بخش تحلیل خودنویس: سید حسین موسویان، سفیر دوران سازندگی، مذاکره کننده‌ هسته‌ای دوران خاتمی، متهم به جاسوسی دوران احمدی‌نژاد اینک در آمریکا چه می‌کند؟ آیا این «تازه خارج» در چارچوب تعریف «لابی‌گر» وزارت خارجه قرار می‌گیرد؟ بررسی مجموعه گفتگوها و نوشته‌های موسویان در سالیان اخیر، شاید نشان دهد که مقام سابق زیر دست حسن روحانی، ساعت خود را به وقت تهران کوک کرده، یا به وقت شرق آمریکا؟

در ماه می سال ۲۰۱۰، خودنویس برای نخستین بار، حضور سید حسین موسویان در ایالات متحده را اعلام کرد. موسویان در هنگام گذر از یک اتاق فکر به اتاق فکری دیگر در نزدیکی میدان «دوپان» واشینگتن دیده شده بود. چند سال بعد، کتاب حسین موسویان هم توسط یکی از اتاق‌های فکر منتشر شد.

آن زمان، مهدی هاشمی طی سه تماس پی‌در‌پی از سردبیر خودنویس خواسته بود که خبر حضور موسویان در واشینگتن را از سایت حذف کند، اما التماس‌های فرزند هاشمی بی‌نتیجه ماند. گرچه گفته شد که علت حضور این دیپلمات سابق، بیماری همسرش بوده، اما پس از درمان همسر، احتمالا دلایل دیگری هم وجود داشته؛ از جمله درمان بیماری هسته‌ای به نفع نظام جمهوری اسلامی.

یک منبع نزدیک به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام آن زمان به خودنویس گفت که هاشمی رفسنجانی به موسویان که پیش از دور دوم ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، حکمی تعلیقی داشته تاکید کرده بود که هر چه زودتر ایران را ترک کند. موسویان از سپتامبر ۲۰۰۹ به عنوان محقق و کارشناس به دانشگاه پرینستون آمریکا پیوست. برخی معتقد بودند که وظیفه سفیر سابق، انتقال پیام‌هایی  از سوی رئیس مجمع به واشینگتن نشینان بوده است.

در اوایل سال ۲۰۱۰، خیلی از درونی‌ها و «خودی»های واشینگتن، در باره سفیر سابق حرف نمی‌زدند. یک شرکت کننده در یکی از جلسات با حضور موسویان به خودنویس گفته بود که آقای مذاکره کننده سابق هسته‌ای، در جلساتی حاضر بوده که دیگر حاضرین متعهد به پنهان نگاه داشتن محتوای بحث بوده‌اند.

اما انتشار گزارشی از سوی وال‌ستریت جورنال، به حضور موسویان در آمریکا رسمیت بخشید. بر پایه همین گزارش، آقای موسویان به خبرنگار این روزنامه گفته بود که حضورش برای دفاع از جنبش سبز نیست و به دنبال تداوم تحقیقات آکادمیک، و معالجه است و می‌خواهد بعدها به ایران بازگردد. موسویان همچنین تاکید کرده بود که به هیچ عنوان متقاضی پناهندگی از آمریکا و هیچ کشوری نبوده است. همان پیامی که یک ماه قبلش، با واسطه، به خودنویس داده بود.

در سال ۲۰۱۱، موسویان از سایه سر بیرون آمد و مواضعی در ارتباط با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی پیش گرفت که گویی مذاکره کننده نظام در قلب آمریکا «غیر همسو» است. در گفتگویی از آمادگی جمهوری اسلامی برای تداوم گفتگوها و شروط نظام سخن گفت و قواعد گفتگو و مذاکره با ایران را یادآور شد. موسویان همچنین بعد از افشای طرح ترور سفیر عربستان در واشینگتن، روش عملیات را مغایر سیاست‌های جمهوری اسلامی خواند و گفت که سپاه قدس دست به چنین کاری بدون موافقت سران نظام نمی‌زند. البته این سوال مطرح شد که آیا در مواردی دیگر، سپاه قدس عملیاتی را با اجازه سران نظام انجام داد است یا خیر؟

این مذاکره کننده سابق دلایل عدم اعتماد جمهوری اسلامی به آمریکا را نیز در مقاله‌ای برای «فارین پالیسی» به نام خود ثبت کرد.

بررسی مجموعه مقالات و نوشته‌های آقای موسویان در خارج از ایران، می‌تواند به خواننده نشان دهد که آیا هنوز مذاکره کننده سابق هسته‌ای و مقام زیر دست حسن روحانی ساعت خود را به وقت تهران کوک کرده، یا به وقت شرق آمریکا؟

حسین موسویان یکی از کسانی است که در باره فتوای «ضد سلاح هسته‌ای» آیت‌الله خامنه‌ای در آمریکا بارها سخن گفته است. با این حال اطمینان برخی کارشناسان حوزه ایران به فتاوی رهبران دینی که ممکن است اهل «خدعه» هم باشند، جلب نشده است.

وقتی چندی پیش نمایندگان اصلاح‌طلب در واشینگتن ازحق غنی سازی اورانیوم ۵٪ ایران سخن گفتند و خواستار به رسمیت شناختن آن از سوی آمریکا و قدرت‌های بزرگ حاضر در مداکرات شدند، یک منبع آگاه به خودنویس گفت که میان حسین موسویان و نمایندگان ادوار نوعی هماهنگی وجود دارد. این منبع مدعی شد که این ارتباط نزدیک‌تر از تماس تلفنی است. با این حال، یکی از نمایندگان امضا کننده پیشنهاد هسته‌ای نمایندگان ادوار، وجود این رابطه را تکذیب کرد.

موسویان اما دیروز در یادداشتی در سایت «ال‌مانیتور» پیشنهادی مشابه پیشنهاد نمایندگان را تکرار کرده است. نمایندگان ادوار مجلس خواستار توقف غنی‌سازی توسط جمهوری اسلامی در حد ۵٪ شده بودند و دادن امکان بازرسی در هر زمان، اما به قیمت وارد نیاوردن تحریم‌های جدید و باز گذاشتن راه نفت با تعلیق تحریم‌های نفتی از سوی اتحادیه اروپا و آزاد گذاشتن معاملات بانکی و تبادلات مالی…

A realistic first step would be for Iran to cap enrichment at 5%, either export excess enriched uranium or convert into fuel elements, accept 24-hour IAEA surveillance and grant access rights at enrichment sites. In return, there would be no new sanctions by the P5+1, the suspension of unilateral EU sanctions on Iran’s oil and financial systems.

موسویان در گفتگو با رسانه‌ها نیز از آمادگی جمهوری اسلامی برای پذیرش توقف غنی‌سازی در حد ۵٪ سخن گفته بود، اما با این شرط که نظر نظام هم تامین شود.

پیشنهاد نمایندگان ادوار خارج از کشور که به رهبران آمریکا و ایران و خانم اشتون فرستاده شده بود، حاوی همین نکات هم بود:

طبق مقررات پذیرفته شده بین المللی ایران حق غنی سازی اورانیوم برای مصارف صلح آمیز را دارد؛ این حق باید صریحا به رسمیت شناخته شود و معنای آن در عمل اینست که ایران در وضعیت کنونی بتواند در حد ۵ درصد غنی سازی هسته ای داشته باشد.

– همزمان با توقف غنی سازی ۲۰ درصدی، گروه ۱+۵ باید طی تقویم زمانی مشخص، اقدامات جدی برای لغو تحریم‌های اقتصادی اتحادیه اروپا، آمریکا و سازمان ملل که متاثر از پرونده هسته ای است انجام شود.

یک روزنامه‌نگار ایرانی ساکن آمریکا معتقد است که تعدادی از نمایندگان سابق مجلس شورای اسلامی مقیم خارج از ایران، هنوز برپایه روابط درونی جمهوری اسلامی به مسائل نگاه و عمل می‌کنند.

هر کسی کو دور ماند از اصل خویش

در صورت نهایی شدن نامزدی حسن روحانی، باید نوشته‌های او را به دقت بررسی کرد. معلوم نیست سفرهای فردی به نام «حسن فریدون»* به اروپا که از چشم خبرنگاران پنهان مانده، آیا به اطلاع آقای موسویان نیز رسیده است؟ اگر مهر فرودگاه وین در گذرنامه‌های یاران سابق نقش بسته باشد، می‌تواند معانی متفاوتی داشته باشد. وین مرکز مهمی برای برخی از ایرانیان مرتبط با مجمع تشخیص مصلحت است. همچنین مرکز آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در پایتخت اتریش است. سيروس ناصری، یار هسته‌ای موسویان نیز سال‌هاست سرمای وین را به آلودگی تهران ترجیح داده است.

البته با توجه به تعدد گذرنامه‌های برخی مقام‌های سابق ایرانی از جمله مهدی هاشمی(که با برگه عبور به تهران رفت)، باید دید که آیا این امر در مورد «تازه خارج‌»ها نیز مصداق دارد یا نه؟

از طرفی، این کارمند سابق وزارت خارجه، بسیاری از مشخصات مورد نظر نویسندگان مصوبه سیاست‌گذاران خارجی جمهوری اسلامی در ارتباط با، Track II diplomacy در کشورهای «غیرهم‌سو» در خود جمع کرده است. پس حضور او را می‌توان یک فرصت برای نظام تعریف کرد. یک همکار سابق موسسه خاورمیانه واشینگتن معتقد است که موسویان دقیقا همین نقش را برای جمهوری اسلامی بازی می‌کند.

با پایان یافتن مدت محکومیت تعلیقی آقای موسویان، قاعدتا مطابق قول خودش، او باید به ایران بازگردد. حال باید دید که حضور او در آمریکا واجب‌تر است یا بازگشتش به تهران؟

—-

* یک منبع نزدیک به اتحادیه اروپا به خودنویس گفت که حسن روحانی در سفرهای غیر رسمی از گذرنامه‌ای به جز گذرنامه دولتی خود استفاده می‌کند(با نام حسن فریدون روحانی)

نام منابع این گزارش نزد خودنویس محفوظ است.