بی‌بی‌سی: امروز وقتی آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، از مراجع تقلید نزدیک به حکومت، خواهان توضیح سپاه پاسداران در مورد تجمع خبرساز طلاب در قم شد، خیلی از مخاطبان از چنین اشاره کم سابقه ای تعجب کردند.

سپاه پاسداران، به فاصله چند ساعت با صدور بیانیه‌ای ضمن تکذیب هرگونه دخالت خود در برگزاری تجمع پنجشنبه، این مراسم را “خودجوش” معرفی کرد. همان مراسمی که در روزهای اخیر، به خاطر تصاویر پلاکاردی که روی آن نوشته شده بود “ای آنکه مذاکره شعارت – استخر فرح در انتظارت” خبرساز شده بود.

حسین طیبی فر فرمانده تیپ ۸۳ امام صادق سپاه، مستقر در قم، دیروز با اشاره به همین پلاکارد، “تصویربرداری از آن” را برنامه ریزی شده دانست و تاکید کرد که “این نوشته توسط برخی افراد مساله دار وارد جلسه شده است”.

این موضع گیری در حالی صورت گرفت که پلاکارد خبرساز، تنها یکی از نوشته‌های حاوی شعارهای تند در انتقاد از رئیس جمهور و دولت بود. مهم‌تر آنکه سخنرانی فرمانده تیپ ۸۳ امام صادق در تجمع پنجشنبه، نخستین موضوعی بود که نظرها را به ارتباط احتمالی سپاه با آن جلب کرد.

حسین طیبی فر در این تجمع، ریشه مشکلات اقتصادی ایران را “روحیه قارون گرایی بعضی مسئولین” دانست و گفت: “آن زمانی که در خطبه نماز جمعه تهران مانور تجملات و زمینه قانون سازی در کشور مطرح شد، تفکر قارون گرایی در کشور شکل پیدا کرد.”

این اشاره، برای کسانی که خطبه معروف به “مانور تجمل” اکبر هاشمی رفسنجانی را بعد از جنگ به خاطر می‌آوردند، معنی دار بود. خطبه ای که آقای هاشمی رفسنجانی، در ۱۸ آبان ۱۳۶۸ خواند و در آن، توصیه کرد مسئولان حکومت “اظهار فقر و بیچارگی” نکنند و -به گفته او- با “مانور تجمل” جلوی “تخریب وجهۀ جمهوری اسلامی نزد جهانیان” را بگیرند.

آقای طیبی فر در سخنرانی خود در جمع طلاب، همچنین با اشاره به دولت حسن روحانی، از مسئولینی انتقاد کرد که “فتنه گران درجه یک” هستند، این مسئولان را در پی “براندازی نطام” دانست و یکی از اهداف تجمع را “اخطار به دولتمردان” معرفی کرد.

به عبارت دیگر، مضمون سخنرانی فرمانده تیپ ۸۳ امام صادق سپاه در مراسم، چنان به مضمون پلاکاردهای جنجالی طلاب شباهت داشت که ادعای خودسرانه بودن آنها را زیر سوال می‌برد.

همین شباهت، رفع مسئولیت سپاه از سخنرانی بعدی مراسم را نیز، که از سوی حسن رحیم پور ازغدی صورت گرفت، دشوار می کرد.

انتقاد تند آیت الله مکارم شیرازی از انجام “بدترین اهانت‌ها به حوزه علمیه و مراجع شیعه” در این مراسم، و انتقاد مشابه آیت الله نوری همدانی از “زیرسوال بردن حوزه علمیه و خدمات علم و مراجع” در گردهم‌آیی، اشاره به همین سخنرانی دوم داشت.

آقای رحیم پور ازغدی، که به حکم آیت الله خامنه ای در شورای عالی انقلاب فرهنگی عضویت دارد، در سخنرانی خود ازجمله گفت “ریشه سکولاریسم در حوزه علمیه است”، حوزه را به “مسائل روز کشور” بی‌توجه دانست و از “بی‌سوادی حوزه” در موضوعات اقتصادی انتقاد کرد. او همچنین “وظیفه” مراجع را حمایت از مراسمی چون تجمع پنجشنبه دانست.

واکنش تند دو مرجع تقلید به گردهم آیی روز پنجشنبه طلاب، در فضای عمومی بیش از هرچیز دفاع از دولت در مقابل شعارهای نوشته شده بر روی برخی از پلاکاردهای مراسم تلقی شده است.

این در حالی است که بخش مهمی از واکنش مراجع، از زاویه دفاع از جایگاه خود و حوزه بوده. دفاع در مقابل سخنان جلسه ای که از قضا، با سخنرانی یک فرمانده عالی رتبه سپاه افتتاح شده است.