رادیوزمانه: روزنامه «شهروند» که سال گذشته گزارشی درباره «گورخواب‌ها» در پایتخت ایران منتشر کرد، اکنون به سراغ «کانال‌خواب‌ها» رفته است. کانال‌های تنگ، تاریک و سرد فاضلاب در حاشیه بزرگراه‌های تهران به گزارش این روزنامه، به محل خواب گروهی از بی‌خانمان‌ها و معتادان به مواد مخدر در تهران بدل شده است.
کانال‌خواب‌ها در حاشیه یک بزرگراه در شمال تهران – عکس: روزنامه شهروند

زهرا جعفرزاده، گزارشگر شهروند این کانال‌ها را «شهری زیرزمینی با آدم‌های زیرزمینی» توصیف کرده است. این کانال‌ها در حاشیه بزرگراهی در شمال شهر تهران قرار دارند. شمال تهران عمدتاً منطقه‌ای مرفه‌نشین است.

افراد مبتلا به اعتیاد به مواد مخدر که بی‌خانمان هستند، ساکنان اصلی این شهر زیرزمینی را تشکیل می‌دهند. کانال‌های محل خواب آنها «با بوی تعفن، پر از موش، پر از سوسک و مارمولک و مورچه» توصیف می‌شوند.

این کانال‌ها مملوء از آدم است. در میان افراد حاضر در آنجا، مهاجرانی از افغانستان نیز به چشم می‌خورند که برای کارکردن و ارسال پول به خانواده در کشورشان به ایران آمده‌اند.

سلامت ساکنان این کانال‌ها وخیم گزارش شده. برخی از آنها به بیماری‌های ریوی مبتلا هستند و برخی نیز به عفونت‌های داخلی همچون عفونت کلیه. یکی از ساکنان نیز زخم عمیق برجای‌مانده از شلاق‌هایی را نشان گزارشگر داده است که در طرح جمع‌آوری معتادان متحمل شده بود. آنها به شهروند گفته اند که یکی از خواسته‌های اصلی‌شان دریافت «آنتی‌بیوتیک» است: «آنتی‌بوتیک می‌خوایم، ما مریضیم.»

کمک‌رسانی توام با بدرفتاری و شلاق

کانال‌خواب‌ها گفته اند که سال‌هاست در فصل سرما به این کانال‌ها پناه می‌برند. آنها درباره شیوه رسیدگی و کمک مسئولان، همچون گورخواب‌ها، تنها از تلاش برای جمع‌آوری آنها و کتک‌خوردن خبر می‌دهند. به گفته حمید، یکی از کانال‌خواب‌ها، آنها پیش از این کانال‌ها در یک فضای سبز همان نزدیکی روزگار بی‌خانمانی را سپری می‌کردند و با هجوم مأموران به این کانال‌ها آمدند. مأمورانی که بار دیگر نیز در کانال بر سر آنها ریختند: «بعضی‌ها میان میگن می‌خوایم کمکتون کنیم. یک ساعت بعدش، یک گردان آدم این‌جا می‌ریزن و ما را جمع می‌کنن. به‌خدا همین چندروز پیش، مأمورها ریختن. پامو نگاه کن». او جای زخم شلاق را روی پایش نشان می‌دهد.
کانال‌ها کثیف، متعفن، مملوء از موش و دیگر حیوانات موذی هستند – عکس: روزنامه شهروند

کانال‌خواب‌ها پس از جمع‌آوری به کمپ‌های ترک اعتیاد برده می‌شوند. در آنجا با آنها بدرفتاری می‌شود و مسئولان کمپ، روش‌های قهری را برای واداشتن آنها به ترک اعتیاد به کار می‌گیرند.

ترس این بی‌سرپناهان از مأموران پلیس به حدی است که اکبر، یک کانال‌خواب دیگر به گزارشگر شهروند می‌گوید: «حالا درخت هم باشد، می‌ریم بالاش می‌مونیم. فقط از دست مأمورها دور باشیم.»

آنها دلیل عدم سکونت در گرمخانه‌های دولتی را نیز نظارت سختگیرانه می‌دانند. یکی از آنها به خبرنگار شهروند می‌گوید:

اونجا اون شکلی که شما می‌بینین، نیست. اذیت می‌کنن. می‌دونین چیه خانم؟ ما هر جایی که یکی بالای سرمون باشه، نمی‌خوایم. ما نمی‌خوایم کسی کاری به کارمون داشته باشه.

یک مأمور لباس شخصی در حین تهیه گزارش به این بی‌خانمان‌ها حمله می‌کند و با گاز فلفل سراغ یکی از آنها می‌رود و با خشونت قصد بازداشت یکی از کانال‌خواب‌ها را دارد که به دلیل حضور خبرنگار و دوربین و خواهش دیگر کانال‌خواب‌ها صرف نظر می‌کند.

بیشتر ساکنان این کانال‌ها را کسانی تشکیل می‌دهند که به مواد مخدر اعتیاد دارند. سامان نیک‌نژاد، یک حقوق‌دان به شهروند توضیح داده که «معتادان وضع خاصی دارند، آنها را نه بیمار به حساب می‌آورند و نه متهم. یعنی نه از حقوق بیماران برخوردارند و نه از حقوق متهمان.»

در روزهای اخیر در ایران اعتراض‌هایی سرتاسری با شعار «نان، کار، آزادی» به راه افتاده است. راهپیمایان در ایران به گرانی و فساد اقتصادی و گسترش بیکاری و همچنین استبداد سیاسی معترضند.

بر اساس آمار رسمی وزارت راه و شهرسازی، حدود یک‌سوم جامعه ایران زیر خط فقر زندگی می‌کنند.