بی‌بی‌سی: فریدون خاوند تحلیلگر اقتصادی و استاد اقتصاد در پاریس

در سخنرانی چهارشنبه سوم مهر ماه حسن روحانی در هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، یک پاراگراف به تحولات اقتصاد کلان ایران اختصاص یافت که در آن آقای روحانی اعلام کرد ایران بالاترین نرخ رشد جهان در سال ۲۰۱۷ را داشته است.
در سخنرانی چهارشنبه سوم مهر ماه حسن روحانی در هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، یک پاراگراف به تحولات اقتصاد کلان ایران اختصاص یافت که در آن آقای روحانی اعلام کرد ایران بالاترین نرخ رشد جهان در سال ۲۰۱۷ را داشته است.

رییس جمهور ایران به مخاطبین خود گفت که کشورش “به رغم همه سنگ اندازی های دولت آمریکا، به حرکت در مسیر رشد و سازندگی اقتصاد و جامعه” ادامه داده است. در اثبات موجه بودن این خوشبینی، آقای روحانی به ویژه بر آخرین تحولات نرخ رشد اقتصادی ایران تاکید کرد و در همان حال از کاهش مستمر نرخ تورم و مثبت شدن تراز تجاری کشور نیز سخن گفت.

معجزه یک ساله
در ادبیات اقتصادی جمله ای است که به بنیامین دیسراییلی، نخست وزیر بریتانیا در دوران ملکه ویکتوریا نسبت داده شده است : “دروغ بر سه نوع است : دروغ معمولی، سوگند غیر واقعی و آمار”. آنچه در این جمله طنز آلود مورد انتقاد قرار گرفته هم آمار ساختگی و تبلیغاتی است و هم استفاده ابزاری از آمار کم و بیش درست به گونه ای نادرست به منظور دستیابی به هدف های دلخواه.

توصیف کوتاه حسن روحانی از اوضاع کنونی اقتصادی ایران، به رغم عدم دقتی که در ارائه آمار از سوی او دیده میشود، الزاما بر داده های نادرست تکیه ندارد. ولی چگونگی استفاده از این داده ها تصویری کاملا واژگونه از اقتصاد کلان کشور در وضعیت کنونی ارائه میدهد، مخاطبان غیر متخصص را به بیراهه میکشاند و ناظران آگاه به مسایل ایران را حیرت زده میکند.

در مورد نرخ رشد ایران آقای روحانی چنین میگوید : “اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۷ بالاترین نرخ رشد اقتصادی در جهان را … تجربه کرد و امروز هم، علیرغم التهابات ناشی از عوامل خارجی در یک سال و نیم گذشته، بار دیگر به مسیر رشد و ثبات بازگشته است. رشد تولید ناخالص داخلی ایران، بدون نفت، در ماه های اخیر مجددا مثبت شده است.”

در این سخنان دو اشتباه دیده میشود که می توان آنها را نادیده گرفت و یا به بی احتیاطی همکاران رییس جمهوری اسلامی نسبت داد. اول این که نرخ رشد اقتصادی بالای ایران، که به ارزیابی صندوق بین المللی پول به ۱۲.۵ در صد رسید، در سال ۲۰۱۶ (تقریبا سال ۱۳۹۵ خورشیدی) به دست آمد و نه در سال ۲۰۱۷ ، آنگونه که حسن روحانی گفته است. اشتباه دوم این است که حتی با نرخ رشد ۱۲.۵ در صد، ایران در سال ۲۰۱۶ بر خلاف گفته آقای روحانی به بالاترین نرخ رشد اقتصادی دنیا و حتی خاور میانه دست نیافت، چون در همان سال به ارزیابی صندوق بین المللی پول نرخ رشد عراق با ۱۳.۵ در صد از ایران بیشتر بود.