رمان ‘گمنامی’ در افغانستان جنجال‌برانگیز شد
بی‌بی‌سی: روحانیان محافظه‌کار در افغانستان تقی بختیاری نویسنده رمان گمنامی را، که اخیراً در کابل منتشر شده، به مرگ تهدید کرده‌اند.
آقای بختیاری که از نویسنده‌های شناخته‌شده افغان است، اکنون مجبور شده‌است که مخفیانه زندگی کند.
روحانیان محافظه‌کار آقای بختیاری را متهم به کفرگویی و توهین به روحانیت و مقدسات اسلامی می‌کنند و او را “سلمان رشدی کوچک” لقب داده‌اند.
گمنامی داستان میرجان، جوان افغان به شدت مشتاق آموزش علوم اسلامی است که برای ادامه تحصیل دینی به ایران می‌رود. اما پس از ورود به حوزه علمیه در اصفهان، مورد تجاوز جنسی استادش که یک آیت‌الله است، قرار می‌گیرد.
در میان پیروان اهل تشیع آیتاللهها از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.
رفتار این روحانی با قهرمان داستان، نظر او درباره دین و مذهب را دگرگون می‌کند. قهرمان به خواندن کتاب‌های غیرمذهبی رو می‌آورد و به وطنش باز می‌گردد.
در ادامه این رمان میرجان با حوادث پی‌در‌پی در کشورش برمی‌خورد، سرخورده می‌شود و نهایتاً به یک آدم غیرمذهبی تبدیل می‌شود.
او کم کم شروع می‌کند به نقد ارزش‌های مذهبی.
تقی بختیاری می‌گوید که کتابش تنها داستان یک آدم سرخورده از زندگی در جامعه سنتی است و الزاماً به معنای مخالفت با ارزش‌های دینی نیست.
آقای بختیاری رمان گمنامی را در پنج سال در کابل و شهر مزارشریف در شمال افغانستان نوشته و می‌گوید بعضی رویدادها از جمله تجاوز روحانی ایرانی به قهرمان داستانش، واقعیت دارد.
اما محسن حجت، روحانی شیعه در کابل می‌گوید که این کتاب کفرآمیز است و نویسنده آن باید مجازات شود.
گرچه شورای علمای شیعه افغانستان این کتاب را بررسی کرده اما درباره آن هنوز موضع‌گیری نکرده‌است.
با این حال، نویسنده کتاب می‌گوید که در چهار ماه گذشته دست‌کم ۱۸ بار از طریق تلفن و ارسال پیامک تهدید شده‌است. در یک مورد افراد ناشناس به ماشین تقی بختیاری در یکی از جاده‌های اصلی کابل حمله کردند و شیشه‌های آنرا شکستند و در مورد دیگر، مخالفان نسخه‌ای از گمنامی را آتش زدند و به خانه نویسنده انداختند.
آقای بختیاری می‌گوید که این افراد او را تهدید کرده‌اند که اگر توبه نکند، خانه او را هم مانند کتابش به آتش خواهند کشید.
افراد ناشناس محمدحسین محمدی، ناشر کتاب گمنامی را هم تهدید کرده‌اند. در یک مورد جلسه نقد کتاب گمنامی در خانه فرهنگ افغانستان هم توسط مخالفان کتاب مختل شد. با بالا گرفتن این تهدیدها کتابفروشی‌های کابل رمان گمنامی را جمع کرده و از فروش آن خودداری می‌کنند.
در افغانستان نویسنده‌ها از احترامی برخوردارند، اما خیلی از آنها تلاش می‌کنند در نوشته‌های خود از خط قرمزهایی که در جامعه وجود دارد، پا فراتر نگذارند. نویسنده رمان گمنامی می‌گوید که خیلی از مسائل سنتی که الزاماً در مذهب ریشه هم ندارد، به دلیلی که نقد نشده، کم کم به ارزش تبدیل و مقدس دانسته میشوند.
با وجود آن، علی امیری استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه ابن‌سینا که رمان گمنامی را خوانده، می‌گوید که او از نظر شرعی هیچ مشکلی در کتاب نیافته‌است.
او می‌گوید: “در افغانستان زبان مشترک برای تفاهم و گفتگو وجود ندارد. کسانی که این اعتراضات را دارند، فکر می‌کنند که یک کتاب حدیث یا تفسیری نوشته شده. این اعتراضها به یک کتاب حدیث، یا تفسیر یا کتابی که مذهبی باشد وارد است.”
این استاد مطالعات اسلامی تاکید می‌کند: “در زبان رمان ما با یک پدیده دیگر رو به‌رو هستیم. ما با نقد متون دینی رو به‌رو نیستیم. نقد متون دینی روش خاصی خود را دارد. علمای ما وقتی این اعتراض را دارند، یعنی اینکه آنها همه کتابها را یکسان می‌بینند و یک حکم و یک منطق را بر همه کتابها وارد می‌دانند.”
خالق کتاب گمنامی هم می‌گوید که این کتاب نقد دین نیست و قهرمان داستان در مقاطع خاص و در اثر فشارهای روحی مختلف احساسات خود را ابراز می‌کند. اما این استدلال‌ها تاکنون نتوانسته از اعتراض روحانیان محافظه‌کار کم کند.
پیام برای این مطلب مسدود شده.