کیهان لندن: – حسن روحانی می‎گوید «والله دچار بحران نیستیم»، رییس اتاق بازرگانی می‎گوید سه ماه دیگر قحطی می‏‎آید.
– هزاران نفر از کارگران در تهران مجبورند برای سیر نگه‎داشتن شکم فقط نان خالی بخورند.
– کیهان لندن پای صحبت چند کارگر در پایتخت نشسته و از آنها پرسیده ناهار چه می‏‌خورند؟

حسن روحانی، ششم شهریور ۹۷، در صحن علنی مجلس شورای اسلامی گفت «پشت تریبون‌ها نگوییم که ما دچار بحران‌ شده‌ایم؛ والله ما دچار بحران نیستیم؛ ما در مرحله آسیب قرار داریم و گاهی موارد در لبِ تهدید هستیم»!
چهارشنبه ۲۱ شهریور ۱۳۹۷ برابر با ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۸
او این ادعا را در جریان جلسه سوال نمایندگان از رییس جمهور مطرح کرد و ضمن رد هرگونه بحران در کشور گفت که نباید مردم را نگران کرد. اسحاق جهانگیری معاون اول روحانی نیز معتقد است شرایط دشوار است اما بن‌بست نیست.

عکس: کیهان لندن، حوالی میدان بهارستان تهران (زمستان ۱۳۹۳)

این ادعاها در حالیست که روز سه‎شنبه ۱۳ شهریور، پروانه سلحشوری نماینده تهران و عضو فراکسیون امید در جلسه علنی مجلس در نطقی جنجالی عنوان کرد «می‌خواستم از فقر، گرانی، بیکاری و درد مردم بگویم، اما دیدم چه بگویم که آنقدر دولت آشکار و پنهان وجود دارد که نمی‌دانیم چه کسی مسئول اقتصاد است و دغدغه برخی روحانیون بجای اینکه فقر، فساد و دین‌گریزی جوانان و اختلاس از بیت‌المال باشد، درگیر تار موی زنان و دوچرخه‌سواری آنها است.»

بین آنچه دولتمردان در مورد اقتصاد کشور می‎گویند و گرفتاری‎هایی که شهروندان شبانه‌روز با آنها دست و پنجه نرم می‎کنند و وضعیت بغرنج معیشتی که روزمره با آن سر و کار دارند اختلاف از زمین تا آسمان است.

مسعود خوانساری رییس اتاق بازرگانی تهران در جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی بدون تعارف گفته «اگر وضعیت اقتصادی به این شکل پیش رود، تا سه ماه آینده قحطی را در بازار خواهیم داشت.»

خط فقر در تهران پنج میلیون تومان شده است و وضعیت در شهرهای بزرگ دیگر نیر چندان تفاوتی با پایتخت ندارد. گزارش‎های میدانی حاکی از آن است که طبقه کارگر در ایران به ویژه در شهرهای بزرگ باید ۷۰ درصد درآمد خود را صرف تهیه غذا و خوراک فقط برای زنده ماندن کند.

کیهان لندن در گزارشی میدانی از تهران به وضعیت غذای کارگری و طبقه متوسط رو به پایین پرداخته و از آنها پرسیده چه می‎خورند.

۱۹ شهریور ۹۷، ظهر موقع ناهار میدان «ولیعصر» (میدان ولیعهد)؛ محمد که در یک پیک موتوری کار می‎کند و ۳۳ سال دارد حساب کرده با حقوق ماهانه‎اش و مخارجی که دارد برای ناهار روزانه نباید بیشتر از ۴۵۰۰ تومان خرج کند. او می‎گوید «با این پول چی میشه خورد؟ یک بسته پفک شده ۳ هزار تومان شده، چیزی نمی‎مونه، من باید نان خالی و پنیر بخورم.»

رضا، دور میدان ایستاده و منتظر وانت یا ماشینی است که او را برای نظافت یا بنایی و یا حمل بار و اسباب‎کشی صدا بزند. در پاسخ به این پرسش که کارگرهایی مثل تو که روز مزد هستند چه غذایی می‎خورند گفت: «فلافل، ارزون‎ترین غذا بود؛ با یک ساندویچ سیر می‎شیم.»

چند متر جلوتر در مسیر بلوار کشاورز (بلوار الیزابت) سر ظهر بازار فلافل‌فروشی‎های بلوار قرار دارد که معمولاً شلوغ‌اند و اغلب مشتریان آن کارگران فصلی و موتوری‎ها هستند.

در فلافل‌فروشی پشت سینما استقلال (سینما امپایر) خبر زیادی نیست. یکی دو نفر داخل مغازه مشغول گاز زدن به ساندویچ هستند. بیرون تقریباً خلوت است. تا همین چند وقت پیش هر روز حوالی ظهر مشتریان در برابر همین مغازه برای ناهار صف می‎کشیدند.

امیر صاحب مغازه که پشت دَخل نشسته می‎گوید: «دو ماه است فروش ما خیلی کم شده، همیشه این موقع اینجا صف می‌بستند. حالا ببینید چطور است، بخصوص از موقع شلوغی‌های بازار خیلی کار ما کساد شد؛ البته وضعیت مردم را هم باید در نظر گرفت، قدرت خریدشان کم شده. همین الان بازار را نگاه کنید، می‌بینید کسی زیاد خرید نمی‌کند. اصلاً جمعیت با قبل، قابل مقایسه نیست. قبلاً کسی نمی‌آمد سؤال کند فلافل چند است. الان می‌آیند و می‌پرسند و راهشان را می‌کشند و می‌روند. همه این افراد کارگر هم نیستند. بین آنها کارمند هم هست.»

امیر ادامه می‌دهد: «پنج نفر در مغازه کار می‎کنند با خودم می‎شویم شش نفر، کاسبی یعنی سود، سر انگشتی حساب کنم پول کارگر و آب و برق و مالیات و خرید مواد هم از این دخل در نمی‎آید، سود پیشکش!»

مرد میانسالی با لباسی شیک شنونده حرف‎های صاحب مغازه است، دنباله حرف او را می‎گیرد و می‎گوید: «فلافل غذای ارزانی است. کمترین قیمتی که از آن یادم می‌آید، ۴۰ تومان بود. من به دلیل شغلی که دارم مشتری ثابت اغذیه فروشی‎ها هستم. یادم هست که کباب لقمه و سوسیس ۲۵ تومان بود، کنارش هم یک نوشابه می‌دادند. کباب لقمه‌اش هم گوشت حسابی بود. فلافل هم از آن موقع که باب شد، خیلی طرفدار پیدا کرد. یک دلیل هم همین ارزانی‌اش بود. کلاً غذای کارگری بود الان وضعیت همینطور پیش برود می‎شود غذای لاکچری!» (خنده)

وقتی بازار فلافل فروش‌ها و کوکوفروش‎ها کساد است و ساندویچ سیب‌زمینی و تخم مرغ گرانتر شده یعنی یک عده حتماً برای سیر کردن شکم مجبورند فقط نان خالی بخورند

جواد صاحب یکی از چند فلافل‌فروشی  پیچ شمیران است. مشتریان او مدتی است کم شده‌اند. وی در این‎باره می‌گوید: «در یک‌ماه گذشته که همه چیز گران شد ما گران نکردیم، چون مشتری توان ندارد، اما هر روز داریم مواد اولیه‌ را گرانتر می‌خریم. روغن ۱۶ کیلویی را که ۷۰ هزار تومان می‌خریدیم الان شده ۹۷ هزار تومان. تازه صاحب مغازه‎ای که از او روغن می‎خریم منت می‎گذارد و می‌گوید اگر مشتری چندساله‎ام نبودی اصلاً روغن به تو نمی‎فروختم چون باز هم قرار است گران شود. او هم مجبور است نفروشد چون گران می‎شود.»

جواد ادامه می‎دهد: «خیارشور و ترشی و مخلّفات دیگر هم این روزها قیمت ثابتی ندارند. هر کس هر چی خواست می‎فروشد و هیچ نظارتی هم نیست. قیمت ادویه هم بالا رفته، نوشابه را می‌فروختم هزار تومان، شد ۱۲۰۰ تومان، آب معدنی هم که هر هفته ۲۰۰ تومان گرانتر می‎شود. می‎گویند بطری آب معدنی هم وارد می‎کردند الان تحریم شده، یعنی در این چهل سال یک بطری هم نتوانسته‎اند تولید کنند!»

شرمنده مشتری‎ها هستم؛ کارگرمان قرار بود عقد کند!

۲۰ شهریور ۹۷، موقع ناهار، اغذیه‌فروشی؛ حوالی میدان «امام حسین» (میدان فوزیه)

آنهایی که تهران را می‎شناسد می‎دانند اقشاری که اطراف میدان «امام حسین» زندگی می‎کنند اغلب از کارگران هستند و همچنین دانشجویان کم درآمد. از قدیم ساکنان این منطقه بیشتر از طبقات متوسط پایین و تنگدست بودند و پس از انقلاب چند برابر شده‌اند. اینجا هر چه هم که گران بود اما غذا ارزان‎ بود.

فلافل ۴۵۰۰ تومان: یکی از اغذیه‌فروش‎های این میدان قدیمی که ۲۰ سال کاسب محل است می‎گوید: «کاهو، گوجه، نان و خیارشور و کلاً همه چیز گران شده، مجبورم ساندویج‎ها را گران کنم. باور کن دلم نمی‌خواهد مشتری‌ها گران بخرند، می‎دانم ندارند، خبر دارم از جیب‎شان، کاسب از جیب مشتری‌هایش خبر دارد، شرمنده‌شان می‌شوم. اما چه کار کنم؟ نان را دانه‌ای ۵۰۰ تومان می‌خرم. نخود و کاهو و خیارشور و گوجه و ترشی هم هست. همه را هم باید روزانه بخریم، اصلاً نمی‎صرفد، هیچوقت اینقدر کساد نبود، بی‌رودربایستی بگویم، همین چهارشنبه پیش گفتم تعطیل کنم. با کارگرهای مغازه نشستیم و حرف زدیم. به خاطر آنها بود که تعطیل نکردم. اینجا شش نفر نان می‎خورند، همه‌شان هم زن و بچه دارند، بیکار می‌شوند.»

او به یکی از کارگرها اشاره می‎کند، جوانی با صورت آفتاب‎خورده، می‎گوید: «این آرمان قرار بود آخر ماه عقد کند با این اوضاع…»

ساندویچ کوکوسبزی ۷۰۰۰ تومان: در مغازه‎ای قدیمی در خیابان ایرانشهر بالای میدان فردوسی؛ صاحب‎اش می‌گوید: «قیمت‎های مغازه من کف قیمت بازار است. سود چندانی نمی‌کنم، غذا را کم می‌آورم که زود تمام شود. من خودم هم کارگر بودم؛ ۱۰ سال است با همسرم اینجا را باز کرده‎ام اما الان به این روز افتاده‎ام که می‎بینید؛ دیگر صرفه ندارد. کاسبی دیگر مثل قبل نیست.»

«وقتی وضعیت ساندویچی‌ها اینطور است وضعیت رستوران‎ها بهتر از این نیست» این را کارمندی می‎گوید که ادعا می‎کند تا همین یک سال قبل معمولاً هفته‎ای یکی دو بار غذا را به همراه خانواده در رستوران می‎خورده است. او می‎گوید کارمند سازمان تربیت بدنی است: «… هفته قبل به رستورانی که مشتری ثابت آن بودم رفتم؛ صاحب مغازه که از دوستان قدیمی است تعریف می‌کرد اینجا را بفروشم و پولش را ملک بخرم سال دیگر چندین برابر سود می‎کنم. تازه پول آب و برق و کارگر و مالیات تجاری هم نمی‎دهم!»

مُزد که باشد غذا هم هست

اطراف میدان تجریش چند نفری  کنار یک چرخ‌دستی نشسته‌اند. باربرانی نسبتاً جوان با چهره‎های خسته؛ آنها از سیستان و بلوچستان برای کار به پایتخت آمده‎اند. حال و حوصله‎ی حرف زدن هم ندارند. نزدیک که می‎شوم اولش فکر می‎کنند برای دادن کار به آنها نزدیک شده‌ام، اما وقتی از آنها می‌پرسم ناهار خورده‌اید، همدیگر را نگاه می‌کنند. «ناهار؟!» می‌پرسم ناهار چی می‌خورید؟ یکی از آنها که به نظر باسابقه‎تر از بقیه است جواب می‌دهد: «هر چی، بستگی به مُزد روزمان دارد.» یکی دیگر از آنها با خنده می‌گوید: «مثل امروز که هزارتومان هم کار نکردیم و ناهارمان می‎شود یک تکه نان!» می‌گویند «اوضاع باربری هم کساد است، هیچ خبری نیست.»

کمی آنطرفتر، کودکی تا کمر وسط سطل زباله شیرجه زده؛ ته‌مانده چیزی شبیه غذا را پیدا می‎کند، با خوشحالی دختربچه‌ای را صدا می‎زند: «زهرااااا…» (با خنده)