ایران وایر: سردار سرلشکر «حسین سلامی» روز ۲۷ فروردین ۱۳۹۹ با رونمایی از یک دستگاه تست «کرونا» که آن را از دست‌آوردهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و «اختراع شگفت‌انگیز» «دانشمندان بسیجی» خواند، مدعی شد: «اساس کارکرد این دستگاه این گونه است که با استفاده از ایجاد میدان مغناطیسی، یعنی استفاده از ویروس دوقطبی که داخل این دستگاه تعبیه می‌شود، هر نقطه‌ای از محیط تا شعاع ۱۰۰ متر که آلوده به ویروس باشد، آنتن این دستگاه درست مقابل این نقطه قرار خواهد گرفت و در مدت حدود پنج ثانیه موفق به کشف محیط آلوده می‌شود.»

به گفته فرمانده سپاه، مزیت این دستگاه این است که نیازی به گرفتن خون ندارد و از راه دور این تست را انجام می‌دهد.
او گفته است این دستگاه هوشمندانه عمل می‌کند و قادر است سطوح را به ‌خوبی تشخیص دهد و انسان‌هایی را که به این ویروس آلوده هستند، شناسایی کند. در عین حال، برای ضدعفونی‌های هوشمند نیز کاربرد دارد تا بی‌جهت نقاط غیر آلوده ضدعفونی نشوند.
سپاه این دستگاه رونمایی شده را «مستعان ۱۱۰» نامیده است.

دستگاه مستعان ۱۱۰ چیست؟ آیا قابلیت‌های این دستگاه، نوآورانه و قابل اعتماد است؟ آیا این دستگاه یک پدیده نوظهور و جدید است؟ «ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش‌ها پاسخ دهد.

آیا دستگاه ساخت سپاه، جدید است؟
روز ۹ خرداد ۱۳۹۶، خبرگزاری دولتی «ایرنا» از ساخت یک دستگاه سوخت‌یاب الکترونیکی خبر داد و اعلام کرد که نواحی مرزی کشور به این دستگاه مجهز شده‌اند تا از قاچاق سوخت جلوگیری کنند.
شکل و شمایل و نحوه کارکرد این دستگاه کاملا مشابه دستگاهی است که روز ۲۷ فروردین ۱۳۹۹ توسط فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان دستگاه جدید رونمایی شد.

«احمد مجرد»، مدیر پخش فرآورده‌های نفتی استان آذربایجان غربی هنگام معرفی این دستگاه، آن را تولید و محصول شرکت‌های دانش‌بنیان اعلام کرد و گفت این محصول قادر است از فاصله سه تا ۳۰۰ متری هرگونه مواد نفتی جاسازی شده در کامیون‌ها را در کمتر از پنج ثانیه شناسایی و اعلام کند.

او در تشریح مشخصات فنی این دستگاه نیز گفته بود: «دستگاه سوخت‌ياب با ايجاد ميدان الكترونيكي و خاصيت دو قطبی، می‌تواند بر اساس نياز كاربر، از یک تا هزار ليتر و بيشتر را شناسايی كند.»

اطلاعات ارایه شده توسط فرمانده سپاه در خصوص محصول رونمایی شده با اطلاعاتی که مدیر پخش فرآورده‌های نفتی استان آذربایجان غربی داده بود، نشان می‌دهند که هر دو از محصولی مشابه صحبت می‌کنند. تصاویر ارایه شده از این محصول نیز نشان می‌دهند که تنها رنگ حفاظ پلاستیکی دستگاه تغییر کرده است؛ یعنی محصول رونمایی شده سال ۱۳۹۶ به رنگ زرد بوده و محصول رونمایی شده توسط سپاه در سال ۱۳۹۹، سبز رنگ و مشابه رنگ لباس فرم نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

آیا دستگاه ویروس‌یاب سپاه، اختراع داخلی است؟

فرمانده سپاه مدعی است این دستگاه شگفت‌انگیز، اختراع دانشمندان بسیجی است. احمد مجرد، مدیر پخش فرآورده‌های نفتی استان آذربایجان غربی نیز مدعی است این دستگاه، ساخت تولید و محصول شرکت‌های دانش‌بنیان است که ثبت اختراع شده است.
بررسی های بی بی سی» نشان می‌دهند که هر دو این ادعاها نادرست هستند. بی‌بی‌سی در سال ۱۳۹۴، یعنی دو سال قبل از رونمایی از کشف شرکت پخش فرآورده‌های نفتی استان آذربایجان غربی، در گزارشی تحقیقی به استفاده از دستگاه‌های بمب‌یاب یا مواد مخدر یاب از تایلند، پاکستان و عراق گرفته تا مکزیک خبر داده و اعلام کرده بود این دستگاه‌ها محصولی تقلبی و دارای «باگ» هستند.
بی‌بی‌سی در این گزارش، به دستگیری و حبس دو انگلیسی به نام‌های «جیمز مک گورمک» و «بولتون» که به دلیل فروش این دستگاه تقلبی به دولت‌ها و شرکت‌های مختلف جهان به ترتیب به ۱۰ و هفت سال زندان محکوم شده بودند، پرداخته بود.

عکس‌های منتشره از این دستگاه‌ها که در کشف بمب در عراق، پاکستان و تایلند تا کشف مواد مخدر در مکزیک مورد استفاده قرار گرفته‌اند، نشان می‌دهند که شباهت زیادی هم در خود دستگاه وهم در جعبه بسته‌بندی آن با مدل‌های رونمایی شده در ایران وجود دارد.

ایدز و هپاتیت یاب ارتش مصر
پیش از آن، در ۲۵ فوریه سال ۲۰۱۴ نیز تلویزیون ملی مصر از رونمایی محصولی از ارتش این کشور خبر داد و گفت که قادر است افراد مبتلا به ایدز و هپاتیت را شناسایی کند. این محصول نیز به لحاظ شکلی و کارکردی، شبیه محصول ویروس‌یاب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.

«ایندیپندنت» در گزارشی که در بررسی کارکرد این دستگاه منتشر کرد، به نقل از پرفسور «ماسیمو پینزانی»، متخصص کلیه و مدیر «انستیتو سلامت کلیه و گوارش دانشگاه لندن» نوشت: «اطلاعات ارایه شده در خصوص این دستگاه قانع کننده نبود.»

اختراع سنسور ویروس‌یاب در سال ۲۰۰۷
انواع دستگاه‌های یابنده (فلزیاب، بمب‌یاب و…) با کارکرد امنیتی، تفریحی و حرفه‌ای، هم‌چون «Flir Fido XT Portable Explosives Detector» که در وب سایت «ای‌بی» (ebay) به قیمت سه هزار و ۵۰۰ دلار به فروش می‌رسد و مدعی است که قدرت یافتن مواد منفجره قابل حمل را دارد، سال‌ها است تولید می‌شوند و در بازار موجود هستند. اما دستگاهی که بتواند ویروسی مانند «سارس» را بیابد، در سال ۲۰۰۷ توسط یک پژوهش‌گر در هلند ساخته شد.

ژانویه سال ۲۰۰۷، «ام‌آی‌تی تکنولوژی رویو» به بررسی یک دستگاه ویروس‌یاب ساخت یک محقق در «دانشگاه تونتی» هلند پرداخت و نوشت این دستگاه قادر است به سرعت افراد مبتلا به ویروس سارس یا آنفلوانزا را شناسایی کند.
«دیوید گوتفرید»، پژوهش‌گر «انستیتو تحقیقات تکنولوژی جورجیا» در خصوص این دستگاه ویروس‌یاب می‌گوید: «تاکنون هیچ کس دستگاه سنسور قابل حمل و سریع را نساخته است که بتواند برای تشخیص بیماری‌های ویروسی در محل استفاده کند. این نخستین نمونه بیوسنسور است که می‌تواند برای تشخیص ویروس‌ها عملی باشد و از حساسیت لازم برای تشخیص زودهنگام برخوردار است.»

در واقع، تلاش‌ها برای ساخت چنین دستگاه‌هایی که قادر به یافتن افراد و مکان‌های آلوده به ویروس باشند، از سال ۲۰۰۷ توسط دانشمندان و پژوهش‌گران مراکز تحقیقاتی دنیا به نتایجی رسیده‌اند.

جمع‌بندی
سردار سرلشکر حسین سلامی روز ۲۷ فروردین ۱۳۹۹ با رونمایی از یک دستگاه تست کرونا که آن را از دست‌آوردهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و اختراع شگفت‌انگیز دانشمندان بسیجی خواند، مدعی شد: «اساس کارکرد این دستگاه این گونه است که با استفاده از ایجاد میدان مغناطیسی، یعنی استفاده از ویروس دوقطبی که داخل این دستگاه تعبیه می‌شود، هر نقطه‌ای از محیط تا شعاع ۱۰۰ متر که آلوده به ویروس باشد، آنتن این دستگاه درست مقابل این نقطه قرار خواهد گرفت و در مدت حدود پنج ثانیه موفق به کشف محیط آلوده می‌شود.»
بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهند این خبر که واکنش‌های بسیاری در شبکه‌‌های اجتماعی داشت و توسط فکت چکرهایی هم‌چون «شایان سردارزاده» از بی‌بی‌سی مورد بررسی قرار گرفته، حدود سه سال پیش از شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در استان آذربایجان غربی از دستگاهی مشابه رونمایی کرده که تمام مشخصات فنی آن، با دستگاهی که اخیرا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی رونمایی کرده، یکسان است.
پیش از این، در سال ۲۰۱۴ نیز روشن شده که دستگاه مشابهی در بسیاری از کشورهای آسیایی و امریکایی برای کشف بمب یا مواد مخدر استفاده می‌شده که تقلبی بودن آن‌ دستگاه اثبات شده است و حداقل دو نفر در ارتباط با فروش این دستگاه تقلبی در انگلستان به زندان محکوم شده‌اند.

در فوریه سال ۲۰۱۴ نیز ارتش مصر دستگاه مشابهی را رونمایی کرد که مدعی بود افراد دارای بیماری ایدز یا هپاتیت را می‌تواند شناسایی کند؛ دستگاهی که علمی بودن آن به تایید نرسید.

مجموعه بررسی‌ها نشان می‌دهند که دستگاه مورد اشاره فرمانده سپاه جدید نیست، اختراع داخلی نیست، اعتبار علمی ندارد، دقیق نیست و نمونه‌ای مشخص از «فیک نیوز» است که این روزها در فضای رسانه‌های اجتماعی به وفور یافت می‌شود.

از این رو، «ایران‌وایر» ادعای سردار سلامی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خصوص دستگاه تست کرونای ساخت دانشمندان بسیجی را واجد نشان «دروغ پینوکیو» می‌داند.

دروغ پینوکیو: اظهارنظری است که عدم صحت آن قبلا ثابت شده یا بر اساس تحقیقات و مدارک موجود، کذب از کار درآمده است.