این منطقه شده است.
Image copyright MEHR

مدیرداخلی مجموعه جهانی تخت جمشید با انتقاد از حفر چاه در این منطقه گفت: “درگذشته عمق چاه‌ها در این منطقه شش متر بود اما هم اکنون عمق چاه‌های این منطقه به ۲۹۰ متر رسیده است.”

محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی، نیز با تاکید بر مساله برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی به رسانه‌های ایران گفت: “فرونشست زمین در اطراف مجموعه جهانی تخت‌جمشید و نقش رستم و برخی روستاهای مجاور، این یادمان‌های تاریخی را در وضعیت بحرانی قرار داده است.”

در همین حال معاون میراث فرهنگی اعلام کرد که “محدوده نشست زمین در محوطه تاریخی تخت جمشید تا ۶۰۰ متری بنای اصلی رسیده” است.

مسئولان مجموعه جهانی تخت جمشید از سال ۱۳۸۷ متوجه پدیده فرونشست زمین های اطراف مجموعه جهانی تخت جمشید و نقش رستم شدند. پس از آن بود که برنامه‌های مختلفی برای مقابله با این وضعیت پیشنهاد شد، از جمله این برنامه ها عدم حفر چاه جدید و کنترل آبیاری بود که هیچ کدام تاکنون به اجرا در نیامده است.

این در حالی است که قرار بود از سال ۱۳۹۳ اجازه حفر چاه در این منطقه داده نشود. اما فعالان میراث فرهنگی می گویند همچنان برخی به حفر چاه روی می آورند و در حال حاضر حدود ۱۶ هزار چاه در دشت مرودشت وجود دارد.

به گفته مسئولان میراث فرهنگی حدود ۵۰ درصد از چاههای حفر شده در این منطقه غیرمجاز هستند.

مصیب امیری، مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس، نیز در واکنش به این اتفاق گفت: “درحال حاضر ایجاد فرونشست و شکاف زمین در محدوده جهانی تخت جمشید تهدیدی برای مجموعه نیست اما یک خطر بالقوه موجود است که بیش از آثار تاریخی یک خطر جدید برای مردم این منطقه است.”

همچنین حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد، نیز با انتقاد از وضعیت پیش آمده گفت: “بدون شک این زنگ خطری است که آب چاهها را رصد کنیم. ما الان حتی یک نقشه از چاه‌های منطقه نداریم.”
Image copyright TABNAK

عزت الله رییسی اردکانی عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز نیز دلیل اصلی “فروچاله های” اطراف نقش رستم و تخت جمشید را پایین رفت سطح آبهای سفره های زیرزمینی دانسته و گفت: “حفر چاه های غیرمجاز و برداشت بی رویه آب موجب پایین رفت سطح آب های سفره های زیرزمینی در اطراف این آثار تاریخی و ایجاد فروچاله شده است.”

وی با اشاره به مطالعات دانشگاه شیراز بر روی میراث جهانی تخت جمشید اعلام کرد: “در سال های گذشته در ۲۵۰ متری صفحه تخت جمشید یک فرونشست و شکاف به طول ۲۰۰ متر و عرض و عمق حداکثر یک متر ایجاد شده است.”

به گفته این استاد دانشگاه، بافت خاک رس در این مناطق به مرور زمان و به دنبال برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی شسته می شود و به تدریج یک حالت غار مانند در درون خاک ایجاد می شود و با بزرگتر شدن غار، سقف آن تحمل و پایداری ندارد، ناگهان ریزش می کند و فروچاله ایجاد می شود.

به گفته کارشناسان از راهکارهای جلوگیری از بحران فرونشست زمین دراین منطقه تغییر الگو کشت، جلوگیری از احداث چاه جدید ،تغییر نوع آبیاری و فرهنگ‌سازی است.

تخت جمشید در محدوده شهرستان مرودشت و در ۶۰ کیلومتری شمال شیراز است. تخت رستم نیز در فاصله شش کیلومتری تخت جمشید قرار دارد.

تخت جمشید در سال ۱۹۷۹ به ثبت جهانی یونسکو رسید.