دویچه‌وله: دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرد که مقامات اطلاعاتی ایران در دو ماه گذشته بدون اتهامی آشکار دستگیری شهروندان بهایی را افزایش داده‌اند. دویچه وله درباره این موضوع با تارا سپهری‌فر، پژوهش‌گر دیده‌بان حقوق بشر صحبت کرد.

دیده‌بان حقوق بشر روز سه‌شنبه ۲۴ مهر (۱۶ اکتبر) اعلام کرد که در ماه‌های اوت و سپتامبر ۲۰۱۸ بیش از ۲۰ شهروند بهایی و همچنین عضو شورای شهر شیراز را که از حقوق بهاییان حمایت کرده بوده، دستگیر کرده‌اند.

در گزارش دیده‌بان حقوق بشر آمده است که در شیراز ۱۲ نفر دستگیر شدند که چهار نفر از آنها در بازداشتگاه وزارت اطلاعات به سر می‌برند. در سوم مهر سال جاری هم “کمپین حقوق بشر در ایران” گزارش داده بود که از اول شهریور تا اول مهر، مقامات ۱۱ شهروند بهایی دیگر را در استان‌های اصفهان و کرج دستگیر و به بازداشتگاه شیراز منتقل کرده‌اند.

در ۲۷ شهریور وب‌سایت خبری “ایران‌وایر” نام ۵۴ دانشجوی بهایی را منتشر کرد که مقامات پس از شرکت آنها در کنکور ورودی سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ از ثبت نام آنان در دانشگاه ممانعت کرده بودند.

علت افزایش دستگیری‌ها و آزار بهاییان در دو ماه اخیر چه می‌تواند باشد؟

تارا سپهری‌فر، پژوهش‌گر بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در دیده‌بان حقوق بشر در پاسخ به این پرسش دویچه وله فارسی می‌گوید از اتهامات وارده بر بازداشت‌شدگان اطلاعی در دست نیست.

این کارشناس امور حقوق بشر افزود: «اما تا جائی‌ که تحقیقات ما نشان می‌دهد به خصوص بهاییانی که در شیراز بازادشت شدند، کسانی بودند که در فعالیت‌های اجتماعی هم مشارکت داشتند. با توجه به سابقه بازداشت بهاییان به خصوص وقتی در فعالیت‌های اجتماعی و یا در هر گونه فعالیتی که ممکنه است شائبه فعالیت منظم را القاء کند، شرکت بکنند، ممکن است دستگیر شوند. سابقه برخی از دستگیرشدگان بهایی در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که این افراد درباره حقوق کودک و یا مسائل زیست محیطی هم فعال بودند.»

سپهری‌فر در ادامه صحبت‌های خود تاکید کرد که علاوه بر اینکه بهاییان به دلیل دینشان مورد آزار قرار می‌گیرند، در موارد مختلفی مجبور شده‌اند از کارشان استعفاء دهند و از حقوق اجتماعی و اقتصادی‌شان محروم شوند. به گفته سپهری‌فر دولت ایران حتی به بخش خصوصی هم فشار می‌آورد که از استخدام بهاییان جلوگیری کند.

تغییر رویکرد جامعه و مسئولین نسبت به بهاییان

به رغم دستگیری بهاییان و افزایش اذیت و آزار آنان پژوهش‌گر دیده‌بان حقوق بشر در ادامه صحبت‌های خود به تغییر رویکرد جامعه و برخی مقامات نسبت به بهاییان هم اشاره کرد و گفت: «ما از زمان جنبش سبز به بعد شاهد این هستیم که رویکرد جامعه ایران نسبت به نقض حقوق بهاییان در حال تغییر است. برای مثال خانم فائزه هاشمی بعد از اینکه یکی از رهبران جامعه بهایی به مرخصی آمد، به دیدارش رفت و علیرغم اینکه با واکنش تندی هم مواجه شد از موضع خود عقب ننشست.»

این کارشناس امور حقوق بشر در ادامه صحبت‌های خود ضمن اشاره به دستگیری مهدی حاجتی، عضو شورای شهر شیراز در ارتباط با دفاع از حقوق بهاییان و اعتراض بعضی از نماینده‌های مجلس به این دستگیری نتیجه می‌گیرد که در چند سال اخیر شاهد تغییر رویکرد اجتماع و به طبع آن “تغییر جزئی رویکرد” یک سری از مسئولان هستیم.

از دیدار فائزه هاشمی با بهاییان تا دفاع حاجتی از حقوق بهائیان

ماجرای دیدار فائزه هاشمی با مدیر جامعه بهاییان دو سال پیش توجه به سرنوشت بهاییان کشور را بیشتر کرد. فائزه هاشمی پس از آمدن فریبا کمال‌آبادی به مرخصی از زندان به دیدار او رفته بود. کمال‌آبادی هشت سال از عمر خود را در زندان جمهوری اسلامی گذرانده و برای نخستین بار به مدت پنج روز مرخصی گرفته بود. او در دوران زندان خود با شماری از چهره‌های سیاسی و مدنی هم‌بند بود و میان آنان مناسبات انسانی پایداری شکل گرفته بود. فائزه هاشمی، نسرین ستوده، ژیلا بنی‌یعقوب، مهسا امیرآبادی و ساجده عرب‌سرخی از هم‌بندان او بودند که بلافاصله پس از مرخصی بی‌سابقه کمال‌آبادی به دیدار او رفتند و عکس و فیلم دیدارشان در شبکه‌های مجازی گذاشته شد.

فائزه هاشمی در آن زمان گفته بود که دیدارش با فریبا کمال‌آبادی، یکی از مدیران جامعه بهاییان معروف به “یاران ایران” عمل به “وظیفه‌اخلاقی و انسانی” بوده است. او گفت خلافی نکرده و از این دیدار پشیمان نیست.

دیدار فائزه هاشمی با فریبا کمال‌آبادی خشم و انتقاد شدید اصولگرایان و رسانه‌های وابسته به آنان را برانگیخت. اصولگرایان اقدام فائزه هاشمی و دیگر فعالان جامعه مدنی ایران را با الفاظی چون “دیدار با باند بهایيت” و دیدار با “افراد نجس” محکوم کردند.

تارا سپهری‌فر، پژوهش‌گر در بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در دیده‌بان حقوق بشر بر این باور است که در چند سال اخیر نقض حقوق بهاییان از طرف اجتماع و فعالینی که در بستر جامعه حضور دارند بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. او همچنین می‌گوید که در اظهار نظرهای برخی مسئولان شاهد یک تغییر جزئی هستیم.

مهدی حاجتی، عضو شورای شهر شیراز هم پنجم مهر (۲۷ سپتامبر) به اتهام “حمایت از فرقه بهاییت” دستگیر شد. او در توییتر خود نوشته بود که تلاش‌هایش برای آزادی “دو دوست بهایی” به نتیجه نرسیده است.

به دنبال دستگیری حاجتی چندین نماینده‌ی مجلس ایران از دستگیری او ابراز نگرانی کردند و گفتند او در حال دفاع از حقوق شهروندان بوده است.

نهادهای بین‌المللی حقوق بشر بارها از مقامات ایرانی خواسته‌اند که حقوق شهروندان بهایی خود را به رسمیت بشناسند و به اذیت و آزار آنان پایان دهند.

دیده‌بان حقوق بشر هم در قسمتی از گزارش روز سه‌شنبه ۲۴ مهر خود آورده است که قانون اساسی ایران بهاییان را به عنوان اقلیتی دینی در ایران به رسمیت نمی‌شناسد. مقامات به شکل مداوم بهاییان را صرفا به خاطر عقایدشان تحت آزار و اذیت و بازداشت قرار می‌دهند و به طور مداوم گورستان‌های آنها را تخریب می‌کنند. آنها ضمناً از ثبت نام دانشجویان بهایی در دانشگاه ممانعت به عمل می‌آورند و باورمندان به این دین را از دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی اخراج می‌کنند.