رادیوفردا: حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، در سخنرانی جمعه ۱۷ مرداد خود، هرگونه دست داشتن حزب‌الله در مدیریت بندر بیروت یا داشتن انباری در این بندر را رد کرد.

این سخنان را البته منتقدان حزب‌الله قبول ندارند و این حزب را به چیره شدن بر برخی از مراکز مهم در لبنان، ازجمله فرودگاه بین‌المللی بندر بیروت، متهم می‌کنند؛ بندری که انفجار انبار حاوی ۲۷۵۰ کیلوگرم نیترات آمونیوم در آن، در چهارشنبه ۱۵ مرداد، بزرگ‌ترین فاجعه برای پایتخت لبنان را رقم زد به‌گونه‌ای که به‌گفته استاندار بیروت، بیش از ۵۰ درصد این شهر را ویران کرد.

منتقدان حزب‌الله می‌گویند فساد ناشی از چیره شدن این حزب بر مراکز مهم بود که مانع انتقال محموله نیترات آمونیوم به مکانی دیگر و انبار کردن آن به صورت امن شد.

این محموله‌ عظیم نیترات آمونیوم شش سال پیش در بندر بیروت توقیف شد، اما درخواست‌‌های رسمی مکررِ مدیر بندر برای انتقال محموله به جایی دیگر راه به جایی نبرد. البته بسیاری از لبنانی‌های ناراضی، کل مجموعه دولتمردان را به فساد متهم می‌کنند و انفجار بندر بیروت را ناشی از این «فساد فراگیر» می‌دانند.

حال انفجار انبار نیترات آمونیوم بندر بیروت عمدی بوده یا در نتیجه یک حادثه، هنوز بر سر این‌که کدام نهاد پرونده تحقیق درباره علت حادثه را بر عهده بگیرد، توافقی نشده است؛ به‌ویژه آن‌که هریک از نهادهای حکومتی، نظامی و امنیتی در لبنان تحت نفوذ یکی از طوایف یا احزاب سیاسی است و تا کنون ارتش کمترین نفوذ از سوی طرف‌های سیاسی را داشته که خود این بر پایه توافقی نانوشته میان گروه‌های سیاسی است.

این وضعیت باعث شده است بسیاری در لبنان نهادهای داخلی را برای انجام تحقیقات مستقل غیرقابل اعتماد بدانند و خواستار تحقیاتی بین‌المللی درباره حادثه انفجار بیروت شوند.

اما چه ادعای منتقدان حزب‌الله درست باشد چه نباشد، نام «نیترات آمونیوم» یادآور رویدادهایی در گذشته است که نام حزب‌الله را با این ماده شیمیایی خطرناک گره می‌زند.

حزب‌الله و نیترات آمونیوم

دوم ماه می گذشته، روزنامه The Time Of Israel نوشت که سازمان اطلاعات اسرائیل، «موساد»، مقام‌های آلمانی را در جریان اطلاعاتی قرار داد که بر اساس آن، نیروهایی مرتبط با حزب‌الله لبنان، صدها کیلوگرم نیترات آمونیوم را در جنوب آلمان انبار کرده‌اند. این مسئله‌ باعث شد نیروهای امنیتی آلمان با حمله به این انبار، ضمن دستگیری افراد مرتبط، مواد انبارشده را ضبط کنند.

آلمان در ماه آوریل، به طور رسمی، فعالیت حزب‌الله را در خاک خود ممنوع اعلام کرد. هورشت زیهوفر، وزیر کشور آلمان، در این باره گفت که حزب‌الله «قانون کیفری را نقض کرده و این سازمان با مفهوم روابط بین‌الملل در تضاد است.»

از سوی دیگر، روزنامه بریتانیایی تلگراف روز ۹ ژوئن ۲۰۱۹ در گزارشی از یک حادثه پیشین نوشت که نیروهای امنیتی بریتانیا به چهار مکان مرتبط با حزب‌الله یورش برده و یک نفر را هم بازداشت کرده‌اند. برپایه این گزارش، این اقدام پس از آن صورت گرفت که مشخص شد افرادی وابسته به حزب‌الله اقدام به انبار کردن چندین تُن نیترات آمونیوم در کارگاهی سرّی برای ساخت بمب واقع در حومه لندن کرده بودند.

این گزارش می‌افزاید که افرادی مرتبط با حزب‌الله حدود سه هزار کیلو نیترات آمونیوم را که در کیسه‌های فریزر بسته‌بندی شده بود، در کارگاه انبار کرده بودند. به نوشته تلگراف «این توطئه بهار ۲۰۱۵ کشف شد.

بنا بر گزارش دفتر مطالعات ملی ایالات متحده آمریکا، اوت ۲۰۱۵ نیروهای امنیتی کویت سه فرد مرتبط با حزب‌الله لبنان را دستگیر کردند که اقدام به انبار کردن ۴۲ تن نیترات آمونیوم، بیش از ۳۰۰ پوند مواد منفجره، ۶۸ قبضه سلاح و ۲۰۴ بمب کرده بودند؛ مهماتی که زیربنای یک حمله بزرگ را تشکیل می‌داد.

بر اساس این گزارش، نیروهای امنیتی قبرس نیز در ماه می ۲۰۱۵، ۴۲۰ صندوق حاوی نیترات آمونیوم وابسته به حزب‌الله را کشف و ضبط کردند و یک عملیات احتمالی را خنثی کردند.

در سوی دیگر دنیا، ژانویه ۲۰۱۲، نیروهای امنیتی تایلند ۲۹۰ لیتر نیترات آمونیوم ترکیب‌شده با سوخت را ضبط و افرادی را در این زمینه دستگیر کردند که با حزب‌الله لبنان ارتباط داشتند.

پیش از آن، نیروهای امنیتی تایلند، ماه مارس ۱۹۹۴، حمله‌ای به سفارت اسرائیل را خنثی کرده بودند. در این حمله ناکام، یک کامیون بمب‌گذاری شده به کار رفته بود که در آن از ترکیب یک هزار کیلو نیترات آمونیوم و دیزل استفاده شده بود.

سابقه انفجار نیترات آمونیوم

نیترات آمونیوم که ماده‌ای بدون رنگ است و به‌عنوان ماده‌ اصلی در ساخت کود به کار می‌رود، دلیل انفجار سال ۲۰۱۳ کارخانه کودسازی در ایالت تگزاس آمریکا بود که در نتیجه آن، ۱۵ نفر جان باختند؛ انفجاری که بسیاری معتقدند عمدی بود.

در سال ۲۰۱۱ نیز انفجار نیترات آمونیوم در کارخانه مواد شیمیایی شهر تولوز فرانسه به مرگ ۳۱ نفر انجامید؛ انفجاری که نتیجه یک حادثه بود.

اگر نیترات آمونیوم با سوخت ترکیب شود، ماده‌ای به‌شدت قابل‌انفجار به وجود می‌آید، هم‌چنان‌که گروه طالبان افغانستان در موارد بسیاری از این ماده شیمیایی برای ساخت مواد منفجره استفاده کرده و می‌کند.

در یک نمونه‌ دیگر، برای ساخت بمبی که در حمله سال ۱۹۵۵ در ایالت اکلاهمای آمریکا به کار رفت نیز از نیترات آمونیوم استفاده شده بود.