رادیوفردا: روزنامه هاآرتص سندی از ۵۶ سال پیش را که اخیرا از طبقه‌بندی خارج شده است منتشر کرده که فاش می‌کند سیاست موسوم به «ابهام عمدی» درباره توان هسته‌ای اسرائیل چگونه زاده شد.

ناظران و نهادهای متعدد بین‌المللی بارها ادعا کرده‌اند که اسرائیل ده‌ها سال است توانمندی اتمی با ماهیت نظامی دارد اما دولت اسرائیل سیاست «ابهام عمدی» را در پیش گرفته و از تایید یا تکذیب این گونه ادعاها سر باز می‌زند.

برخی گزارش‌ها شمار کلاهک‌های اتمی اسرائیل را دست‌کم دویست مورد ذکر کرده و گفته‌اند تل‌آویو موشک‌های بلندبردی، از جمله موشک «یریخو»، برای حمل این کلاهک‌ها در اختیار دارد و زیردریایی‌هایی که آلمان به این کشور داده نیز دارای قابلیت شلیک اتمی هستند.

سندی که هاآرتص به تازگی منتشر کرده، در واقع به مفاد نشستی محرمانه در ۹ ژوئیه ۱۹۶۳ (تیر ۱۳۴۲) در اورشلیم/بیت‌المقدس اشاره دارد که ریاست آن با لوی اشکول، نخست وزیر وقت است که تنها دو هفته بود که جانشین داوید بن گوریون، اولین نخست وزیر اسرائیل شده بود.

در آن زمان حدود ۱۵ سال از تأسیس اسرائیل می‌گذشت و تأسیسات اتمی «دیمونا» اندکی پیش از این جلسه افتتاح شده بود.

یکی از حاضران در این جلسه شیمون پرز بود که بعدها از او به عنوان پدر کوره اتمی دیمونا نام برده شد.

بر پایه سند تازه انتشاریافته، لوی اشکول در این جلسه به سردبیران روزنامه‌های اسرائیلیِ مورد اعتماد نهادهای امنیتی می‌گوید که هیچ مطلبی درباره توان اتمی تأسیسات دیمونا منتشر نکنند و از ذکر کمک‌های فرانسه در دستیابی اسرائیل به توان هسته‌ای نیز خودداری کنند.

به نوشته هاآرتص، خواسته اشکول از سردبیران روزنامه‌های وقت، که در نبود تلویزیون به عنوان رسانه اصلی اسرائیل قلمداد می‌شدند، در واقع این بود که «کور، کر و لال» باشند.

پیش از این جلسه نیز مقام‌های اسرائیل چند نشست دیگر با مسئولان ارشد روزنامه‌ها درباره کوره دیمونا برگزار کرده بودند و برداشت طرفین این بود که اسرائیل به توان اتمی دست یافته اما نباید این راز را برملا کرد.

لوی اشکول در جلسه ژوئیه ۱۹۶۳ به مسئولان روزنامه‌ها تأکید می‌کند که از انتشار هر مطلبی که از آن برداشت شود اسرائیل به توان نظامی هسته‌ای دست یافته جدا بپرهیزند.

تصویری از نیروگاه اتمی دیمونا در اسرائیل

بنابر سند تازه منتشرشده، نخست وزیر اسرائیل به حاضران می‌گوید که «وظیفه میهنی و مسئولانه» ایجاب می‌کند که مانع از وقوع زیانی بزرگ به کشور شوند و «کسی دشواری ایجاد نکند … بگذارید ما کار خودمان را بکنیم».

اشکول در آن جلسه همچنین از اینکه سفارت آمریکا در اسرائیل تصویر مقاله‌های منتشرشده در روزنامه‌های اسرائیلی را به واشینگتن مخابره می‌کند و از آن طریق در دسترس دنیا قرار می‌گیرد گلایه دارد؛ در آن دوره هنوز آمریکا هم‌پیمان اصلی اسرائیل محسوب نمی‌شد و رهبران وقت اسرائیل به کشورهایی مانند فرانسه بیش‌تر تکیه داشتند.

در گزارش هاآرتص، گفته‌های سردبیران روزنامه‌ها در آن جلسه نیز بازتاب یافته است.

یعکوو عامیت، سردبیر روزنامه «عال هامیشمار» به اشکول می‌گوید: «مطمئن باشید که شما را ناامید نمی‌کنیم؛ قدردان اطمینانی هستیم که به ما دارید؛ پای موضوعی کاملا سری در میان است و همه ما متوجه‌ایم».

آریه دیسنچیک، سردبیر روزنامه معاریو، نیز می‌گوید «قبلا توافق شده که درباره این موضوع شلوغ نشود».

صورت‌جلسه دیداری که تابستان ۵۶ سال پیش برگزار شد مهر «محرمانه» خورد اما بتازگی از طبقه‌بندی خارج شد و روزنامه هاآرتص گزارش خود را بر اساس نسخه موجود در آرشیو دولتی اسرائیل منتشر کرده است.

شیمون پرز دهه‌ها پس از پایه‌گذاری کوره دیمونا گفته بود همین که دشمنان فکر کنند اسرائیل بمب اتم دارد، به خودی خود، جنبه بازدارندگی دارد.

حدود ۲۳ سال پس از جلسه نخست وزیر وقت اسرائیل با روزنامه‌نگاران، یک کارشناس اتمی اسرائیل که به خارج از این کشور رفته بود جزئیاتی از برنامه‌های هسته‌ای کشورش را لو داد.

فرد افشاگر «مردخای وانونو» نام داشت و تکنیسین پیشین کوره اتمی دیمونا بود. او پس از آنکه به جناح چپ افراطی پیوست، از یهودیت به مسیحیت تغییر دین داد، به حمایت از گروه‌های فلسطینی روی آورد و از اسرائیل به استرالیا مهاجرت کرد.

این فرد در اواخر دهه هشتاد میلادی روی قایقی در آب‌های اروپا توسط مأموران موساد بازداشت و پس از بازگرداندن به اسرائیل به ۱۸ سال زندان محکوم شد؛ وی حدود ۱۴ سال پیش آزاد شد اما هنوز ممنوع‌الخروج است.

شیمون پرز که بعدها به نخست وزیری و ریاست جمهوری اسرائیل رسید، دهه‌ها پس از پایه‌گذاری کوره دیمونا گفته بود همین که دشمنان فکر کنند اسرائیل بمب اتم دارد، به خودی خود، جنبه بازدارندگی دارد.

پرز همچنین گفته بود: «دیمونا به اسرائیل قدرتی تازه داد و ابهام در وجود این کوره نیز امنیت و اعتماد به نفس اسرائیل را بالا برد و همگان فهمیدند که گزینه نابود کردن اسرائیل دیگر وجود ندارد».

به هر روی پس از گذشت ۵۶ سال از جلسه لوی اشکول با سردبیران روزنامه‌ها، اسرائیل همچنان به سیاست «ابهام عمدی» در توانمندی هسته‌ای خود پایبند است.

از سوی دگیر، شماری از تحلیلگران می‌گویند حمله اسرائیل به تأسیسات اتمی دو کشور عربی و همچنین مخالفت سرسختانه‌اش با فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران از جمله به این دلیل بوده است که این کشور می‌خواهد همچنان در خاورمیانه یکه‌تاز توان هسته‌ای باشد.

اسرائیل در اوایل دهه ۱۹۸۰ تأسیاست تازه‌ساز اتمی «عصیراک» در عراق را بمباران کرد و بعدها نیز تأسیسات اتمی دیرالزور سوریه را منهدم ساخت.

در یک دهه گذشته نیز اسرائیل اصلی‌ترین مخالف توان هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بوده است.

با این حال اسرائیل در برابر احداث نیروگاه اتمی در عربستان فعلا سکوت کرده است.