​او مرد تشریفاتی دفتر رهبر خوانده می‌شود و نماینده رسمی‌اش در مناسبات اجرایی ولی در سه دهه گذشته، کوشیده که با حفظ حضور رسانه‌ای و نمایش‌های موردی سیاسی، موقعیت بالادستی خویش را حفظ کند. پوشیده نیست که ازدواج پسرش (محمدجواد) با دختر آیت‌الله خامنه‌ای (بشری)، سبب شده که دست او برای بازیگری در شبکه یاران نزدیک خامنه‌ای چندان خالی نباشد.

علی‌اصغر حجازی

علی‌اصغر حجازی، اهل همدان است. پدر او، سید جواد، از فعالان سیاسی و اجتماعی همدان بود و پس از انقلاب سمت‌هایی چون رئیس ستاد اجرایی فرمان امام این شهر را بر عهده داشت. پدر آقای حجازی با آیت‌الله خامنه‌ای از سال‌های پیش از انقلاب آشنایی اندکی داشت ولی ارتباطات «سیدصادق حجازی»، عموی او با آیت‌الله خامنه‌ای قوی‌تر بود و همین ارتباطات در رشد سیاسی حجازی نقش اساسی ایفا کرد.

علی‌اصغر حجازی از اعضای حزب‌ «جمهوری اسلامی» و فارغ‌التحصیل مدرسه حقانی بوده، عمده سوابق کاری‌اش در حوزه امنیت و اطلاعات است. او سال ۱۳۶۳، همزمان با فعالیت در وزارت اطلاعات به عنوان رئیس ستاد جنگ وزارت اطلاعات و سپس «معاون امنیت خارجی وزارت اطلاعات» منصوب می‌شود. آقای حجازی از جمله‌ چهره‌های امنیتی است که در شروع رهبری آیت‌الله خامنه‌ای به بیت او رفتند.

روایت‌های سیاسی درباره حضور آقای حجازی در مهم‌ترین جلسات سه دهه گذشته نشان‌دهنده نقش ویژه او در مناسبات بالادستی دفتر رهبر است. تنظیم مناسبات با قوای سه‌گانه، دریافت و ابلاغ پیام‌های ویژه و «حکم حکومتی» رهبر و انجام مأموریت‌های ویژه سیاسی و امنیتی که از سوی رهبر محول شده، رئوس وظایفی است که حجازی بر عهده دارد.

بر اساس آنچه در خاطرات متعدد چهره‌های متعدد امنیتی، سیاسی و نظامی، آمده که در رویدادها و بحران‌های مختلف، اولین و مهم‌ترین کانال ارتباطی با آیت‌الله خامنه‌ای، اصغر حجازی بوده است. همچنین بر اساس برخی گزارش‌ها، او در فرایند اطلاع‌رسانی هم دخالت دارد و متن نهایی پیاده‌شده سخنرانی رهبر، با مدیریت او، تنظیم می‌شود و او مسئولیت سانسور و دستکاری‌های احتمالی را بر عهده دارد.

محسن قمی

محسن قمی، از سال ۱۳۸۴ مشاور و سپس معاون ارتباطات و امور بین‌الملل رئیس دفتر رهبر بوده است. او که متولد ۱۳۳۹ است، دارای مدرک دکترای فلسفه محض از دانشگاه تهران است. سه برادر او در جریان جنگ ایران و عراق کشته‌ شده‌اند و مادرش نیز سال ۱۳۶۶ در جریان کشته‌شدن برخی از حجاج ایرانی در عربستان، کشته شد.

او که از چهره‌های متعمد رهبر به شمار می‌رود، گاه در قامت «وزیر امورخارجه» بیت به سفرهای خارجی می‌رود، به سبب سوابق متنوع و گسترده اجرایی و علمی، نفوذ قابل توجهی در مناسبات داخلی ایران نیز دارد. محسن قمی، نماینده تهران در دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری و «کارپرداز اداری و مالی» هیئت رئیسه این مجلس است.

او همچنین عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت، «شورای نمایندگان رهبری در دانشگاه‌ها» و هیات امنای دانشگاه آزاد، عضو هیات امنای «جامعه المصطفی العالمیه» و همچنین رئیس « شورای سیاست‌گذاری فرهنگی بین‌المللی» دفتر آیت‌الله خامنه‌ای است.

وحید حقانیان

معاونت «امور ویژه» دفتر رهبر جمهوری اسلامی نقشی مشابه معاونت امنیتی-سیاسی دارد و در تنظیم مناسبات سیاسی و اجرایی دفتر با قوای سه‌گانه، ابلاغ احکام یا انتصابات یا پیام‌های ویژه رهبر فعال است، با این تفاوت که فعالیت‌هایش بیشتر «مأموریت‌محور» است. این معاونت در مواردی که آیت‌الله خامنه‌ای لازم می‌داند، به عنوان نماینده ویژه یا مأمور رهبر، فعال شده و به پیگیری پرونده می‌پردازد.

وحید حقانیان اگرچه در دهه اخیر نقش پررنگی در مناسبات بالادستی سیاست ایران داشته ولی توجه عمومی به او در سه سال اخیر بیشتر شده است. سال ۱۳۸۸، ابوالفضل فاتح مشاور وقت میرحسین موسوی، روایت کرد که وقتی در شامگاه انتخابات پیام میرحسین موسوی را برای رهبر جمهوری اسلامی برده، وحید حقانیان پیام را دریافت کرده ولی گفته است که از نظر دفتر رهبر، کار تمام شده و احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور است.

چندی بعد در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری احمدی‌نژاد هم وقتی در تصاویر مشاهده شد که وحید حقانیان در میان آیت‌الله خامنه‌‌‌ای و محمود احمدی‌نژاد ایستاده و تشریفات دادن حکم را انجام می‌دهد، او بیشتر از قبل به چهره مورد توجه رسانه‌ها تبدیل شد.

درباره زندگی او اطلاعات تأییدشده کمی موجود است. بر اساس یک روایت، ظهور او در دفتر رهبر از «اواخر دهه ۷۰» در «بازرسی ویژه» دفتر رهبر شروع شد، تصاویری از حضور در هیئت همراه خامنه‌ای در رویدادهای سیاسی مانند دوره چهارم انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۱ وجود دارد. او در این سه دهه با عناوین مختلفی مانند «محافظ»، «مشاور اجرایی»، «معاون اجرایی»، «مباشر» و در نهایت «معاون امور ویژه» معرفی شده است.

سیدعلی مقدم

سیدعلی مقدم فرزند «سیدمحمد تقی مقدم» و اهل سبزوار است. تشکیلات تحت نظر او که نامش «معاونت ارتباطات مردمی» است، پس از دریافت نامه‌ها و تلفن‌های مردمی، هر روز یک جزوه شامل «نامه‌ها و تلفن‌ها و خیلی از حرف‌های مردم»، «نظرات شان، مشکلات‎شان، گرفتاری‎هاشان، انتقادات‎شان» را تهیه می‌کند و به گفته مقام‌های دفتر رهبر، «بدون سانسور»، به آیت‌الله خامنه‌ای تحویل می‌دهد.

این معاونت علاوه بر ارسال نامه‌ها به رهبر، برخی نامه‌ها و شکایات مردم را به دستگاه‌های مسئول مرتبط ارسال می‌کند. این دفتر همچنین در جریان سفرهای استانی رهبر، مسئولیت جمع‌آوری نامه‌های مردم و رسیدگی به این نامه‌ها را به صورت مستقل یا از طریق نهادهای مسئول برعهده دارد. آقای مقدم همچنین رئیس شورای عالی قرآن و رئیس «مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی» است که با اهدای یک جلد قرآن از سوی رهبری تأسیس شده است

شورای عالی قرآن مجری برگزاری دیدار سالانه فعالان قرآنی با رهبر نیز است. در این برنامه‌ها سالانه به طور معمول، ۶۰۰ تا ۶۵۰ نفر از قاریان برای شنیدن سخنرانی رهبر و خواندن قرآن دعوت می‌شوند. جنجالی‌ترین پرونده این سال‌های علی مقدم، پرونده سعید طوسی، قاری مشهور قرآن است که متهم به آزار جنسی کودکانی شده بود که در کلاس‌های آموزش قرآن شده بودند. پس از جنجالی‌شدن این پرونده، طبق گفته شاکیان، رهبر جمهوری اسلامی دستور داده که پرونده جمع شود و علی مقدم هم در فرآیند رسیدگی قضایی به این پرونده کارشکنی کرده است. علیرغم حاشیه‌های رسانه‌ای گسترده این پرونده، تداوم موقعیت مقدم در دفتر رهبر نشان‌دهنده جایگاه محکم او بود.

محمدجواد ایروانی

محمدجواد ایروانی،معاون نظارت و حسابرسی دفتر رهبر، یک چهره مهم و متنفذ در بیت خامنه‌ای محسوب می‌شود. او که تا سال ۱۳۸۶ رئیس «ستاد اجرایی فرمان امام» بود، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است. او در دولت دوم میرحسین موسوی، وزیر اقتصاد بود و سال ۱۳۷۸ هم جزو مؤسسان حزب اعتدال و توسعه (نزدیک به حسن روحانی) ولی با توجه به حضورش از سال ۱۳۷۶ به عنوان رئیس «ستاد اجرایی فرمان امام» و نزدیکی به بیت رهبر، مواضع سیاسی‌اش هم متفاوت شد و سال ۱۳۸۶ از حزب اعتدال و توسعه استفعا داد.

او اکنون یک چهره سیاسی وفادار به رهبر محسوب می‌شود. «معاونت نظارت و حسابرسی» سال۱۳۷۰ تشکیل شده است. این معاونت، مسئولیت نظارت مالی بر نهادهای اقتصادی غیرنظامی تحت نظر رهبر است. این معاونت از طریق مؤسسه «مفید راهبر»،‌ از این نهادها حسابرسی می‌کند. این مؤسسه همچنین حسابرسی مالی دفتر رهبر جمهوری اسلامی را نیز انجام می‌دهد.

مسئولیت هماهنگی امور مالیاتی بین این نهادها و وزارت اقتصاد و سازمان امور مالیاتی کشور و مسولیت بازرسی و حسابرسی از «مرکز ملی فضای مجازی کشور» و «نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت» از دیگر وظایف معاونت نظارت و حسابرسی است. این معاونت همچنین مسئولیت تامین بخشی از هزینه‌های دفتر رهبر را بر عهده دارد. در واقع، این معاونت نقش «دیوان محاسبات» و «خزانه‌دار» را برای دفتر رهبر جمهوری اسلامی بازی می‌کند.

حسین محمدی

معاون بررسی بیت رهبر جمهوری اسلامی، حسین محمدی است. حسین محمدی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است. محمدی که در دوران حضور علی لاریجانی در صداوسیما، معاون سیاسی او بود، از متنفذترین مدیران پشت پرده حوزه صداوسیما فرهنگ جمهوری اسلامی محسوب می‌شود و همواره یکی از کاندیداهای مطرح برای ریاست بر صداوسیما بوده است.

با این حال، او ترجیح داده که از دفتر رهبر جمهوری اسلامی، نقش کلیدی خود را در هدایت مهم‌ترین رسانه جمهوری اسلامی بازی کند. نفوذ او محدود به صداوسیما نبوده و دیگر رسانه‌های نزدیک به دفتر رهبر نیز تحت تأثیر خط‌مشی‌های تعیین‌شده‌ای توسط او یا منتقل‌شده توسط حسین محمدی قرار دارند. حسین محمدی با خانواده رهبر جمهوری اسلامی هم نسبت دارد که در تثبیت موقعیت او در ساختار سیاسی وابسته به بیت رهبر، اهمیت دارد. دخترش عروس محمدحسن خامنه‌ای، برادر رهبر جمهوری اسلامی است.

حسین فدایی

حسین فدایی، رئیس دفتر بازرسی رهبر جمهوری اسلامی است. او که از جمله فعالان سیاسی دهه ۶۰ است، زمانی نماینده سپاه پاسداران در امور مجلس بود. او بعدها نماینده مجلس شد، در دوره‌های هفتم و هشتم مجلس شورای اسلامی، فدایی همچنین از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۶، دبیرکل جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی بود. این حزب، حدفاصل‌ سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۸، نقش محوری در میان اصولگرایان بازی کرد. حذف علی‌اکبر ناطق‌نوری از دایره تصمیم‌سازی اصولگرایان، تشدید فشارهای سیاسی علیه اکبر هاشمی‌رفسنجانی و برآمدن محمود احمدی‌نژاد در شهرداری تهران و انتخابات ریاست‌جمهوری، از جمله رویدادهای مهمی بودند که جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی در آن نقش ویژه‌ای ایفا کردند.

دفتر بازرسی یک نهاد «مأموریت‌محور» است که وظیفه اصلی‌اش، پیگیری پرونده‌های ویژه‌ای که از سوی رهبر جمهوری اسلامی محول می‌شود است ولی به طور محدود هم بر اساس گزارش‌های دریافتی اقدام می‌کند. پرونده‌های ویژه بر اساس نامه‌ها و شکایت‌های دریافتی تنظیم می‌شود و گروه تحقیق و بازرسی این دفتر، اختیار تام برای ورود به دستگاه‌های دولتی و برخی دستگاه‌های دولتی برای رسیدگی را دارد.

از سال ۱۳۹۶ با حکم رهبر جمهوری اسلامی، بخش بیشتری از نهادهای زیرنظر رهبر از جمله دفتر رهبر جمهوری اسلامی هم به شمول بازرسی ویژه این دفتر افزوده شده‌اند. در زیرمجموعه این دفتر، چهار گروه کاری «فرهنگی»، «اقتصادی»، «قضایی» و «سیاسی» وجود دارند. مأموریت‌های این دفتر محدود به نهادهای زیرنظر رهبر نیست و کلیه مجموعه‌های قوای سه‌گانه را نیز در بر می‌گیرد. روابط سازمانی و وظایف این معاونت از سوی دفتر رهبر جمهوری اسلامی تعیین می‌شود. گزارش‌هایی که دفتر بازرسی تهیه می‌کند، توسط دفتر رهبر جمهوری اسلامی به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ می‌شود.

علی سعیدی

علی‌ سعیدی، مسئول فعلی دفتر عقیدتی‌-سیاسی از جمله تندروترین چهره‌های سیاسی است که مروج ادبیات آخرالزمانی بوده است. او که بیش از یک دهه، نماینده ولی فقیه در سپاه بوده، در ظهور و رشد شبکه‌ای از نیروهای نظامی و امنیتی در سیاست ایران نقش داشته است. برخی از این نیروها اکنون در دفتر عقیدتی سیاسی همکار آقای سعیدی شده‌اند.

​علی سعیدی حوادث دهه اخیر خاورمیانه را بخشی از علائم ظهور می‌داند و از حکومت عربستان به عنوان یک مانع ظهور می‌داند. سابقه تشکیل دفتر عقیدتی سیاسی به آذرماه ۱۳۶۸ باز می‌گردد. عنوان دقیق این نهاد «دفتر عقیدتی-سیاسی ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح» است و به عنوان یک نهاد مستقل در کنار دفتر رهبر جمهوری اسلامی فعالیت می‌کند.

وظیفه اصلی این نهاد، «سیاستگذاری، هماهنگی، بازرسی و نظارت بر امور و وظایف نمایندگی ولی فقیه در نیروهای مسلح» و «ایجاد هماهنگی‌ میان‌ سازمان های عقیدتی ‌سیاسی‌ در کلیه‌ی‌ نیروهای‌ مسلح‌ و ایجاد وحدتِ‌ روش‌ و رسیدگی‌ به‌ مسایل ‌آنها» از طریق هماهنگی با «ستاد کل نیروهای مسلح» تعریف شده است.

علی آقامحمدی

گروه «بررسی‌های اقتصادی»، یک دفتر مشورتی و مطالعاتی است که در سال‌های اخیر بر نقش و اهمیت آن افزوده شده است. این دفتر همچنین در سیاستگذاری برای سرمایه‌گذاری نهادهای اقتصادی تحت نظر رهبر جمهوری اسلامی نیز مشارکت دارد. مسئولیت این گروه بر عهده علی آقامحمدی است که از او به عنوان «مشاور اقتصادی» رهبر جمهوری اسلامی نام برده می‌شود.

او هم اکنون عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی اصل ۴۴ قانون اساسی است. علی آقامحمدی که رئیس انجمن دوستی ایران و عراق است، یک چهره کلیدی در حوزه ورزش هم محسوب می‌شود و نقش‌های سیاسی مهمی مانند واسطه‌گری برای حل بحران پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ بازی کرده است.

هاشم رسولی محلاتی

مسئولیت دفتر وجوهات شرعی دفتر رهبر جمهوری اسلامی بر عهده «هاشم رسولی محلاتی» است. آقای رسولی محلاتی، سال ۱۳۶۸ نماینده ولی‌فقیه در بنیاد مسکن بود و سال ۱۳۷۱ نیز با حکم آیت‌الله خامنه‌ای، رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه شد.

هاشم رسولی محلاتی، چهار داماد دارد و زمانی یک شبکه خانوادگی را در دفتر رهبر تشکیل داده بود؛ علی‌اکبر ناطق نوری تا سال ۱۳۹۶ مسئول دفتر بازرسی دفتر رهبر بود و محمدحسن قرهی، داماد دیگرش عضو دفتر رهبر در قم بود. محمد‌علی شهیدی، سومین داماد هاشم رسولی محلاتی نماینده ولی فقیه در بنیاد شهید و رئیس این نهاد عظیم است. نهادهای اقتصادی بنیاد شهید تحت نظارت معاونت نظارت و حسابرسی دفتر رهبر قرار دارد. دیگر داماد او، عباس آخوندی است که تا سال ۱۳۹۷ وزیر راه و شهرسازی دولت روحانی بود. صادق خلخالی هم با خواهر هاشم رسولی محلاتی ازدواج کرده بود.

دفتر وجوهات شرعی به دلیل نقش مهمش در ایجاد یک شبکه مالی برای دریافت وجوهات شرعی و همچنین پرداخت شهریه طلبه‌هایی که تحت پوشش خامنه‌ای هستند، موقعیت کلیدی‌ دارد.

غلامعلی حدادعادل

غلامعلی حدادعادل در تاریخ ۸ تیرماه ۱۳۸۷ به عنوان مشاور عالی رهبر جمهوری اسلامی انتخاب شد. در حکم آیت‌الله خامنه‌ای برای حدادعادل به تجربه او در «عرصه‌های سیاسی و فرهنگی» اشاره شده بود و احتمالاً مشورت‌های او محدود به این دو حوزه است.

مجتبی خامنه‌ای، دومین فرزند آیت‌الله خامنه‌ای، داماد غلامعلی حدادعادل است و این ارتباط خانوادگی نقش مهمی در تثبیت موقعیت او در ساختار سیاسی پیرامون رهبر داشته است. آقای حدادعادل علاوه بر حوزه‌های سیاسی و فرهنگی، در حوزه ادبیات و کتاب نیز همواره از ستایش‌کنندگان رهبر جمهوری اسلامی بوده و به طور معمول در نشست‌های شاعران با آیت‌الله خامنه‌ای حضور داشته است.

او رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی است و همچنین با حکم رهبر جمهوری اسلامی به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی منصوب شده است. آیت‌الله خامنه‌ای همچنین آقای حدادعادل را به عنوان عضو شورای عالی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مجمع جهانی اهل بیت منصوب کرده که در حوزه دیپلماسی مذهبی جمهوری اسلامی در خارج از کشور فعال هستند.

او همچنین بنیاد دایره‌المعارف اسلامی را اداره می‌کند. این بنیاد که دانشنامه جهان اسلام را منتشر می‌کند، سال ۱۳۶۲ با تصمیم آیت‌الله خامنه‌ای تأسیس شده است. این مجموعه احکام و انتصاب‌ها و روابط خانوادگی سبب شده او در مقام مشاور عالی یک رابطه چندوجهی و سازمان‌یافته با رهبر داشته باشد. حدادعادل در سال‌های اخیر در برخی مواقع در مقام سخنگوی سیاسی خامنه‌ای نیز عمل کرده است.

یحیی رحیم صفوی

یحیی رحیم صفوی در تاریخ ۱۰ مهرماه ۱۳۸۶ به عنوان «دستیار و مشاور عالی فرماندهی کل قوا در امور مرتبط با نیروهای مسلح» منصوب شد. او پیش از این مسئولیت به مدت ۱۰ سال فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را بر عهده داشت. آقای صفوی همچنین با حکم خامنه‌ای از سال ۱۳۶۸ به عنوان قائم مقام فرمانده سپاه انتخاب شده بود. به عبارت دقیق‌تر، او از مجموعه فرماندهانی است که در دوران پس از جنگ تحمیلی، به طور کامل زیر چتر حمایت آیت‌الله خامنه‌ای قرار گرفت و رشد کرد.

او در سال‌های اخیر علاوه بر مأموریت‌های مرتبط مانند ارائه مشاوره کلان در سطح ستادکل نیروهای مسلح، اظهارنظرهای متعددی در حوزه سیاست‌خارجی ایران به ویژه در منطقه خاورمیانه داشته است. آقای صفوی همچنین در مقام دستیار و مشاور عالی نظامی رهبر، ارتباط مداومی با مؤسسه‌های علمی و دانشگاه‌های کشور برقرار کرده و چند مؤسسه خیریه راه انداخته است.

این مؤسسه‌های علمی و خیریه که در مجموع یک شبکه را تشکیل می‌دهند، از اهمیت بالایی برای مشاوران مقام‌های عالی در ساختار سیاسی برخوردار هستند. مشاوران از طریق این مؤسسه‌ها به طور مداوم با بدنه دولت و دستگاه‌های اجرایی وابسته به رهبر در تماس هستند و پروژه‌های مشترک اجرایی و علمی تعریف می‌کنند. این ارتباطات به قدرت نفوذ و افزایش شبکه ارتباطات مشاوران کمک می‌کند و نقش آنها از حالت مشاور صرف به یک بازیگر مؤثر تبدیل می‌کند.

علی‌اکبر ولایتی

علی‌اکبر ولایتی، از تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۷۶ از سوی خامنه‌ای به عنوان مشاور «امور بین‌المللی» رهبر جمهوری اسلامی منصوب شده است. او که از مدیران معتمد رهبر محسوب می‌شود، از آبان سال ۱۳۶۸ نیز با حکم خامنه‌ای به عنوان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی انتخاب شده است.

عضویت او در شورای راهبردی سیاست خارجی، هیات امنای بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، عضویت در هیئت نظارت بر برجام و ریاست هیئت مؤسس دانشگاه آزاد، از دیگر عناوینی بوده که با حکم و تأیید آیت‌الله خامنه‌ای صورت گرفته است. آقای ولایتی همچنین در دفعات مختلف به عنوان نماینده ویژه رهبر به کشورهای مختلف سفر کرده یا پیام رهبران کشورهای دیگر را دریافت کرده است.

حضور در مراسم‌های مذهبی خارج از ایران و ملاقات با رهبران کشورها برای اعلام پیام‌های رهبر جمهوری اسلامی هم از دیگر مأموریت‌های مشاور امور بین‌المللی است. آقای همچنین دبیرکل مجمع جهانی بیداری اسلامی است که با نظر رهبر تشکیل شده و ترویج ایده‌ها و افکار خامنه‌ای در کشورهای اسلامی را پیگیری می‌کند.

تعدد مسئولیت، مأموریت‌ و اظهارنظرهای علی‌اکبر ولایتی در حوزه سیاست خارجی سبب شده که در تحلیل‌ها از او به عنوان کلیدی‌ترین چهره در تعیین سیاست‌های دیپلماسی ایران یاد شود. راهبرد او در این حوزه، «نگاه به شرق» نام گرفته که از حمایت آیت‌الله خامنه‌ای برخوردار بوده و بر توسعه روابط استراتژیک با روسیه و چین استوار است.

محمد شیرازی

دفتر نظامی، یک نهاد اداری-نظامی واسطه بین رهبر جمهوری اسلامی و دفتر رهبر جمهوری اسلامی و نیروهای مسلح است. این دفتر «مسئول پیگیری امورات نظامی، انتصابات فرماندهان و ابلاغ احکام و دستورات» رهبر جمهوری اسلامی به نیروهای مسلح است. مسئولیت این دفتر با سرتیپ پاسدار محمد شیرازی است.

سابقه آشنایی محمد شیرازی و برادرانش با آیت‌الله خامنه‌ای به رفسنجان در پیش از انقلاب ۱۳۵۷ باز می‌گردد. آقای خامنه‌ای برای سخنرانی به رفسنجان می‌رفت و محل سکونتش، منزل شیخ عباس شیرازی بود. عباس شیرازی برادر بزرگتر محمد شیرازی است.

در دورانی که آیت‌الله خامنه‌ای به ایرانشهر تبعید شده بود، این دو برادر برای دیدار او می‌رفتند. این روابط پس از انقلاب ادامه یافت. عباس شیرازی تا فرماندهی «تبلیغات جبهه و جنگ» پیش رفت ولی سال ۱۳۶۴ در جریان جنگ کشته شد. محمد شیرازی در اوایل انقلاب، افسر وظیفه در بخش زرهی ارتش بود و توسط برادرش به آیت‌الله خامنه‌ای معرفی شد.

آقای خامنه‌ای سال ۱۳۵۹ نماینده آیت‌الله خمینی در شورای عالی دفاع بود و این نخستین فرصت برای رشد محمد شیرازی در مناصب مدیریتی بود و او جانشین بخش خودکفایی شورای عالی دفاع شد. او در سایه اعتماد آیت‌الله خامنه‌ای ترقی مقام کرد و در سال ۱۳۶۷ به عنوان فرد پیشنهادی برای «جانشین فرمانده کل قوا» مطرح شده بود. با پایان یافتن جنگ، ساختار نظامی ایران دچار تغییر و تحولاتی شد و محمد شیرازی به عنوان فرد معتمد آیت‌الله خامنه‌ای به دفتر او رفت و مسئول دفتر نظامی او شد. علی شیرازی، برادر دیگر محمد شیرازی، از سال ۱۳۹۰ به عنوان نماینده ولی فقیه در نیروی قدس سپاه مشغول به کار است.