وقتی حتی رابین‌هود عامل توقیف و اعلام برائت می‌شود
دویچه‌وله: مطلب طنز نشریه صدا که وضعیت احمدی‌نژاد را در تلاش برای بازگشت به قدرت با شخصیت‌های کارتونی وصف کرده مشکل‌ساز شده است. سردبیر نشریه پیشاپیش اعلام برائت و نشریه را تعطیل کرده است. کاربران اینترنت در این‌باره نظر می‌دهند.
در محیط پر سانسور و سرکوب روزنامه‌نگاری داخل ایران این بار مطلب طنزی که شخصیت‌های اصلی آن “رابین هود”، “گالیور”، “جودی ابوت” و “هاچ زنبور” عسل هستند مشکل‌زا شده است. در این مطلب که عنوان آن “آسوده بخوابید! رابین‌هود نمی‌آید” است، رابین هود قرار است محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق کشور باشد که برای شرکت در انتخابات دوباره به صحنه برگشته است اما کسی را در حمایت از خود نمی‌بیند.
انتشار این مطلب به قلم آیدین سیار سریع، طنزپرداز، در هفته‌نامه “صدا” از نشریات گروه مطبوعاتی هم‌میهن، اعتراضاتی را از سوی رسانه‌های تندرو در پی داشت. ظاهرا معترضان هر یک از دیگر شخصیت‌های کارتونی در مطلب را نیز یادآور دیگر “سران نظام” می‌دانند. برداشتی که از سوی بسیاری دیگر از خوانندگان نامرتبط دانسته شده است. با این‌همه معترضان بر همین اساس مطلب را توهین‌آمیز خوانده‌اند.
در پی این اعتراضات محمد قوچانی، سردبیر صدا، که خود بیش‌ترین تعداد نشریه توقیف‌شده را در کارنامه دارد، در گفتگویی با خبرگزاری ایرنا به بیان اظهاراتی پرداخت که در آن به وضوح از مطلب نوشته شده و نویسنده‌ی مطلب “اعلام برائت” می‌کند.
بیش‌تر بخوانید: روز جهانی آزادی مطبوعات با ۳۷ روزنامه‌نگار زندانی در ایران
قوچانی در این مصاحبه گفت: «این مطلب در بیرون تحریریه توسط یکی از طنزنویسان نشریه توقیف شده قانون نوشته شده بود؛ نشریه‌ای که صفحات طنزی به نام بی قانون داشت و به علت مطالبی از این دست توقیف شده بود.» قوچانی سپس دیدگاه اصلی صدا را در راستای “تدبیر رهبری در عدم دو قطبی شدن سیاسی کشور” خوانده و عنوان کرد: « قطعا اگر شائبه‌ای از توهین و عدم نزاکت در این مطلب وجود دارد ما از آن برائت جسته و ضمن عذرخواهی از مردم اعلام می‌کنیم که از ساحت نشریه‌ای مانند صدا که سه سال است در چارچوب قانون منتشر می‌شود چنین موضعی دور است.»
او همچنین با عنوان کردن این که نویسنده مطلب با نشریه صدا همکاری نداشته، گفت: «حتی یک مطلب دیگر نیز از وی در نشریات هم میهن منتشر نخواهیم کرد، این مطلب هم به دفتر مجله ارسال شده بود و تحریریه صدا در تولید آن نقش نداشت.»
قوچانی سپس عنوان کرد که برای “اثبات نبود سوء نیت” به صورت داوطلبانه نشریه صدا را برای مدتی منتشر نخواهد کرد.
اعلام برائت قوچانی و توقف داوطلبانه کار نشریه صدا به انتشار نظرات گوناگونی در فضای مجازی دامن زد. در حالی که بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی اتهامات وارد شده را بی‌مورد دانسته‌و نسبت به وضعیت آیدین سیار سریع ابراز نگرانی کرده‌اند، خود وی در صفحه‌اش در توییتر نوشت: «اتفاقات هر چقدر تلخ در نهایت خیرند. این ماجرا هم باعث شد اطرافیان را بهتر بشناسم.»
حذف و بایکوت یک نویسنده
آن‌چه خشم بسیاری از کاربران خصوصا هم‌صنفی‌های آیدین سیار سریع را برانگیخته، عدم حمایت یک سردبیر از روزنامه‌نگار خود است. بسیاری این پرسش یا نقد را مطرح کرده‌اند که چطور امکان دارد مطلب بدون تایید سردبیر منتشر شود و برفرض محال هم شده باشد، آیا سردبیر می‌تواند اینگونه از مسئولیت شانه خالی کند و مسئولیت را به تمامی به گردن نویسنده مطلب بگذارد؟
یکی از کاربران در فیس‌بوک می‌نویسد: «برائت آخر؟ لااقل کلمه‌ای استفاده‌می‌کردی به ماجرا بخورد. آخر اینجوری ایشان باید خیلی خطری باشند. بعد تو سردبیری؛ یک همچین موجود خطرناکی در نشریه‌ات نوشته و مطلبش چاپ شده بعد تو نفهمیدی؟ خیلی غریب است.»
بیش‌تر بخوانید: مدیرعامل دویچه وله خطاب به رهبری ایران: به سانسور اینترنت پایان دهید
یکی دیگر از کاربران فیس‌بوک می‌نویسد: «شما تا زمانی که مطلبی در نشریه شما چاپ نشده، می‌توانید هر جبهه‌ای بگیرید، ولی وقتی در نشریه شما مطلبی چاپ شد، آن هم نه به عنوان نقل قول یا مطلب ارسالی، که به عنوان مطلب سفارش داده شده از سمت خودتان، موظف به دفاع از آن و نویسنده آن هستید. اگر نخوانده منتشر کرده‌اید، که عذر بدتر از گناه … .»
یکی از کاربران در توییتر نیز به قوچانی انتقاد می‌کند که “به جای ابراز برائت و نویسنده را دم تیغ فرستادن و نشریه شهیدی را نواختن و ابراز ندامت کردن، کافی بود ۱۰ دقیقه وقت بگذارید و مطلب را بخوانید.”
برخی نیز اظهارات قوچانی را حتی از اعتراضات شکل‌گرفته نسبت به مطلب و نویسنده و نشریه تندتر ارزیابی کرده‌اند و یکی از کاربران نیز می‌نویسد که “ژورنالیست بدون جیگر مانند اسلحه‌ی بدون گلوله هستش. اگر جیگر ندارید، لااقل صداخفه کن نباشید.”
یکی از کاربران اما از وضعیت عمومی کشور ابراز نارضایتی می‌کند و می‌نویسد که “در مملکتی زندگی می‌کنیم که صدا از ترس خودش را خفه می‌کند.”
تلاش قابل فهم برای تداوم کار
اما در میان کاربران و روزنامه‌نگاران کسانی نیز بودند که با توجه به همین اوضاع عمومی کشور اقدام قوچانی را یک “عقب‌نشینی تاکتیکی” خواندند. آن‌ها حفظ روزنامه را از واجبات در این وانفسا دانسته و نسبت به اقدام و حتی اظهارات قوچانی ابراز تفاهم کردند.
یکی از کاربران در توییتر می‌نویسد: «اون مطلب طنز هیچ چیز نداشت که باعث توقیف یک نشریه بشه، هیچ چیز. انتقاد اصلی به سیستمی بر می‌گرده که این‌قدر فضای رسانه‌ای رو محدود کرده.» همین کاربر در توییت دیگری ادامه می‌دهد: «این وسط همه به قوچانی گیر دادیم، اما فراموش نکنیم توقف یا توقیف صدا بابت یک مطلب طنز فقط مضحکه. هیچ تقصیری هم متوجه سردبیر و طنزنویس نیست.»
بیش‌تر بخوانید: احسان مازندرانی “آزاد شد”
یکی از کاربران فیس‌بوک نیز در دفاعی مشخص می‌نویسد: «قوچانی چه خوب چه بد روزنامه‌نگاره. حالا با شرف یا بی‌شرف، مزدور یا آزاده. اون می‌خواد روزنامه رو حفظ کنه. حالا من سئوالم اینه موندن یک روزنامه خوبه یا نبودش به قیمت دفاع از شرافت روزنامه‌نگاری؟ بودن پارلمان خوبه یا نبودنش به قیمت دفاع از شرافت قانونگذاری؟»
و یکی از کاربران در توییتی با همین مضمون می‌نویسد: «قوچانی امروز حتی با قوچانی دیروز متفاوت است. اون دیگه فهمیده بزرگ بودن رسانه در توقیف نیست بلکه در تداوم و پایداریست.»
اما موضوع توقف داوطلبانه انتشار صدا و نبود حمایت از نویسنده مطلب، سر صحبت برخی از دیگر روزنامه‌نگاران با خاطرات مشابه را باز کرد، خاطراتی از خالی کردن پشت یک نویسنده یا تحریریه در مقابل نظام سانسور. آن‌ها در فیس‌بوک و توییتر با نام بردن از اشخاص و نشریات مرتبط به نقل خاطراتی از سال‌های اخیر پرداختند. آن‌ها در توییت‌ها و پست‌های فیس‌بوکی خود از بی‌پناهی روزنامه‌نگاران در برابر تهدید و سرکوب نوشتند.
ایران از سوی نهادهای مرتبط با آزادی بیان “زندان روزنامه‌نگاران” خوانده می‌شود. این کشور در آخرین رده‌‌بندی جهانی آزادی مطبوعات در سال ۲۰۱۶ از میان ۱۸۰ کشور جهان در رده ۱۶۹ قرار گرفته است.
پیام برای این مطلب مسدود شده.