رادیوفرانسه: برگزاری مراسم چهارشنبه سوری امسال در ایران با کاهش شمار قربانیان حوادث ناشی از انفجار مواد آتش‌ زا همراه شد. بر اساس گزارش مجتبی خالدی، سخنگوی اورژانس کشور، در این حوادث دو تن کشته و٢٣٥١ نفر زخمی شدند که حال شش تن از آنان وخیم است. آمار مصدومین حوادث چهارشنبه سوری نسبت به سال گذشته، بگفتۀ مجتبی خالدی، ٤٠ در صد کاهش داشته است و میزان افرادی که در بیمارستان‌ها بستری شده‌اند نیز ٦٠ در صد کمتر از سال گذشته است.

گزارش اخبار مصدومین حوادث چهارشنبه سوری توسط رسانه‌های ایران، همانند مطالب منتشر شده پیش از برگزاری این مراسم، بدرستی بازتاب چگونگی نگرش هر یک از آنها به این سنت تاریخی است.

پایگاه خبری «جام جم» که پیش از چهارشنبه سوری در زیانبار بودن و «غیرایرانی» بودن این مراسم، مطالب فراوانی منتشر کرده بود، در نخستین ساعات شب گذشته بنوشتۀ خود به شرح «جزئیات مرگ دلخراش نخستین قربانی چهارشنبه سوری» پرداخت و ساعاتی بعد زیر عنوان «نتایج چهارشنبه سوری که قرار بود بی خطر برگزار شود!» شمار کشته شدگان «چهارشنبۀ پایان سال» را با احتساب ٨ نفری که چند روز پیش از آن در اردبیل کشته شده بودند ١٠ تن اعلام کرد.

این پایگاه خبری که به «رسانۀ ملّی» یعنی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران وابسته است پیش از گزارش اخبار چهارشنبه سوری، در نفی و طرد این سنت دیرپای ملّی و تاریخی ایرانیان نوشته‌های فراوانی منتشر کرده و در این زمینه حتی به کشفیاتی نائل آمده بود. «بهار نیوز» با اشاره به همین مطالب «جام جم» می نویسد این رسانه «حتی از بر زبان آوردن نام چهارشنبه سوری در هراس است و از آن به نام خود ساختۀ “چهارشنبۀ آخر سال” یاد می کند» و “پویش چهارشنبه سوری بی خطر” را که به ابتکار هنرپیشۀ سرشناس سینما پرویز پرستوئی و با پشتیبانی جمعی از هنرمندان و کنشگران جامعۀ مدنی برای برگزاری ایمن این جشن بدون استفاده از ترقه و مواد آتش زا براه افتاده بود، به «تحریم چهارشنبه سوری» تحریف کرده است.

خبرگزاری «رسانۀ ملّی» سخن رئیس شورای اسلامی شهر تهران، مهدی چمران، را عنوان خبر خود ساخته و از زبان او «نه گفتن به چهارشنبه سوری آخر سال [را] حرمت [به] خون آتش نشانان» دانسته بود. مهدی چمران هر چند چهارشنبه سوری را «تفریح برای عده ای اندک» و سبب «مشکلات برای عدۀ زیادی از مردم» خوانده، امّا برنامه های آنرا در «حد و بگونه‌ای» خواسته بود که «آسیب اجتماعی و مردمی» نداشته باشد. وی البته توضیحی نداده بود که «آسیب اجتماعی و مردمی» از نظر او چیست.

امّا شاهکار خبرگزاری صدا و سیما، اثرِ گزارشگر مرکز کرمان این رسانه است. وی برای اثبات اینکه «چهارشنبه سوری سنتی ایرانی نیست» آقای محمدی نامی «از پیرمردانِ خوش صحبت کرمان» را یافته که ٨٣ سال دارد و «به یاد ندارد در کودکی مراسمی به عنوان چهارشنبه سوری را برگزار کرده باشند و تا آنجا که یادشان می‌آید، در دوران پهلوی دوّم و به خصوص در دوران نخست وزیری امیرعباس هویدا، جشن چهارشنبه سوری تبلیغ و ترویج می شد». آیا این کشف تازه مستحق نوبل و اسکار نیست؟

در همین نوشته همچنین می خوانیم «عموم مردم از پیشینۀ چهارشنبه سوری بی خبرند و بسیاری از جوانان و نوجوانان گمان می‌کنند این جشن ریشه در فرهنگ ایرانی دارد و در واقع رسمی به جای مانده از زمانی است که آئین زردشتی در ایران زمین رواج داشت» و می پرسد «امّا آیا این اعتقاد درست است؟» و برای اثبات اینکه درست نیست، سخنانِ شماری از استادان فرهنگ و زبان و پیشوایان زردشتی را آورده است که می گویند «در آئین زردشتی چهارشنبه سوری وجود نداشته» و پس از نظر این پایگاه خبری این جشن و رسم «ایرانی» نیست! از نظر این خبرگزاری «آنچه مسلم است چهارشنبه سوری یک مجموعۀ رفتار جدید است که به بهانۀ ریشه داشتن در فرهنگ کهن ایرانی میان برخی جوانان رواج یافته است و اکنون علاوه بر نگرانی برای سلامتی جوانان و نوجوانان ایرانی […] باید برای فرهنگ دیرپای ایرانی هم تاسف خورد که به دروغ چه رفتارهای زشتی را به آن نسبت می دهند».

اما چنین دیدگاه و برخوردی با چهارشنبه سوری در انحصار یک دو رسانه نیست. محافل و نیروهای شادی هراس و جشن ستیز و تاریخ گریز سخنگویان دیگری نیز دارند.

پایگاه‌های خبری تابناک پس از یادآوری اینکه «امسال شب چهارشنبه سوری در حالی فرارسیده که تنها ٥٥ روز قبل ملّت ایران در داغ شهادت ١٦ آتش نشان رخت سیاه بر تن کردند» صفحۀ خبری «لحظه به لحظه از حوادث شب چهارشنبۀ آخر سال» گشوده و آنرا با «جزئیات آمار ٥٨ مصدوم و ٧ جانباختۀ حوادث چهارشنبۀ پایان سال» آغاز کرده است. «مصدومین و جانباختگانی» که ٤ روز پیش از «چهارشنبۀ آخر سال» قربانی انفجار مواد محترقۀ جا سازی شده در یک ساختمان مسکونی در اردبیل شده بودند. «اخبار لحظه به لحظۀ حوادث»، گوئی در شهرها جنگ داخلی براه افتاده است. آری جنگ داخلی زیرا همین خبرگزاری برای هشدار دادن به خودداری از ارتکاب «اعمال مجرمانه در چهارشنبه سوری» مادۀ ١٢ قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات مصوب سال ١٣٩٠‌» را با کلیۀ بندهای آن و از جمله مجازاتِ «خریداری، نگهداری یا حمل و یا توزیع یا فروش […] مواد رادیو‌آکتیو یا میکروبی» به یاد همگان می آورد!

برخی از دیگر رسانه‌ها نیز برای به گِل نشاندن کشتی چهارشنبه سوری به سراغ مراجع تقلید رفته و در این زمینه از آنان استفتائاتی کرده‌اند. پاسخ ها روشن است: «هیچ مبنای شرعی ندارد و مستلزم ضرر و فسار زیادی است لذا از آن اجتناب شود»، «سنّت سیئه و ظلم به فرهنگ نردم بزرگ ایران است»، «یک مراسم خرافی برگرفته از آیین غلط گذشتگان است و […] ما نیز باید با سنت غلط چهارشنبه سوری مقابله کرده و آن را حذف کنیم»، «مراسم آخرین چهارشنبۀ سال […] جهل است»، «چهارشنبه سوری جزء خرافات است […] و باید جداً از آن اجتناب شود».

این چنین است که حامد بخشی، جامعه شناس، در گفتگو با ایسنا، یادآوری می کند که اگر برگزاری این مراسم گاه «از شکل آئینی خارج شده» و رو به «کج روی» گذاشته «به دلیل ممنوعیت‌هائی است که در سال‌های گذشته نسبت به برگزاری این مراسم» اعمال شده است. محمد علی ابطحی در روزنامۀ اعتماد یادآوری کرد که «مراسم چهارشنبه سوری اگر از اول به رسمیّت شناخته می شد و در میدان‌های شهر به احترام تاریخ ایران مراسم آن رسمی اجرا می شد، این بخش از تاریخ ایران به انحراف کشیده نمی شد». در همین باره روزنامۀ شهروند یادآوری می کند که پیش از انقلاب ترقه و فشفشه و … از سوی مراکز رسمی و برخوردار از استانداردهای لازم تولید و عرضه می شد، ولی پس از انقلاب به علت مخالفت‌های رسمی، تولیدکنندگان خانگی و وارد کنندگان اجناس غیر مرغوب وارد بازار شدند و کالاهائی عرضه کردند که سبب حوادث ناگوار می شود. همین روزنامه می افزاید که تلاش برای ممنوع کردن این مراسم، مقابله با نیروی انتظامی را برای جوانانی که خواستار برگزاری آن بودند به جنبۀ جذّابی از همین آیین تبدیل کرد.

چهارشنبه سوری یکی ازسنت‌های کهن ایرانی و آئین‌های تاریخی و ملّی ایرانیان است که نوید بهار و سال نو می دهد و از جشن‌های ماندگار در یاد و رسوم مردم محسوب می‌شود.