دویچه‌وله: علی لاریجانی می‌گوید ایران کشوری بزرگ با امکانات متنوع است و با تحریم‌های آمریکا و مشکلات ناشی از آن از پا در نمی‌آید. رئیس مجلس ایران قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا را “بعید” می‌داند.

رئیس مجلس شورای اسلامی در حاشیه یک‌صد و چهلمین نشست بین‌المجالس جهانی با شبکه الجزیره گفت‌وگو کرد و به تشریح دیدگاه‌های خود درباره مسائلی از جمله توافق هسته‌ای، تحریم‌های آمریکا و احتمال تروریستی اعلام کردن “سپاه پاسداران” از سوی آمریکا پرداخت.

به گزارش روز دوشنبه، ۱۹ فروردین پایگاه اطلاعرسانی مجلس (خانه ملت) علی لاریجانی درباره توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی گفت: «دلیلی ندارد ایران به توافقی که تمامی جهانیان -به جز یک کشور مسئله‌ساز- به آن پایبند هستند، پایبند نباشد. آمریکایی‌ها به دنبال اجرایی کردن مسائل بسیاری هستند که بسیاری از آن‌ها عملی نشده است. این موضوع نیز نخستین مسئله نیست.»

منظور از کشور “مسئله‌ساز” آمریکا است که رئیس جمهوری آن دونالد ترامپ یازده ماه پیش (هشتم ماه مه ۲۰۱۸) فرمان خروج این کشور از توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را امضا کرد.

در پی این اقدام، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده اعلام کرد که تحریم‌های لغو یا تعلیق شده آمریکا علیه جمهوری اسلامی، در دو دوره ۹۰ و ۱۸۰ روزه دوباره اعمال خواهد شد.

هدف از دور دوم تحریم‌ها که اوایل نوامبر سال پیش اعمال شد وارد کردن “فشار حداکثری” بر ایران و حرکت در مسیر به صفر رساندن صادرات نفت و گاز این کشور اعلام شده است. در این دور هرگونه معامله با شرکت‌های نفتی و پتروشیمی ایران و مبادلات مالی موسسه‌های خارجی با بانک مرکزی و دیگر موسسه‌های مالی ایران مشمول تحریم شده‌اند. افزون بر این صنایع کشتیرانی و کشتی‌سازی ایران و ارائه هرگونه خدمات بیمه‌ای به این کشور نیز در فهرست تحریم‌ها قرار گرفته است.

آمریکا با آغاز دور دوم تحریم‌ها هشت خریدار اصلی نفت ایران را به شرط کاهش محسوس واردات، برای شش ماه از شمول تحریم‌ها معاف کرد و اکنون در آستانه پایان این مهلت می‌گوید قصد تمدید این معافیت‌ها را ندارد. گرچه برخی کارشناسان معتقدند احتمال تمدید برخی معافیت‌ها به دلیل نگرانی واشنگتن از کمبود عرضه نفت و بالا رفتن قیمت‌ها منتفی نیست.

با این همه صادرات نفت ایران که پیش از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای به حدود دو و نیم میلیون بشکه در روز می‌رسید اکنون به اندکی بیش از یک میلیون بشکه کاهش یافته است.

علی لاریجانی درباره پیامدهای تحریم‌های آمریکا و مشکلات ناشی از آن به الجزیره گفت: «ایران کشور بزرگی است و امکانات متنوعی دارد، از نظر نیروی انسانی متخصصان گسترده‌ای دارد، ایران کشوری نیست که با این اقدامات از پای درآید.»

واقعیت وابستگی بودجه به نفت

لاریجانی افزود: «در این زمینه باید به دو موضوع توجه کرد: نخست اینکه در حال حاضر ایران آنچنان متکی به نفت نیست، اگر چه زمانی اداره کشور در ایران متکی به نفت بود، اما در حال حاضر سهم نفت در بودجه کشور کمتر از ۲۰ درصد است و مابقی بودجه از سایر محل‌ها تامین می‌شود. دوم آنکه هر استقلالی هزینه دارد، ما در حال حاضر در جنگ هستیم.»

در قانون بودجه ۹۸ بخش بزرگی از درآمدهای دولت وابسته به “صادرات غیرنفتی” عنوان شده که میزان قابلتوجهی از آن به فروش محصولات پتروشیمی و میعانات گازی مربوط می‌شود. در این قانون میزان صادرات نفت ایران یک و نیم بشکه در روز پیش‌بینی شده که با ادامه روند کنونی احتمال کاهش آن به زیر یک میلیون بشکه در روز کم نیست.

به این ترتیب اظهارات لاریجانی با واقعیت خیلی همخوان نیست؛ اگر فشار تحریم‌ها صادرات نفت را باز هم کاهش دهد، سهم نفت در بودجه کمتر می‌شود اما در بودجه ۹۸ تامین این کسری از “سایر محل‌ها” پیش‌بینی نشده است.

«تروریستی خواندن سپاه بعید است»

علی لاریجانی در گفت‌وگو با الجزیره به احتمال قرار گرفتن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی ایالات متحده که بحث آن در روزهای گذشته بالا گرفته نیز واکنش نشان داد و اجرایی شدن این اقدام از سوی واشنگتن را “بعید” دانست.

احتمال قرار دادن سپاه پاسداران جمهوری اسلامی در فهرست گروه‌های تروریستی ایالات متحده از مدت‌ها پیش مطرح شده است. خبرگزاری رویترز روز جمعه (پنجم آوریل) به نقل از سه مقام دولت آمریکا گزارش داده که این کار به زودی انجام می‌شود.

مقامات آمریکایی که نامشان فاش نشده به رویترز گفته‌اند که اعلام رسمی قرار گرفتن سپاه پاسداران در فهرست “سازمان‌های تروریستی خارجی” آمریکا می‌تواند روز دوشنبه، هشتم آوریل انجام شود.

رئیس مجلس ایران در این باره گفته است: «من بعید می‌دانم آمریکایی‌ها تا این اندازه بی‌عقل باشند که این اقدام را انجام دهند، اگر چه ترامپ کار‌های نامعقول بسیاری انجام می‌دهد، اما مختصر عقلی نیز دارد. این موضوع از نظر ایران مانند این است که ارتش آمریکا جزو تروریست‌ها محسوب شود. آمریکا باید نتیجه این کار را ارزیابی کند.»

اشاره لاریجانی به تروریستی اعلام کردن ارتش آمریکا، حدود دو سال پیش به وسیله فرمانده کل سپاه، محمد علی جعفری، مطرح شده بود و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نیز روز گشته آن را تکرار کرده است.

تیرماه ۹۶ که بحث تروریستی اعلام کردن و تحریم سپاه پاسداران در سنای آمریکا مطرح شد فرمانده کل سپاه پاسداران تهدید کرده بود که اگر واشنگتن قصد تحریم این نهاد را داشته باشد باید پایگاه‌های خود را تا محدوده هزار کیلومتری ایران برچیند.

ارتش آمریکا “همسنگ داعش”

جعفری چند ماه بعد نیز گفته بود: «در صورتی که اخبار پراکنده موجود در خصوص حماقت دولت آمریکا مبنی بر در نظر گرفتن سپاه به عنوان گروه تروریستی صحیح باشد، سپاه نیز ارتش آمریکا را در سراسر جهان به ویژه منطقه خاورمیانه، همسنگ داعش در نظر خواهد گرفت.»

فلاحت‌پیشه روز یک‌شنبه از تهیه یک طرح دو فوریتی برای “مقابله به مثل” با آمریکا خبر داد و به خبرگزاری ایسنا گفت «با توجه به این که آمریکا می‌خواهد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دهد، طرح دو فوریتی را تهیه کرده‌ایم که به محض رخ دادن این اتفاق نظامیان آمریکا را در کنار “داعش” در فهرست گروه‌های تروریستی اعلام می‌کنیم.»

برخی کارشناسان معتقدند “مقابله به مثل” احتمالی ایران و تروریستی اعلام کردن ارتش آمریکا در واکنش به قرار گرفتن سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی ایالات متحده، بیشتر جنبه نمادین دارد زیرا جایگاه این دو نیرو در دو کشور قابل مقایسه نیست.

پیامد تروریستی اعلام کردن سپاه

سپاه پاسداران در ایران نقش یک دولت موازی را بازی می‌کند و مطابق برخی برآوردها بر ۷۰ تا ۸۰ درصد اقتصاد این کشور تسلط دارد. شرکت‌های زیر مجموعه سپاه بزرگترین پیمانکاران طرح‌های کلان در تمام حوزه‌ها هستند و حجم بزرگی از صادرات محصولات پیتروشیمی و واردات کالا را در اختیار دارند.

در صورتی که سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا قرار گیرد دارایی‌های مقامات و شرکت‌های وابسته به این نهاد در خارج از ایران بلوکه می‌شود و فرماندهان سپاه در سفرهای خارجی با محدودیت‌ها و خطرهای جدی روبرو خواهند شد.

در چنین حالتی اقتصاد بحرانزده ایران با مشکلاتی فراتر از تحریم‌ها روبرو خواهد شد. گرچه تهدید نیروها و پایگاه آمریکا در منطقه که بارها از سوی نظامیان و دیگر مسئولان جمهوری اسلامی تکرار شده نیز خطری است که در خود آمریکا هم جدی گرفته می‌شود و شماری از سیاستمداران به همین دلیل تروریستی اعلام کرده سپاه را اقدامی سنجیده ارزیابی نمی‌کنند.