رادیوفردا: نادر اسکویی

دولت آمریکا هفته گذشته اعلام کرد معافیت‌ها در زمینه تحریم‌های نفتی را چند کشور واردکننده نفت ایران تمدید نخواهد کرد و روز پنجشنبه ۱۲ اردیبهشت دوره شش ماهه این معافیت به پایان رسید. کشورهایی که از این تاریخ به بعد از ایران نفت بخرند، ممکن است جریمه شوند و دسترسی آنها به بازار مالی آمریکا ممنوع شود. آمریکا به فشارهای خود برای قطع کامل صادرات نفت ایران ادامه خواهد داد.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور و تعدادی از فرماندهان ارشد نیروهای مسلح ایران تهدید کرده‌اند که در صورت ممانعت آمریکا از صادرات نفت ایران جریان انتقال نفت از خلیج فارس را مختل کرده و به طور مشخص تهدید کرده‌اند که تنگه هرمز را مسدود خواهند کرد.

دولت آمریکا این تهدید ایران را جدی گرفته است. ژنرال کنت فرانک مک‌کنزی، فرمانده جدید نیروهای آمریکا در خاورمیانه و آفریقا، روز شنبه گفت آمریکا برای مقابله با هرگونه اقدام خطرناک ایران منابع ضروری را اعزام و مستقر خواهد کرد.

روز ۱۵ آوریل سرفرماندهی نیروهای آمریکا در منطقه جنگنده‌های «اف ۳۵ ای» را در پایگاه هوایی الظفره در امارات متحده عربی مستقر کرد. این اولین مورد از اعزام جنگنده‌های چندمنظوره نسل پنجم به خلیج فارس است.

دو واحد تهاجمی نیروی دریایی آمريکا به سرکردگی دو ناو هواپیما بر یو اس اس جان سی استنیس و یو اس اس آبراهام لینکلن در آب‌های دریای مدیترانه هستند که در مجموع قابلیت نظامی آنها ۱۰ کشتی، ۱۳۰ هواپیما و ۹ هزار ملوان و تفنگدار دریایی است. اگر نیاز باشد این نیروها در مدت زمان کوتاهی می‌توانند خود را به آب‌های ایران برسانند. همچنین در حال حاضر ده‌ها شناور جنگی و صدها جنگنده آمریکا در منطقه مستقر هستند. آمریکا در محدوده خلیج فارس و اطراف آن برای مقابله با تهدیدهای نظامی ایران نیروی نظامی قدرتمندی دارد.

دو واحد تهاجمی نیروی دریایی آمريکا به سرکردگی دو ناو هواپیما بر یو اس اس جان سی استنیس و یو اس اس آبراهام لینکلن در آب‌های دریای مدیترانه هستند و اگر نیاز باشد این نیروها در مدت زمان کوتاهی می‌توانند خود را به آب‌های ایران برسانند.

نگرانی‌های آمریکا فراتر از تهدیدهای نظامی است و اقدامات تروریستی نیروهای وابسته به ایران در سطح منطقه و حتی خاک آمریکا را نیز دربرمی‌گیرد. رئيس اف بی آی هفته گذشته گفت تهدیدهای نیروی قدس سپاه پاسداران و گروه‌های نیابتی آن را جدی می‌گیرد.

نیروی قدس جوانان شیعه تندرو در سراسر خاورمیانه (عرب، افغانی و پاکستانی) را بسیج کرده، آموزش داده و مسلح کرده است. سپاه پاسداران تعداد این نیروها را ۲۰۰ هزار نفر اعلام کرده است. بسیاری از آنها تحت فرماندهی نیروی قدس در سوریه و عراق جنگیده‌اند. آنها یک نیروی ایدئولوژیک وفادار و به شدت آموزش دیده هستند و سال‌ها تجربه نبرد دارند. اگر ایران تصمیم بگیرد می‌تواند از این نیرو برای حملات تروریستی به اهداف آمریکایی و متحدان آن کشور استفاده کند.

نگرانی دیگر این احتمال است که پس از پایان جنگ داخلی در سوریه و عراق، ایران نتواند نیروهای نیابتی خود را به دلایل گوناگون، از جمله کمبود بودجه برای پرداخت حقوق آنها، به خوبی کنترل کند و در نتیجه برخی از عناصر افراطی این نیروها گروه‌های تروریستی مستقل خود را تشکیل داده و علیه آمریکا و متحدانش در منطقه بجنگند.

در مورد تهدید مستقیم ایران علیه نیروهای آمریکایی باید یادآوری کرد که صحنه عملیات لزوماً به خلیج فارس محدود نخواهد شد. به عنوان مثال شبه‌نظامیان شیعه عراقی که تحت فرمان نیروی قدس هستند می‌توانند حملات خود به نظامیان و تأسیسات آمريکا در خاک عراق را از سر بگیرند.

در مورد تهدید ایران علیه نیروهای آمریکایی، صحنه عملیات لزوماً به خلیج فارس محدود نخواهد شد. شبه‌نظامیان شیعه عراقی می‌توانند حملات خود به نظامیان و تأسیسات آمريکا در خاک عراق را از سر بگیرند و شورشیان حوثی یمن می‌توانند به کشتی‌های آمریکایی و کشورهای متحد آن در آبراه باب‌المندب حمله کنند.

در فاصله سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ در جنگ عراق بیش از ۶۰۰ نظامی آمریکایی بر اثر بمب‌های ضد خودرو و مین‌گذاری‌های گروه‌های شیعه تحت فرمان نیروی قدس کشته شدند. این شبه‌نظامیان شیعه عراقی اکنون به تلافی قطع صادرات نفت ایران و قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی می‌توانند تأسیسات نظامی و مراکز دیپلماتیک آمریکا در خاک عراق را هدف حمله قرار دهند.

شورشیان حوثی یمن که توسط نیروی قدس آموزش دیده‌اند، می‌توانند به وسیله موشک‌های ضدشناوری که نیروی قدس به آنها داده و یا به وسیله قایق‌های حامل مواد منفجره به کشتی‌های آمریکایی و کشورهای متحد آن در آبراه باب‌المندب حمله کنند و یا حتی تلاش کنند این آبراه را که همچون تنگه هرمز در حمل و نقل دریایی بین‌المللی و از جمله انتقال نفت نقش حیاتی دارد، مسدود کنند.

هرچند آمریکا تهدیدهای ایران و نیروهای نیابتی آن را جدی می‌گیرد و برای مقابله با آنها آماده است ولی ایران ممکن است تهدیدهای خود را عملی نکند و ریسک آن را خیلی بالا ارزیابی کند. مسدود شدن تنگه هرمز و یا اقدام جدی علیه نیروهای آمریکایی در منطقه به سرعت می‌تواند به یک درگیری گسترده‌تر منطقه‌ای بیانجامد و موجودیت جمهوری اسلامی ایران را به خطر بیاندازد.
نظرات طرح شده در این یادداشت، الزاماً بازتاب دیدگاه رادیوفردا نیست.