ایران وایر: محسن سپهری؛ شهروندخبرنگار

روزهای اخیر به‌ویژه پس از انتشار اخبار مربوط به ویروس کرونا، بار دیگر اختلال اینترنت در ایران شروع شد. ابتدا هفته اول اسفند، شرکت مخابرات ایران با ارسال پیامکی برای مشترکان اینترنت ADSL، اعلام کرد که از تاریخ چهارشنبه ۷ اسفند تا نهم اسفند ممکن است اینترنت آن‌ها با اختلال مواجه شود، اما در روز چهارشنبه پیامک دیگری به دست مشترکان رسید که در آن اعلام شده بود به‌روزرسانی زیرساخت‌های اینترنت پرسرعت مخابرات منطقه تهران به زمان دیگری موکول شده است. بااین‌حال اینترنت در روزهای بعد از ارسال عمومی این پیامک‌ها، دچار اختلال شد؛ اما این اختلال‌ها چه دلیلی داشتند؟

براساس گفته مدیران و مسئولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات این اختلال‌ها به دلیل اشباع شدن پهنای باند و ظرفیت انتقال است. «محمدجواد آذری جهرمی»، وزیر ارتباطات نیز در پاسخ به اعتراض کاربران توییتر درباره اختلالات در اینترنت نوشته بود که «داون‌تایم برنامه‌ریزی‌شده داشتند که تذکر داده شد همه داون‌تایم‌ها لغو شود.» او در پاسخ به کاربری که از او پرسیده واقعا نمی‌دانی؟ پاسخ داده است: «واقعا نمی‌دونم، شبکه برخی شرکت‌ها به‌ویژه همراه اول در تهران اشباع بوده که دارند تا شب توسعه می‌دن.» این پاسخ‌ها نشان می‌دهد که وزارت ارتباطات اطلاعات درستی از وضعیت زیرساخت‌ها و برنامه اپراتورها برای سرویس‌دهی به مشتریان ندارد.

بااین‌حال،‌ «حسین فلاح جوشقانی»، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اختلال در سرویس اینترنت را رد می‌کند و می‌گوید که تنها افت کیفیت در سرویس اپراتورهای ثابت و همراه دیده می‌شود. او در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفته بود که میزان مصرف در چند روز گذشته تا ۴۰ درصد افزایش داشته و بالا رفتن مصرف موجب اشباع پهنای باند شده است، از همین رو وقتی مشتری جدیدی می‌خواهد از سرویس اینترنت استفاده کند، به‌صورت سیستمی برای اینکه ارائه سرویس متوقف نشود سرعت اینترنت به خاطر پهنای باند اشتراکی پایین می‌آید.

رئیس رگولاتوری این مساله را هم ناشی از افزایش استفاده‌کنندگان از اینترنت عنوان کرده و گفته بود چون مردم این مدت به دلیل ویروس کرونا در خانه مانده‌اند از سرویس‌های VOD استفاده می‌کنند، بنابراین کاملا طبیعی است که پهنای باند اشباع شود.

از سوی دیگر، «حمید فتاحی»، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت می‌گوید آنچه کاربران در حال حاضر از آن گله دارند اختلال در سرویس اینترنت یا شبکه زیرساخت نیست؛ بلکه بحث بر سر کاهش کیفیت اینترنت است.

به گفته این مدیران و براساس ضرب‌الاجل تعیین‌شده از سوی آن‌ها برای اپراتورها، باید تا روز شنبه ۱۰ اسفند، این مشکلات به‌صورت کامل حل می‌شد، اما براساس نظرات کاربران و بررسی‌های مختلف روی سرعت اینترنت کشور، کاربران با مشکلات متعدد مواجه هستند.

کارشناسان شبکه معتقدند که یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش سرعت اینترنت این مساله است که بخش عمده‌ای از مردم این روزها در خانه هستند و تمام مدت در حال استفاده از اینترنت هستند، این فعالیت‌ها یا کاری است یا تفریحی، درنتیجه فشار سنگین‌تری نسبت به حالت معمول روی شبکه کشور ایجاد می‌کند و باعث کندی تقریبی سرعت می‌شود؛ البته با توجه به اینکه اطلاعات دقیق و مستندی از وضعیت شبکه زیرساخت کشور و توان آن در دسترس نیست، نمی‌توان صرفا به ادعاهای مسئولان استناد کرد.

بااین‌حال دعوت به استفاده از اینترنت از سوی وزیر ارتباطات در شبکه‌های اجتماعی تشویق هم شده بود. آذری جهرمی در توییت‌هایی مشخصا درباره استفاده مردم از اینترنت در این روزها صحبت کرده بود؛ در یکی از توییت‌ها می‌گوید که «با مدیران تلویزیون‌های اینترنتی فیلیمو، آیو، نماوا و تیوا صحبت کردم. از فردا تا آخر هفته، بخش مخصوص کودکان آن‌ها و در برخی، تمام فیلم‌ها و سریال‌ها رایگان خواهد بود.» و در توییت دیگری هم نوشته بود: «با توجه به احتمال تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها تا پایان سال، برای همکاری با وزارت علوم و آموزش‌وپرورش، امکانات ویژه‌ای را جهت آموزش مجازی و از راه دور فراهم کردیم تا میلیون‌ها دانش‌آموز و دانشجوی عزیز، ضمن حفظ سلامت خود، از تحصیل علم هم جا نمانند.» و در ادامه هم نوشته «جلسات را ویدئو کنفرانسی برگزار کنیم! این اقدامی است که ما از یکشنبه در وزارت ارتباطات آغاز کرده‌ایم. استارت‌آپ‌هایی هستند که آمادگی دارند با خدمات ابری و با هزینه‌ی کم این خدمات را برای مراکز دولتی و شرکت‌های خصوصی فراهم کنند.» وزیر ارتباطات در آخرین توییت خود که نوشته بود: «تلویزیون‌های اینترنتی، ارائه خدمات رایگان خود را تا پایان سال ادامه خواهند داد. ترافیک مصرفی این تلویزیون‌ها نیم‌بها محاسبه خواهد شد. همچنین ترافیک کلیه کلاس‌های آموزشی مجازی مورد تایید وزارت آموزش‌وپرورش و وزارت علوم، برای کاربران رایگان خواهد بود.»

کارشناسان همچنین موارد دیگری را درباره کاهش سرعت اینترنت مطرح می‌کنند. آن‌ها می‌گویند: «بخش دوم از دلایلی که می‌توان احتمال آن را به‌صورت جدی در نظر گرفت این است که ممکن است جمهوری اسلامی برای کنترل اخبار انتشار ویروس کرونا، همانند تجربیات گذشته، دست به محدودسازی اینترنت بزند و دسترسی به شبکه اینترنت جهانی را کندتر از همیشه کند و تمام تمرکز و پهنای باند را صرفا برای استفاده از شبکه داخلی آزاد بگذارد.» احتمال این امر ازآن‌جهت بالاست که تمامی تبلیغاتی که وزیر ارتباطات در راستای استفاده از اینترنت دارد، وب‌سایت‌هایی هستند که سرورهای آن‌ها در مدت اخیر به داخل ایران انتقال یافته‌اند. همین امر باعث می‌شود تا نگرانی‌ها درباره کاهش سرعت اینترنت و اختلال‌ها افزایش پیدا کند، به‌خصوص زمانی که روزنامه کیهان که نزدیک به «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی است، تیتر اول خود را به سرزنش وزیر ارتباطات اختصاص می‌دهد و از او می‌خواهد تا هر چه زودتر فضای مجازی را مدیریت کند تا از انتشار بیش‌ازپیش اخبار مربوط به کرونا جلوگیری شود.