رادیوفردا: دولت دونالد ترامپ در شش ماه اول آغاز کارش این سیاست را در پيش گرفت که شاید با تغییر مواضع روسیه بتواند حمایت آن کشور ازاعمال فشار بر ایران را جلب کند. اما این ایده به مرور زمان تحلیل رفت و تحت تأثیر تداوم همکاری‌های استراتژیک مسکو و تهران و در عین حال همکاری‌های نزدیک نظامی دو کشور در جنگ داخلی سوریه به شکست انجامید.

اما ظاهراً این ایده اخیراً دوباره مطرح شده است.

به نظر می‌رسد دولت آمریکا معتقد است اکنون که جنگ داخلی سوریه در عمل به پایان رسیده، مسکو ممکن است در زمینه مقابله با اقدامات زیان‌بار ایران در سطح منطقه و مقابله با نفوذ آن کشور در سوریه و مناطق دیگر به واشینگتن کمک کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که مقامات آمریکایی قصد دارند در دیدارهای سه‌جانبه آمریکا، روسیه و اسرائیل که قرار است در هفته‌های آینده در اسرائیل برگزار شود، این مذاکرات را از سر گرفته و در مباحث مربوط به وضعیت سوریه موضوع کلی مناسبات روسیه و ایران را مطرح کنند.

شکی نیست که گرایش به طرح مجدد این مسئله تحت تأثیر نشانه‌های اخیر از اختلاف بین مسکو و تهران قوت گرفته است.

دولت روسیه اواخر ماه می در اقدامی که از نظر نمادین اهمیت ویژه‌ای داشت درخواست ایران برای خرید سامانه موشک‌های ضد هوایی اس ۴۰۰ را رد کرد. ظاهراً روسیه نگران است که برخورداری ایران از این تسلیحات تعادل ژئوپلیتیک در منطقه خاورمیانه را برهم خواهد زد و ممکن است باعث وقوع جنگ‌های بیشتری شود.

به گفته کارشناسان این تصمیم مسکو عمل‌گرایانه است. روسلان پوخوف از کارشناسان پژوهشکده «مرکز تحلیل امور استراتژیک و فناوری در روسیه» می‌گوید: «هرگونه تقویت واقعی و یا تخیلی قدرت ایران می‌تواند به تشدید تنش منجر شود. عدم موافقت مسکو با این درخواست ایران نشان می‌دهد که دولت روسیه قصد دارد مناسبات با عربستان سعودی و اسرائیل را توسعه دهد و در را به روی مذاکره با دولت آمریکا باز نگاه دارد.»

نشانه‌های دیگری از چرخش سیاست روسیه را می‌توان مشاهده کرد. در هفته‌های اخیر گمانه‌زنی در مورد بروز اختلاف ژئوپلیتیک بین مسکو و تهران در مورد آینده سوریه افزایش یافته است. سوریه برای مسکو یک مشتری مهم و از منظر ایران یک متحد مهم و استراتژیک است. گفته می‌شود نظامیان روسیه در هفته‌های اخیر شبه‌نظامیان شیعه طرفدار ایران را از محدوده بندر طرطوس، محل استقرار نیروی دریایی روسیه بیرون رانده‌اند. به نظر کارشناسان این حادثه بخشی از تشدید رقابت دو کشور برای تحکیم موقعیت خود در سوریه است.

همه این مسائل ممکن است باعث شود که روسیه در مورد سیاست آمریکا در قبال ایران نرمش بیشتری نشان دهد. حداقل دولت آمریکا امیدوار است که چنین تغییری در مواضع روسیه روی دهد.

ولی جلب موافقت ولادیمیر پوتین در مورد مناسبات روسیه و ایران به شدت دشوار خواهد بود. روابط استراتژیک تهران و مسکو چند دهه سابقه دارد. مناسبات سیاسی دو کشور به دوران اتحاد شوروی بازمی‌گردد و طی ربع قرن اخیر این مناسبات در نتیجه معاملات تسلیحاتی و منافع مشترک دو کشور در زمینه مقابله با گروه‌های سنی تندرو در خاورمیانه و آسیای مرکزی و مخالفت با آنچه تسلط آمریکا بر جهان تلقی می‌شود، تحکیم شده است. با وجود بروز اختلافات تاکتیکی بين روسیه و ایران در سوریه شکستن مناسبات استراتژیک آنها بسیار دشوار خواهد بود.

با این وجود کاملاً واضح است که دولت روسیه در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری از پایان جنگ سرد در خاورمیانه حضور فعالی دارد و تلاش می‌کند بین حفظ مناسبات تاریخی و استراتژیک با ایران و تماس‌های اقتصادی و استراتژیک با سایر کشورهای منطقه که همه جمهوری اسلامی ایران را خطری برای موجودیت خود می‌دانند تعادلی به وجود بیاورد. مقامات آمریکایی امیدوارند که همین موضوع برای تجدید نظر مسکو در مورد مناسبات با حکومت ایران کافی باشد.
نظرات طرح شده در این یادداشت الزاماً بازتاب دیدگاه رادیوفردا نیست.